Βαλεντίνος Φακοντής: Η αυξημένη σεισμική δραστηριότητα επιβάλλει την λήψη μέτρων

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Οι ολοένα και συχνότεροι το τελευταίο διάστημα σεισμοί στην Κύπρο και στην γύρω περιοχή, δεν προκάλεσαν ευτυχώς ουσιώδη προβλήματα στις κατασκευές, αφού προκλήθηκαν σε μεγάλη απόσταση από την ξηρά και σε μεγάλο εστιακό βάθος. Φέρνουν ωστόσο εκ των πραγμάτων ξανά στο προσκήνιο την ανθεκτικότητα των κτηρίων και των έργων στον τόπο μας, μετά από ένα μεγάλο χρονικό διάστημα απουσίας σεισμικής δραστηριότητας και συνεπώς και επανάπαυσης όλων στο συγκεκριμένο ζήτημα. Αυτό επισημαίνει μιλώντας στο PafosNet ο βουλευτής Πάφου του ΑΚΕΛ, Βαλεντίνος Φακοντής, υπό την ιδιότητα και του Πολιτικού Μηχανικού, με αφρομή και τον χθεσινό καταστροφικό σεισμό σε Τουρκία-Συρία.

Ειδικά μετά την εισβολή του 1974, λόγω της άμεσης ανάγκης για στέγαση των προσφύγων, σημειώθηκε ταχεία και μαζική ανέγερση οικοδομών για κάλυψη των οικοδομικών αναγκών της εποχής, παρατηρεί. Η εξάπλωση της οικοδομικής βιομηχανίας έγινε με ταχύς ρυθμούς, χωρίς ελέγχους και θεσμοθετημένο πλαίσιο για διασφάλιση της ποιότητας των οικοδομών. Υπήρχε επίσης έλλειψη ελεγχόμενων δομικών υλικών αφού έκλεισαν τα λατομεία που Πενταδακτύλου.

« Τα δεδομένα αυτά προκάλεσαν ανησυχίες», τονίζει. « Μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1978 στην Θεσσαλονίκη, το 1979 ιδρύθηκε η Κυπριακή Επιτροπή Αντισεισμικών Μέτρων (ΚΕΑΜ). Για πρώτη φορά τέθηκε επί τάπητος, η αντιμετώπιση των οριζόντιων δυναμικών φορτίων που προκαλούν οι σεισμοί στις κατασκευές.

Μετά από αρκετή δουλειά των κοινωνικών εταίρων της ΚΕΑΜ και του Συνδέσμου Πολιτικών Μηχανικών και Αρχιτεκτόνων Κύπρου, εφαρμόστηκαν το 1986 τα πρώτα  αντισεισμικά μέτρα στις οικοδομές. Αυτό ήταν το πρώτο ουσιαστικό βήμα ώστε να αρχίσει η αλλαγή φιλοσοφίας στον τρόπο σχεδιασμού έργων πολιτικού μηχανικού.

Μετά την ίδρυση του Επιστημονικού Τεχνικού Επιμελητηρίου Κύπρου (ΕΤΕΚ) το 1990, τέθηκε σε πιλοτική εφαρμογή το 1992 ο πρώτος Κυπριακός Αντισεισμικός Κανονισμός. Το 1993 εγγράφεται επίσημα ο Σύλλογος Πολιτικών Μηχανικών Κύπρου (ΣΠΟΛΜΗΚ) αφού η ανάγκη για εκπροσώπηση του κλάδου ήταν χρονικά όσο ποτέ άλλο, επιτακτική.

Το 1994 ήταν έτος σταθμός στην όλη πορεία αφού από την 1η Ιανουαρίου, εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στην Κύπρο ο πρώτος επίσημος Κυπριακός Αντισεισμικός Κώδικας. Από τότε οι κατασκευές γίνονται κατά τρόπο ώστε να αποκτούν τις πρώτες τους ουσιαστικές αντιστάσεις κατά των σεισμών, παρέχοντας προστασία τόσο στους χρήστες και επισκέπτες των οικοδομών όσο και στην δημόσια ασφάλεια».

Οι προβληματισμοί των Μηχανικών, του ΕΤΕΚ, του ΣΠΟΛΜΗΚ  και της Πολιτείας, αναφέρει ο Βαλεντίνος Φακοντής, οδηγούν το 1999 στην θεσμοθέτηση της υποχρεωτικής επίβλεψης στα έργα Πολιτικού Μηχανικού. Με τον όρο «υποχρεωτική επίβλεψη», εξηγεί, εννοούμε την επί τόπου επιθεώρηση των έργων πολιτικού μηχανικού κατά την φάση της κατασκευής:

« Στόχος της υποχρεωτικής επίβλεψης είναι η απαίτηση από τον Πολιτικό Μηχανικό να εφαρμόζονται στην πράξη οι στατικές μελέτες, οι τεχνικές προδιαγραφές και οι ορθολογιστικές μεθοδολογίες κατασκευής που εκπονούνται και κατατίθενται στις αρχές του κράτους. Οι προδιαγραφές, οι μεθοδολογίες και κυρίως η στατική μελέτη που δημιουργεί τα δομικά στοιχεία ενός μεταλλικού ή οπλισμένου σκυροδέματος φορέα, αφορούν την πρωταρχική και ουσιαστική ασφάλεια του, αφού ο φέρον οργανισμός -σκελετός- της οικοδομής είναι αυτός που θα παραλάβει τα σεισμικά φορτία κατά την σεισμική διέγερση.

Παράλληλα η πείρα που αποκτούσαν οι Μηχανικοί της Κύπρου από την συνεχή οικοδομική ανάπτυξη, μέσα από την αύξηση των απαιτήσεων των κατασκευών, την απαίτηση της αγοράς για σχεδιασμό ψηλών κτηρίων, τη διασφάλιση ποιοτικού ελέγχου των δομικών υλικών, τον εκσυγχρονισμό και την ποικιλία των κατασκευαστικών υλικών της αγοράς, οδήγησαν τους συναδέλφους μηχανικούς να αναζητούν λύσεις. Λύσεις στα έργα τους, που θα έχουν διάρκεια και θα εξασφαλίζουν την ασφάλεια έναντι των σεισμικών φορτίων. Δεν μπορούμε να παραβλέψουμε το έργο του ΣΠΟΛΜΗΚ και του ΕΤΕΚ και τις προσπάθειές τους για παροχή τεχνογνωσίας, επιμόρφωσης και εμπέδωσης κουλτούρας στους κύκλους των Μηχανικών. Η ευγενής άμιλλα μεταξύ των Μηχανικών καλλιεργούσε τον επαγγελματισμό με αποτέλεσμα τα έργα να σχεδιάζονται σε ποιοτικότερη, πιο λεπτομερή και οικονομικότερη διάσταση».

Με την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ, δηλώνει ο βουλευτής Πάφου του ΑΚΕΛ, η χώρα μας κλήθηκε να εναρμονιστεί με το νέο θεσμικό πλαίσιο που διέπει την αντισεισμική προστασία των κτηρίων. Η εφαρμογή του Ευρωκώδικα στον σχεδιασμό έργων Πολιτικού Μηχανικού υιοθετείται το 2012. Ο νέος Ευρωκώδικας παρουσιάζεται βελτιωμένος σε σχέση με τον Κυπριακό Αντισεισμικό Κώδικα αφού αυξάνει τις σεισμικές επιταχύνσεις και εισάγει παραμέτρους που δεν ήταν δυνατό να μελετηθούν στο παρελθόν.

« Σήμερα ζούμε στον απόηχο ενός σεισμικού συνεχούς φαινομένου, που ευτυχώς δεν προκάλεσε μέχρι τώρα ζημιές», παρατηρεί. « Μεγάλο κτηριακό απόθεμα της Κύπρου έχει κατασκευαστεί πριν από την εφαρμογή του Κυπριακού Αντισεισμικού Κώδικα και χωρίς να έχει εφαρμοστεί η υποχρεωτική επίβλεψη. Η έλλειψη συντήρησης σε έργα Πολιτικού Μηχανικού δημιουργεί κατασκευαστικά προβλήματα και τα κτήρια είναι τρωτά στα σεισμικά φορτία.

Καλούμαστε λοιπόν ως κράτος να πάρουμε μέτρα.  Η τακτική επιθεώρηση κτηρίων τόσο στα ιδιωτικά όσο και στα δημόσια κτήρια μπορεί να εντοπίσει και να διορθώσει κατασκευαστικά προβλήματα πριν επηρεαστεί η ασφάλεια των κτηρίων. Επιπρόσθετα η σεισμική αναβάθμιση δημόσιων κτηρίων (σχολεία, νοσοκομεία, χώροι λατρείας, χώροι ψυχαγωγίας κ.α) που δεν έχουν αντισεισμική προστασία είναι μείζονος σημασίας. Η αξιοποίηση του σχεδίου «Εξοικονομώ και Αναβαθμίζω»  στα ιδιωτικά κτήρια, μπορεί να συμβαδίσει μαζί με την βασική αντισεισμική αναβάθμιση των γηραιότερων οικοδομών». 

Όλα αυτά τα μέτρα, καθώς και άλλα πολλά, μπορούν να αξιοποιηθούν από την Πολιτεία με σκοπό την θωράκιση του οικοδομικού αποθέματος της Κύπρου, καταλήγει ο κ. Φακοντής. Γι΄αυτό ως πολιτεία έχουμε χρέος να τρέξουμε μπροστά από τα γεγονότα, να λειτουργήσουμε προληπτικά και όχι πυροσβεστικά με στόχο την δημόσια υγεία και την ασφάλεια του δομημένου περιβάλλοντος και των πολιτών.

Μόνο εντός του 2022, στην επαρχία Πάφου καταγράφηκαν πέντε περιπτώσεις σεισμικής δραστηριότητας που έγινε ιδιαιτέρως αντιληπτή από τους πολίτες. Σημαντικότερη εξ αυτών ήταν η σεισμική δραστηριότητα της 11ης Ιανουαρίου 2022 με επίκεντρο το Στρουμπί, που ήταν και η μοναδική κατά την οποία καταγράφηκαν πέρυσι ζημιές, έστω και όχι ιδιαίτερα σοβαρές.

Σεισμοί που προκάλεσαν ανησυχία καταγράφηκαν επίσης στις 5 Ιανουαρίου, με επίκεντρο το διαμέρισμα Χρυσοχούς, στις 19 Νοεμβρίου, με επίκεντρο τα όρια με την επαρχία Λεμεσού, στις 24 του ίδιου μήνα με επίκεντρο το Πολέμι και στις 28 Δεκεμβρίου με επίκεντρο την θαλάσσια περιοχή ανοιχτά της πόλης της Πάφου.