RADAR: Ένα επιστημονικό εργαλείο για αντιμετώπιση μαθησιακών δυσκολιών των παιδιών

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Ονομάζεται RADAR (Rapid Assessment for Dyslexia and Abnormalities in Reading) και έρχεται να παράσχει σε εκπαιδευτικούς, επιστήμονες και γονείς μια ακόμη βοήθεια στην αντιμετώπιση μαθησιακών δυσκολιών των παιδιών και σε περιπτώσεις προβλημάτων όπως είναι η δυσλεξία. Πρόκειται για μία πλατφόρμα ελληνικής έμπνευσης και υλοποίησης που αξιολογεί και ανιχνεύει πιθανές αναγνωστικές δυσκολίες του παιδιού.

Μιλώντας σήμερα στο PafosNet για το θέμα, η εκπαιδευτική-σχολική ψυχολόγος Κυριακή Κωνσταντίνου επισημαίνει ότι μία νευρολογική πάθηση που προκαλεί δυσκολία στα άτομα να μάθουν ανάγνωση, γραφή και ορθογραφία είναι η δυσλεξία. Η δυσλεξία είναι είτε εξελικτική, είτε επίκτητη, εξηγεί:

« Εξελικτική δυσλεξία σημαίνει ότι υπάρχει από τη γέννηση του παιδιού και ανιχνεύεται την περίοδο όπου το παιδί μαθαίνει να διαβάζει και να γράφει. Από την άλλη, επίκτητη δυσλεξία σημαίνει ότι είναι συνέπεια κάποιου τραυματισμού του εγκεφάλου ή νευρολογικής ασθένειας, ανεξαρτήτως ηλικίας.

Μελετώντας την υπάρχουσα βιβλιογραφία, έρευνες έχουν δείξει ότι το 5-17% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει δυσλεξία ή κάποια αναγνωστική δυσκολία. Τα ποσοστά ανάλογα με την χώρα αλλάζουν. Αυτό γιατί, σε αρκετές περιπτώσεις τα παιδιά που έχουν ειδικές μαθησιακές δυσκολίες δεν διαγιγνώσκονται. Λόγο της ελλιπείς ενημέρωσης για την δυσλεξία και τις άλλες μαθησιακές δυσκολίες οι γονείς αδυνατούν να αναγνωρίσουν τα συμπτώματα και να αποδεχτούν ότι το παιδί τους δυσκολεύεται. Η ηλικιακή ομάδα που επηρεάζεται περισσότερο είναι μαθητές ηλικίας 5-14 χρονών. Την περίοδο αυτή οι μαθητές μαθαίνουν να γράφουν και να διαβάζουν. Έτσι η έγκαιρη εκτίμηση της δυσκολίας είναι πολύ σημαντική, ώστε ο μαθητής να λάβει την απαραίτητη βοήθεια όσο το δυνατό νωρίτερα».

Αναφορικά με την αναγνωστική ικανότητα του παιδιού, τονίζει η κ. Κωνσταντίνου, παρατηρείται ότι διαβάζει αργά, συλλαβίζει κάθε λέξη, δεν έχει ροή και χάνει τη σειρά στο βιβλίο. Επίσης, μπορεί καθώς διαβάζει να μπερδεύει λέξεις, να αντικαθιστά-προσθέτει-παραλείπει γράμματα και συλλαβές. 

Όσον αφορά στη γραφή, το παιδί παρουσιάζει καθρεπτική γραφή, επισημαίνει η εκπαιδευτική ψυχολόγος, δηλαδή, τα γράμματα και οι αριθμοί έχουν αντίθετη κατεύθυνση από τη κανονική.

« Τα δυσλεκτικά παιδιά μπορεί να μπερδεύουν το γράμμα ε (έψιλον) με τον αριθμό 3», φέρνει ως παράδειγμα. « Σε μεγαλύτερες ηλικίες, παρατηρούμε αρκετά ορθογραφικά λάθη, ακόμη και σε λέξεις που τις έχει διδαχθεί πολλές φορές, και μπορεί να γράφει την ίδια λέξη με διαφορετικούς τρόπους στην ίδια σελίδα. Ακόμη, δείχνει να έχει δυσκολία στον τονισμό λέξεων, δε χρησιμοποιεί σωστά ή ξεχνά τα κεφαλαία γράμματα και τα σημεία στίξης και κάνει αρκετά συντακτικά λάθη. Το γραπτό του είναι δυσανάγνωστο και ακατάστατο, με πολλές μουντζούρες.

Παράλληλα, λόγω των δυσκολιών που αντιμετωπίζει το παιδί, αποφεύγει να διαβάσει φωναχτά κείμενα και να συμμετέχει σε σχολικές εργασίες και παρουσιάσεις. Παρατηρείται χαμηλή αυτοπεποίθηση στα μαθήματα και προσπαθεί να διαβάζει και να γράφει όσο το δυνατό λιγότερο. Πιθανόν το παιδί με δυσκολίες να θέλει να προσπαθήσει και να είναι καλός μαθητής, όμως φοβάται την αποτυχία και τα παρατάει πολύ εύκολα».

Σε περίπτωση ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών, σήμερα αυτό δεν σημαίνει και το τέλος τους κόσμου, τονίζει η Κυριακή Κωνσταντίνου, φέρνοντας ως παράδειγμα διάσημους ανθρώπους που είναι δυσλεκτικοί και έχουν διαπρέψει ανά το παγκόσμιο, όπως ο Tom Cruise (ηθοποιός), ο Pablo Picasso (καλλιτέχνης) και ο Albert Einstein (επιστήμονας).

« Το θετικό είναι ότι υπάρχει πλέον ένα επιστημονικά αποδεδειγμένο εργαλείο με το οποίο μπορείς να αξιολογήσεις την αναγνωστική ευχέρεια του μαθητή. Το εργαλείο ονομάζεται RADAR (Rapid Assessment for Dyslexia and Abnormalities in Reading). Δημιουργήθηκε από τον Δρ. Ιωάννη Ασλανίδη, οφθαλμίατρο στη Κρήτη και την επιστημονική του ομάδα το 2010. Είναι μια πλατφόρμα που αξιολογεί και ανιχνεύει αναγνωστικές δυσκολίες σε παιδιά, που χωρίς το εργαλείο πιθανών να διαγιγνώσκονταν πολύ αργά ή και ποτέ. Το RADAR βασίζεται σε 10ετή έρευνα στη δυσλεξία και τις μαθησιακές δυσκολίες.

Ο αναγνώστης-μαθητής κάθεται αναπαυτικά μπροστά από την οθόνη του ηλεκτρονικού υπολογιστή και διαβάζει σιωπηρά κείμενα. Η δυσκολία των κειμένων στηρίζεται στο ηλικιακό του επίπεδο. Κατά τη διάρκεια του διαβάσματος γίνεται παρακολούθηση της κίνησης των ματιών μέσω eye-tracking, που υπάρχει ενσωματωμένο στον Ηλεκτρονικό Υπολογιστή. Μιλώντας για eye-tracking, αναφερόμαστε σε μια τεχνολογία που ανιχνεύει την παρουσία του ατόμου και παρακολουθεί τι κοιτάει το άτομο σε πραγματικό χρόνο. Η τεχνολογία μετατρέπει τις κινήσεις των ματιών σε δεδομένα, τα οποία παρέχουν μια σειρά από πληροφορίες, όπως τη θέση της κόρης του ματιού, τις κινήσεις κάθε ματιού και το σημείο που πέφτει το βλέμμα. Πιο συγκεκριμένα, η τεχνολογία αποκωδικοποιεί τις κινήσεις των ματιών και τις μετατρέπει σε δεδομένα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών».

Τα δεδομένα από την επιστημονική αυτή διαδικασία, εξηγεί η εκπαιδευτική ψυχολόγος, βγαίνουν σε μία λεπτομερή αναφορά αποτελεσμάτων που περιλαμβάνει πέραν των 25 παραμέτρων ανάγνωσης. Οι τιμές του αναγνώστη-μαθητή συγκρίνονται με αυτές των τυπικών αναγνωστών.

« Μερικές από τις παραμέτρους ανάγνωσης που περιλαμβάνονται είναι ο αριθμός εστιάσεων, πόσες φορές δηλαδή το παιδί εστίασε στο κείμενο και λάμβανε πληροφορίες, η μέση ταχύτητα ανάγνωσης και ο συνολικός χρόνος ανάγνωσης. Επίσης, περιλαμβάνονται οι παράμετροι ικανότητας πρόβλεψης λέξεων, λέξεων που προκαλούν δυσκολία, δηλαδή αν υπάρχουν συγκεκριμένες λέξεις που προκαλούν δυσκολία στον αναγνώστη-μαθητή, βάσει των αριθμό των γραμμάτων τους και αναγνωστικής ηλικίας, δηλαδή συγκρίνεται η αναγνωστική ικανότητα του παιδιού με τις προσδοκίες της αναγνωστικής ευχέρειας που θεωρούμε ότι ένα παιδί πρέπει να έχει στην ηλικία του».

Στοχεύοντας στο κάθε παιδί ξεχωριστά, αναφέρει, το RADAR προσφέρει στους ειδικούς χρήσιμες πληροφορίες για να δημιουργήσουν ένα εξατομικευμένο πλάνο παρέμβασης για τον κάθε μαθητή. Το πλάνο παρέμβασης στηρίζεται στις δυσκολίες και ανάγκες του μαθητή. Δηλαδή, το RADAR δίνει τη δυνατότητα επαναξιολόγησης, ώστε ο ειδικός να εντοπίσει τα σημεία που εξακολουθεί να δυσκολεύεται ο μαθητής, ώστε να αναδιαμορφώσει το πλάνο του.

« Τα πλεονεκτήματα του eyeRADAR είναι πολλά και σημαντικά», καταλήγει η κ. Κωνσταντίνου. «Αρχικά, είναι ένα εύκολο, γρήγορο και ανώδυνο εργαλείο για τον μαθητή-αναγνώστη. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί παντού, ανά πάσα στιγμή. Κάνει βαθιά ανάλυση της ανάγνωσης και παραδίδει ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα στηριζόμενα σε αυστηρούς μαθηματικούς αλγορίθμους και τεχνητή νοημοσύνη. Τα αποτελέσματα είναι μετρήσιμα και αντικειμενικά με πάνω από 95% ακρίβεια. Ακόμη, είναι πιστοποιημένο από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Καταληκτικά, μετά από διάστημα 3-6 μηνών μπορεί να επαναξιολογηθεί ο μαθητής-αναγνώστης για να δούμε πώς ανταποκρίνεται στο πλάνο παρέμβασης».