Σέργης Χατζηαδάμος: Η μεταμόρφωση των εικόνων

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Του Θάνου Σταθόπουλου

Συγγραφέα

Η τυχαία ανεύρεση ενός φωτογραφικού αρχείου με παλιές φωτογραφίες και η αναδίφησή του, δίνει την ευκαιρία στον Σέργη Χατζηαδάμο να γίνει κοινωνός εικόνων μιας άλλης εποχής και συγχρόνως να επέμβει σ’ αυτές ζωγραφικά, πραγματοποιώντας μια μεταμόρφωση, μια επέμβαση η οποία συνιστά μια επανεγγραφή. Το φωτογραφικό αρχείο του Σπύρου Χαρίτου περιέχει φωτογραφίες από την καθημερινή ζωή –και όχι μόνο– της Πάφου, από το 1931 έως το 1987. Φωτογράφος το επάγγελμα ο Χαρίτου κατέγραψε µε τον φωτογραφικό του φακό τη ζωή των κατοίκων της επαρχίας, αλλά και επιφανείς προσωπικότητες της Κύπρου, παρελάσεις, εθνικές επετείους, πανηγύρια, ανθεστήρια, θρησκευτικές εορτές και, φυσικά, τοπία του νησιού.

Ο Χατζηαδάμος έρχεται σ’ επαφή μ’ ένα σπάνιο όσο και πλούσιο αρχείο εικόνων, το οποίο όμως είναι εντελώς κατεστραμμένο, σε κατάσταση αποσύνθεσης. Η φθορά των φωτογραφιών από τον χρόνο δημιουργεί νέους συσχετισμούς και εντέλει μια άλλη εικόνα εν σχέσει με την αρχική, την οποία πιθανώς μπορούμε μόνο να μαντέψουμε. Η φυσική και τυχαία συγκόλληση των πλακών μεταξύ τους, που µε πολύ προσοχή αποκολλώνται η µία από την άλλη, του δίνει τη δυνατότητα να πειραματιστεί και να αναζητήσει άλλα τεχνάσματα στο σκανάρισµα. Αυτό, εν πρώτοις, αποτελεί το έναυσμα για τον Χατζηαδάμο ώστε να προχωρήσει σε δικές του παρεμβάσεις στις φωτογραφίες, οι οποίες δεν έχουν να κάνουν μόνο με το τεχνικό μέρος του εγχειρήματος, εφόσον καταλήγουν σε μια ζωγραφική επέμβαση, δηλαδή μια ζωγραφική πράξη η οποία «καταστρέφει» εκ νέου την αρχική κατεστραμμένη εικόνα αποτυπώνοντας μια νέα εκδοχή, όχι πια της φωτογραφίας, αλλά της εικόνας: η φωτογραφία πλέον δεν είναι φωτογραφία· έχει μεταμορφωθεί. Η πρώτη ύλη είναι ένα είδος ερειπίου στο οποίο επιχειρείται μια επέμβαση, όχι ασφαλώς για τον καλλωπισμό του, ίσως ούτε  για τη διάσωσή του, αλλά επειδή δεν μπορεί παρά να αποτελεί μια ζωντανή ύλη που γεννάει ελεύθερους δημιουργικούς συνειρμούς. Κοντολογίς, ο Χατζηαδάμος επεμβαίνει με τον χρωστήρα στις φωτογραφίες δημιουργώντας απρόοπτες εικόνες.

Η χειρονομία του Σέργη Χατζηαδάμου είναι μια τυπική χειρονομία επέμβασης σε αρχειακό υλικό· η μεταστροφή που επέρχεται μέσα από την «καταστροφή» της αρχικής εικόνας (η οποία, όμως, όπως είπαμε, είναι ήδη κατεστραμμένη από τον χρόνο) επανεγγράφει την εικόνα μεταλλάσσοντας  την πρώτη ύλη αλλά και παραλλάσσοντας το συγκείμενο: η διακειμενική αναφορά και σχέση λειτουργεί ως υπενθύμιση, με πολλαπλές ίσως σημασίες, επανατοποθετώντας την εικόνα σ’ ένα σύγχρονο πλαίσιο, όπως το υποβάλλει το βλέμμα και ο ψυχισμός του καλλιτέχνη.

Δεν υπάρχουν πολλά πράγματα για τα οποία θα μπορούσαμε ν’ αναρωτηθούμε όσον αφορά τη χειρονομία του Χατζηαδάμου: η πρακτική του (πολύ κοινή στους κόλπους των καλλιτεχνών της σύγχρονης τέχνης) λειτουργεί και εγγράφεται ως μεταστροφή μιας προϋπάρχουσας δομής, η οποία μάλιστα προέρχεται από ένα αμιγές σύνολο εικόνων, όπως είναι το φωτογραφικό αρχείο του Σπύρου Χαρίτου. Το αρχείο δίνει τη δυνατότητα στον Χατζηαδάμο ν’ αναστοχαστεί τις εικόνες μέσα από τη ζωγραφική του πράξη, η οποία απελευθερώνει τη δημιουργικότητά του. Εάν εντέλει οι εικόνες που δημιουργεί μας αφορούν είναι διότι αποτελούν το προϊόν του αναστοχασμού του και έχουν να μας πουν κάτι που περιέχει το παρελθόν και το παρόν, μέσα από τη μεταμόρφωση την οποία επιχειρεί.  Η τελική εικόνα, εντελώς υβριδική ασφαλώς, λειτουργεί μεν με τις συνδηλώσεις της και μέσα από τη διαμεσολάβησή της, αλλά υπάρχει ως εικόνα η οποία συγχρόνως διεκδικεί την αυτονόμησή της. Διαμεσολαβημένη, αλλά νέα.

Εάν μένει να προσθέσουμε κάτι, είναι το αυτονόητο: Να κοιτάξουμε τις εικόνες έχοντας στο τέλος ξεχάσει τα παραπάνω. Να δούμε.