Ο βιολόγος Δανιήλ Κουρίδης μιλά στο PafosNet για φίδια

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Η περίοδος αυτή μέχρι τον Ιούνιο, είναι η περίοδος της αναπαραγωγής των φιδιών, οπότε και το παρεξηγημένο αυτό είδος θεωρείται ότι είναι πιο επικίνδυνο για τον άνθρωπο από τις άλλες εποχές, επειδή είναι πιο επιθετικά. Αυτός είναι και ο λόγος που η εποχή αυτή επαναφέρει και αυξάνει τον αρχέγονο φόβο του ανθρώπου στη θέα του φιδιού, με αντιλήψεις, εικασίες και δοξασίες για το πώς πρέπει να αντιμετωπίζουμε τα φίδια να είναι στην ημερήσια διάταξη.

Η ύπαρξη των φιδιών μέσα στο οικοσύστημα ωστόσο, τονίζουν οι ειδικοί, είναι πολύ σημαντικότερη από όσο πιστεύουν οι άνθρωποι. Και απαιτείται μια στοιχειώδης γνώση των δεδομένων, υποστηρίζουν, προκειμένου να ξεπεράσουμε τον έντονο φόβο και πανικό που στις πλείστες των περιπτώσεων μας καταλαμβάνει μπροστά στο είδος αυτό.

Μιλώντας στο PafosNet ο βιολόγος Δανιήλ Κουρίδης, ο οποίος ασχολείται χρόνια με τα φίδια και συνεργάζεται μάλιστα με την Πυροσβεστική Υπηρεσία σε ερασιτεχνική βάση για απομακρύνσεις φιδιών από κατοικίες πανικόβλητων συμπατριωτών μας, επεσήμανε τη σημασία της ορθής γνώσης των δεδομένων γύρω από τα φίδια και τον ρόλο τους στο οικοσύστημα. Ο κ. Κουρίδης, που είναι ο συνιδρυτής, μαζί με τον γνωστό στην Πάφο «snake George», του Ερπετολογικού Συνδέσμου Πάφου, με στόχο μεταξύ άλλων να διορθωθούν στρεβλές εντυπώσεις και πρακτικές των ανθρώπων έναντι του είδους, επισημαίνει ότι τα μέλη του Συνδέσμου προσπαθούν να διαφωτίσουν το κοινό για τα φίδια, για τα μέτρα προστασίας του, για τις αληθινές διαστάσεις του θέματος, μακριά από μύθους, αλλά και για την προστασία των ίδιων των φιδιών που είναι ζωτική σημασία για την ισορροπία του οικοσυστήματος, όπως τονίζει.

« Στην Κύπρο έχουμε επτά είδη φιδιών, εκ των οποίων το μόνο δηλητηριώδες είναι η οχιά, η γνωστή στον τόπο μας «φίνα», επισημαίνει. «Τα υπόλοιπα έξι δεν είναι επικίνδυνα για τον άνθρωπο, είναι η «σαίττα», ο «δρόπης», ο «ανήλιος», το μαύρο φίδι, το νερόφιδο και το κυπριακό φίδι.

Ειδικότερα για την οχιά, αν δαγκώσει κάποιον το πρώτο πράγμα που το θύμα θα πρέπει να κάνει είναι να μην πανικοβληθεί. Να προσπαθήσουμε να δέσουμε την πληγή και να μείνουμε όσο το δυνατό πιο χαλαροί, μέχρι να μεταβούμε στο νοσοκομείο. Είναι σημαντικό να ξέρουμε ότι έχουμε στη διάθεση μας έξι ολόκληρες ώρες μέχρι να ενεργήσει το δηλητήριο, πράγμα που σημαίνει ότι ειδικά για τις αποστάσεις στην Κύπρο, σίγουρα θα είμαστε σε ένα νοσηλευτήριο εγκαίρως για να λάβουμε τον ειδικό ενέσιμο ορό που θα αντιμετωπίσει το δηλητήριο του φιδιού».

Ο κ. Κουρίδης διευκρινίζει ότι το δηλητήριο της οχιάς δεν κυκλοφορεί μέσα στο αίμα, αλλά καταστρέφει τα κύτταρα στην περιοχή του δαγκώματος και προχωρεί καταστρέφοντας τα επόμενα. Γι’ αυτό, εξηγεί, είναι λάθος η πρακτική ή η αντίληψη πολλών ότι με το δάγκωμα πρέπει να δέσουν πολύ σφιχτά την πληγή ώστε να διακόψουν την κυκλοφορία του αίματος και άρα και του δηλητηρίου.

« Αν αντιθέτως δέσουμε πολύ σφιχτά το σημείο της πληγής», εξηγεί, « ακριβώς επειδή δεν θα αιματώνεται, τα κύτταρα γύρω της θα καταστραφούν πολύ γρηγορότερα και μέχρι να φτάσουμε στο νοσοκομείο μπορεί να υπάρξει και τέτοια ζημιά που να απαιτηθεί αποκοπή του μέλους».

Ο κ. Κουρίδης αναφέρει ότι η εποχή αναπαραγωγής των φιδιών ξεκινά στα τέλη Απριλίου και διαρκεί μέχρι τα τέλη Ιουνίου.

« Την περίοδο αυτό», τονίζει, « τα φίδια γίνονται πιο επιθετικά».                                               

Αναφορικά με τα υπόλοιπα, μη δηλητηριώδη φίδια της Κύπρου, ο Δανιήλ Κουρίδης εξηγεί τα κύρια χαρακτηριστικά τους.

«Το μαύρο φίδι», αναφέρει, « είναι ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη με μήκος που μπορεί να φτάσει τα τρία μέτρα, αν και σπανίως βρίσκουμε στην στην Κύπρο μεγαλύτερα των δύο μέτρων.

Τα νεαρά έχουν ελαιοπράσινο χρώμα με σκούρες καφέ νιφάδες στην ραχιαία επιφάνια. Κατά την ενηλικίωση, αποκτούν ενιαίο γυαλιστερό μαύρο χρώμα. Έχει χοντρό, μυώδες κορμί, είναι πολύ ευκίνητο και έχει την ικανότητα να σκαρφαλώνει με ιδιαίτερη ευκολία.

Το κυπριακό φίδι, είναι πολύ λεπτό με μήκος που φτάνει το ένα μέτρο. Τα νεαρά άτομα έχουν ελαιοπράσινο χρώμα σώματος ενώ τα ενήλικα άτομα έχουν μαύρο χρώμα.

Ζει συνήθως σε χώρους με πυκνή βλάστηση, οι οποίοι βρίσκονται κοντά σε ρυάκια, ποταμούς και ρεματιές. 

Ο ανήλιος είναι πολύ μικρό φίδι με μέγεθος που δεν ξεπερνά τα 30-35 cm και μπορεί να θεωρηθεί ως σχεδόν τυφλό. Το ροζ ή μπεζ του χρώμα, σε συνδυασμό με τη μορφή του, το κάνουν να μοιάζει πολύ με γαιοσκώληκα.

Συνήθως εντοπίζεται κατά την περίοδο της άνοιξης κάτω από πέτρες, όπως λέει και το όνομα του.

Η σαίττα είναι μεγάλο και αρκετά δυνατό φίδι που το μήκος του μπορεί να φτάσει τα δύο μέτρα. Τα νεαρά άτομα έχουν καφέ χρώμα σώματος με πολλές διακεκομμένες λευκές ή κίτρινες γραμμώσεις ενώ τα ενήλικα διαθέτουν ομοιόχρωμο γκρίζο προς ελαιοπράσινο χρώμα.

Μπορεί να εντοπιστεί από ζεστά, ξηρά ενδιαιτήματα με πετρώδη εδάφη, μέχρι καλλιεργήσιμες εκτάσεις ή και σε δάση και περιοχές με πολλούς θάμνους.

Όσον αφορά στα νερόφιδα, μπορεί να φτάσουν σε μήκος το ένα μέτρο και εντοπίζονται σε τρείς ξεχωριστούς χρωματισμούς, γκρίζο με ασπροκίτρινο, ενιαίο μαύρο και στικτό.

Είναι πολύ ήρεμο φίδι, το οποίο δεν επιδίδεται σχεδόν ποτέ σε επιθετικές συμπεριφορές ούτε ακόμα και αν ενοχληθεί. Ως μέτρο άμυνας εκκρίνει δύσοσμο υγρό από αδένες που έχει στο πίσω μέρος του σώματος.

Ο δρόπης, είναι φίδι ανοικτού καφέ χρώματος με ιδιαίτερους σχηματισμού σε μορφή ρόμβου και χρώμα σκούρο καφέ σε όλο το μήκος της πλάτης του. Αρκετά δυνατό φίδι που το μήκος του μπορεί να φτάσει τα 150 cm. Ακίνδυνο για τον άνθρωπο αλλά με ιδιαίτερα επιθετική συμπεριφορά όταν ενοχληθεί. Συχνάζει συνήθως σε βραχώδεις περιοχές με λίγο νερό και αραιή βλάστηση από δέντρα και θάμνους».                                               

Ο Ερπετολογικός Σύνδεσμος Κύπρου επισημαίνει ότι ορισμένα από τα φίδια που απαντώνται στην Κύπρο, απειλούνται με εξαφάνιση τόσο λόγω της καταστροφής των φυσικών τους βιοτόπων όσο και λόγω της συχνής θανάτωσής τους από Κύπριους κυνηγούς.

Υποχρέωση όλων μας, τονίζει ο Ερπετολογικός, είναι να προστατεύσουμε όλα τα φίδια, αφού σημαντικός είναι ο ρόλος που διαδραματίζουν στη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας.

Λεπτομέρειες για τα φίδια της Κύπρου περιέχονται στο βιβλίο που έχει εκδώσει ο Σύνδεσμος με τίτλο «Τα Ερπετά και τα Αμφίβια της Κύπρου», ένα εύχρηστο οδηγό αναγνώρισης των ερπετών και των αμφιβίων που ζουν στην Κύπρο.                                            

Αυτό που πολλοί δεν γνωρίζουν, επισημαίνει ο κ. Κουρίδης, είναι ότι πέραν της ωφελιμότητας τους για τη διατήρηση του οικοσυστήματος, όλα τα φίδια προστατεύονται ούτως ή άλλως από ευρωπαϊκές οδηγίες και από την εθνική νομοθεσία, με το νόμο 153 του 2003 για την προστασία της φύσης και της άγριας ζωής.

«Υπάρχουν μεγάλες ποινές, που αφορούν σε πρόστιμο 17.000 ευρώ ή τρία χρόνια φυλακής ή και οι δυο ποινές μαζί για κάποιον που θα προξενήσει ζημιά, θα σκοτώσει ή θα κρατήσει φίδι παράνομα», καταλήγει.