Τουρισμός και έλλειψη ανθρωπίνου δυναμικού

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Δρ. Αμβρόσιος Προδρόμου

Καθηγητής Διοίκησης, Επικοινωνίας & Marketing Κολεγίου CDA

Σύμβουλος Εκπαίδευσης και Επιχειρήσεων

Η παγκόσμια τουριστική βιομηχανία, όπως και οι περισσότεροι τομείς της οικονομίας, έχουν δεχθεί ισχυρό πλήγμα από τη συνεχιζόμενη επέλαση της πανδημίας η οποία έχει δημιουργήσει τεράστια προβλήματα. Τα προβλήματα επηρεάζουν τα κράτη τα οποία καλούνται να στηρίξουν τους εργαζομένους που έχουν απωλέσει τις εργασίες και τα εισοδήματα τους για τεράστιο χρονικό διάστημα. Αυτό έχει επιφέρει σοβαρά προβλήματα στα δημοσιονομικά αφού πέραν από τα αποθεματικά τα οποία έχουν ουσιαστικά εξαφανιστεί, τα κράτη έχουν προχωρήσει σε μαζικούς δανεισμούς, κάτι το οποίο επιβαρύνει τις επόμενες γενιές. Επίσης, τα κράτη αναγκάζονται για μεγάλο χρονικό διάστημα να στηρίξουν τις επιχειρήσεις οι οποίες βρίσκονται στο χείλος του γκρεμού, ειδικά αυτές που θεωρούνται ως Μικρομεσαίες και δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να αντέξουν το μακροχρόνιο αναγκαστικό κλείσιμο. Όλα αυτά δημιουργούν ένα σύνθετο πρόβλημα το οποίο χρίζει άμεσης αντιμετώπισης, αφού στις περισσότερες χώρες περίπου το 20% των Μικρομεσαίων επιχειρήσεων στη τουριστική βιομηχανία κινδυνεύουν να μην επαναλειτουργήσουν, με τα προβλήματα που θα δημιουργηθούν να είναι κάτι περισσότερο από προφανή.

Πέραν των πιο πάνω οικονομικών προβλημάτων, η πανδημία και το συνεχές καταστροφικό κλείσιμο των επιχειρήσεων, έχει επιφέρει τεράστιο πλήγμα στο σημαντικότερο περιουσιακό στοιχείο των επιχειρήσεων και ολόκληρης της βιομηχανίας. Αυτό δεν είναι άλλο από το Ανθρώπινο Δυναμικό (ΑΔ) το οποίο από την μια μέρα στη άλλη έχει δει τους κόπους και τις θυσίες πολλών ετών να χάνονται και καριέρες να καταστρέφονται. Παράλληλα, η συνεχής οικονομική αβεβαιότητα έχει οδηγήσει το ΑΔ της τουριστικής βιομηχανίας σε οικονομική ανέχεια και κοινωνική απομόνωση. Ειδικά στις περιπτώσεις όπου το εισόδημα ήταν χαμηλό και ως εκ τούτου δεν υπήρχε η δυνατότητα για εξοικονόμηση πόρων, το πρόβλημα έχει διογκωθεί σε τεράστιο βαθμό.

Θα πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι η τουριστική βιομηχανία ήταν η πρώτη η οποία έχει επηρεαστεί από την εξέλιξη της πανδημίας, αφού οι επιχειρήσεις θεωρήθηκαν από τα κράτη ο εύκολος στόχος, με τις αποφάσεις που παίρνονταν να μην λαμβάνουν υπόψη τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Πέραν τούτου, η εξέλιξη έχει δείξει ότι οι η τουριστική βιομηχανία θα είναι η τελευταία η οποία θα ανοίξει, δημιουργώντας έτσι ένα τεράστιο κενό εργασιών το οποίο για τις επιχειρήσεις θα είναι δύσκολο να καλυφθεί. Οι αποφάσεις αυτές έχουν οδηγήσει το ΑΔ της τουριστικής βιομηχανίας σε μια τεράστια αβεβαιότητα σχετικά με το μέλλον τους με συνέπεια τεράστιος αριθμός αυτών των ατόμων να έχουν αποφασίσει τελεσίδικα να αποχωρήσουν από τη βιομηχανία και να κοιτάξουν το μέλλον τους σε άλλους τομείς. Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι βάσει των επίσημων στοιχείων του World Travel & Tourism Council (WTTC), ενός από τους ισχυρότερους οργανισμούς στον τομέα του τουρισμού, το 2020 έχουν απολεσθεί 62 εκ. θέσεις εργασίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό αντιπροσωπεύει το 18.5% των συνολικών θέσεων εργασίας που πριν από τη πανδημία ήταν 334 εκ. και έχουν τώρα μειωθεί στα 272. Τα στοιχεία αυτά είναι σοκαριστικά και κατά πολύ μεγαλύτερος από τα αρχικά στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού που λειτουργεί υπό την αιγίδα του ΟΗΕ (UNWTO) και έκαναν λόγο για απώλεια 13 εκ. θέσεων εργασίας.

Τα πραγματικά προβλήματα από το αναγκαστικό, και σε πολλές περιπτώσεις άδικο και εξευτελιστικό, κλείσιμο των επιχειρήσεων από τα κράτη, θα αρχίσουν να φαίνονται την τρέχουσα τουριστική περίοδο, αλλά και κατά τις επόμενες όπου υπάρχει η ελπίδα να επανέλθουμε στη κανονικότητα. Η αβεβαιότητα που έχει κυριεύσει το ΑΔ στη τουριστική βιομηχανία, το οποίο δεν αφορά μόνο τα 62 εκ. άτομα που έχασαν την εργασία τους, αλλά και όλους τους υπόλοιπους που βλέπουν με αγωνία το κίνδυνο απώλειας της εργασίας, έχει δημιουργήσει σε ένα φαύλο κύκλο. Ενώ η τουριστική βιομηχανία θα επανέλθει στη κανονικότητα, οι επιχειρήσεις δεν θα βρίσκουν αρκετό, και το πιο σημαντικό, εξειδικευμένο ΑΔ για να στελεχωθούν επαρκώς, τόσο ποσοτικά όσο κυρίως και ποιοτικά. Πρόσφατη έρευνα του WTTC’ και του έγκυρου οργανισμού Oxford Economics σε έξι μεγάλες τουριστικές χώρες (ΗΠΑ, Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία Ηνωμένο Βασίλειο, και Πορτογαλία), οι επιχειρήσεις θα αντιμετωπίσουν τεράστιο πρόβλημα εξεύρεσης ΑΔ τόσο κατά τη τρέχουσα τουριστική περίοδο, όσο και για τις επόμενες. Η αβεβαιότητα του ΑΔ έχει τώρα μεταφερθεί και στις επιχειρήσεις οι οποίες έχουν πλέον μπει σε ένα φαύλο κύκλο, που ενώ αναμένουν αύξηση του κύκλου εργασιών τους, αδυνατούν να στελεχώσουν επαρκώς τις επιχειρήσεις τους.

Για την Κύπρο τα πράγματα δεν διαφέρουν καθόλου από αυτά των πιο πάνω χωρών, όπως και των πλείστων χωρών σε όλο τον πλανήτη. Ήδη υπάρχει ανησυχία από τους επιχειρηματίες σε διάφορους τομείς του τουρισμού, όπως ξενοδοχεία, κέντρα αναψυχής, καταστήματα σουβενίρ κλπ., ότι δεν θα μπορέσουν να ανοίξουν τις επιχειρήσεις τους. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι τα ξενοδοχεία και τα κέντρα αναψυχής εργοδοτούσαν κατά βάσει κοινοτικούς οι οποίοι λόγω της συνεχιζόμενης αβεβαιότητας έχουν φύγει από τη Κύπρο και οι ενδείξεις είναι ότι η πλειονότητα τους δεν θα επανέλθει. Υπολογίζεται ότι κατά την τρέχουσα περίοδο θα υπάρχει έλλειψη περίπου 6-7 χιλιάδων ατόμων, κάτι το οποίο θα έχει άμεση επίπτωση τόσο στο υφιστάμενο προσωπικό το οποίο θα καλεστεί να εργαστεί υπερωρίες, όσο κυρίως στη ποιότητα των παρεχόμενών υπηρεσιών. Το γιατί φτάσαμε σε αυτό το σημείο αποτελεί ένα τεράστιο θέμα το οποίο δεν μπορεί να καλυφθεί σε λίγες γραμμές, το σίγουρο είναι ότι η έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ των κοινωνικών εταίρων, αλλά κυρίως η έλλειψη συγκροτημένης στρατηγικής έφεραν, και τη Κυπριακή Δημοκρατία, σε αυτό το σημείο.