«Πονεμένες Παναγίες» στο Προεδρικό Μέγαρο: Ένα μοναδικό ορατόριο για το 1974 από τον Μάριο Ηλία

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Η Προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας, στην επετειακή εκδήλωση καταδίκης της τουρκικής εισβολής που πραγματοποιείται κάθε χρόνο στις 20 Ιουλίου στο Προεδρικό Μέγαρο, διοργανώνει για φέτος ειδική καλλιτεχνική εκδήλωση με περιεχόμενο πρωτόγνωρο για τα κυπριακά δεδομένα. Πρόκειται για την παγκόσμια πρεμιέρα του ορατορίου «Πονεμένες Παναγίες», μια ανάθεση στον κορυφαίο Κύπριο μουσικοσυνθέτη Μάριο Ιωάννου Ηλία. Το έργο, εστιαζόμενο στην οικουμενική διάσταση της μάνας μέσω της μορφής της Παναγίας, είναι αφιερωμένο στις μάνες των αγνοουμένων.

Στην εκδήλωση συμπράττουν το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας, οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες, το Ίδρυμα Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου, το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου, η Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου, η Θεολογική Σχολή Εκκλησίας Κύπρου και το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου. Συμμετέχουν, εκτός των κεντρικών τραγουδιστών και κάποιων ασυνήθιστων στοιχείων που θα ανακοινωθούν αργότερα, η Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου, η Χορωδία του Μουσικού Λυκείου Λευκωσίας, ο Χορός Ιεροψαλτών Αρχιεπισκοπής Κύπρου «Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός» και η Βυζαντινή Χορωδία Ιεράς Μητροπόλεως Τριμυθούντος «Άγιος Σπυρίδων». 

Μιλώντας σήμερα στο PafosNet για την ειδική αυτή εκδήλωση στο Προεδρικό Μέγαρο, ο Μάριος Ηλία τόνισε ότι οι «Πονεμένες Παναγίες» είναι αφιερωμένες στις μάνες των αγνοουμένων της Κύπρου.

« Το έργο εστιάζεται στην οικουμενική διάσταση της μάνας μέσω της μορφής της Παναγίας», εξηγεί. « H Παναγία εξυψώνει την ιερότητα της σχέσης μητέρας-παιδιού και την ανάγει σε τραγικό σύμβολο θείου πάθους με απηχήσεις από την αρχαία τραγωδία. O πόνος της, η άφατη και άδηλη θλίψη της, γίνεται πανανθρώπινο και διαχρονικό σύμβολο, στη συγκεκριμένη περίπτωση ως αφορμή των τραγικών γεγονότων του 1974.

Το ορατόριο επιδιώκει να εμφυσήσει μουσική πνοή στην ανθρώπινη ποιότητα και εσωτερική εκφραστικότητα της τραγικής φιγούρας της μάνας του αγνοουμένου με αποκορύφωμα την αναστάσιμη ελπίδα».

H δημιουργία του έργου, δηλώνει ο συνθέτης, βασίζεται σε προσωπικά βιώματα. Το δράμα των αγνοουμένων, βίωμα και της οικογένειας μου, δεν μπορεί παρά να θρυμματίσει κάθε ευαίσθητο άτομο, τονίζει.

« Πέραν τούτου, το 2016, πριν την ανάθεση του έργου από την Προεδρία, κουβεντιάζαμε μαζί με τον Μίκη Θεοδωράκη στο σπίτι του στην Αθήνα, όπου και κάναμε τα γυρίσματα μιας ταινίας ντοκιμαντέρ με αφορμή τη συμφωνική του μουσική, σε παραλληλισμό με τη δικιά μου μουσική αντίληψη. Σε κάποια στιγμή μου λέγει, «γιατί δεν γράφεις κι εσύ ένα «Άξιον Εστί» της Κύπρου»; Πιθανόν αυτό να εκληφθεί ως μια μορφή έμμεσου εναύσματος για τις «Πονεμένες Παναγίες».

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στο προαύλιο του Προεδρικού Μεγάρου, αναφέρει ο Μάριος Ηλία. Πρόκειται για έργο ιδιάζουσας καλλιτεχνικής αισθητικής, το οποίο απευθύνεται στο ευρύ κοινό, επισημαίνει, και συμπράττουν πληθώρα συντελεστών. Πέραν της συμφωνικής ορχήστρας, χορωδίας νέων και βυζαντινής χορωδίας, θα συμμετέχουν δυο καταξιωμένοι τραγουδιστές καθώς και κάποιες ιδιαίτερες ακουστικές πηγές που για πρώτη φορά εντάσσονται σε μια παραγωγή εξειδικευμένων απαιτήσεων.

Έχοντας βραβευθεί τα τελευταία χρόνια για συμφωνικά και όχι μόνο έργα του σε Ρωσία, Ιαπωνία, Γερμανία και αλλού, ο καταγόμενος από την Πάφο μουσικοσυνθέτης θεωρείται πλέον πρωτοποριακός σε συνθέσεις «ασυνήθιστου» ύφους και μορφολογίας.

Ο ίδιος παρατηρεί πως ο κάθε άνθρωπος έχει την ταυτότητα και ετερότητα του κατά την αριστοτελική συγκρότηση:

« Σαφώς το έργο μου, όπως και το θεωρητικό σκεπτικό της πολυμεσότητας που το πλαισιώνει, θεωρία η οποία συμπεριλαμβάνει διάφορα μέσα πέραν της μουσικής και τα οποία στοχοθετημένα επιστρατεύονται για να υλοποιήσουν μια μουσική ιδέα, εσωκλείει προσωπικά βιώματα, όπως συμβαίνει με τις «Πονεμένες Παναγίες».

Σε γενικές γραμμές, θεωρώ το έργο στο σύνολό του πολυδιάστατο, το κάθε ένα έχει τη δική του θεματική βάση και το δικό του τεχνικό και μεταμουσικό βάθος. Δηλαδή, αφενός δημιουργείται στη βάση απαιτητικών ως επί το πλείστων μουσικών παραμέτρων, αφετέρου σε αυτό συμβάλουν άλλες μορφές τέχνης, το στοιχείο της τεχνολογίας ή του χώρου πραγματοποίησης μιας συναυλίας.

Το Προεδρικό Μέγαρο, για παράδειγμα, με τη σύνθεση του κυρίως από παραδοσιακά τοπικά, βυζαντινά και γοτθικά στοιχεία αρχιτεκτονικής, δύναται να παίξει ρόλο στην όλη σκηνική προσέγγιση στις «Πονεμένες Παναγίες». Όλα συνυπάρχουν, στο πλαίσιο μιας ουσιαστικής σχέση μεταξύ των, ως μια πολυφωνία ετερογενών στοιχείων τα οποία εναρμονίζονται κατά τη διάρκεια της συνθετικής πράξης».

Μετά την εμφάνιση του στη Λευκωσία για την ιδιαίτερη αυτή εκδήλωση σχετικά με τη μέγιστη τραγωδία του Κυπριακού Ελληνισμού, «Η Τρομπέτα του Θεού», το νεότερο έργο του κ. Ηλία, θα παρουσιαστεί στην πρώην Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, την πόλη Πετς της Ουγγαρίας.

Ο ίδιος διευκρινίζει ότι πρόκειται για ανάθεση ενός μακροσκελούς συμφωνικού έργου από το τη Φιλαρμονική της Παννονίας για το τελετουργικό μέρος των εορτασμών της «Ημέρας της Πόλης του Πετς». Η εκδήλωση και παγκόσμια πρεμιέρα του έργου θα πραγματοποιηθεί την 1η Σεπτεμβρίου, στο Μουσικό Μέγαρο του Πετς.

« Το έργο είναι γραμμένο για τρομπέτα σόλο, μεγάλη συμφωνική ορχήστρα συμπεριλαμβανομένων δύο πιάνων, δύο άρπες και έξι κρουστών, καθώς και χορωδία», τονίζει. « Εμπνέεται από την παρουσία και σημασία της τρομπέτας, ή πιο συγκεκριμένα της σάλπιγγας, ως κεντρικό στοιχείο στην Αποκάλυψη του Ιωάννη, κυρίως στα κεφάλαια οκτώ με δώδεκα με τίτλο «Οι 7 σάλπιγγες». Σε κάθε ένα από τα επτά σαλπίσματα θα πραγματοποιηθούν συνταραχτικά γεγονότα, τα οποία περιγράφονται με έντονη δραματικότητα, πλούσια σε εικόνες.

Για παράδειγμα, στο δεύτερο σάλπισμα, ένα τρίτο των ωκεανών θα γίνει αίμα, και στο τέταρτο σάλπισμα θα σκοτεινιάσει ο ήλιος και η σελήνη. Με το τελευταίο, έβδομο σάλπισμα, σηματοδοτείται η αρχή της Δευτέρας Παρουσίας. Ταυτόχρονα, στο έργο χρησιμοποιούνται κείμενα από τις Προς Θεσσαλονικείς και Προς Κορινθίους πρώτες επιστολές του Απόστολου Παύλου, όπου και εδώ αναφέρεται το σάλπισμα της τρομπέτας του Θεού».

Πρόσφατα Μάριος Ηλία επέστρεψε από την Ιαπωνία όπου είχε μια έντονη δράση τα τελευταία δύο χρόνια. Το τμήμα πολιτιστικών υποθέσεων της Ιαπωνικής Κυβέρνησης του ανέθεσε τον «Ήχο του Κιότο» και το Πανεπιστήμιο της Οσάκα τον προσκάλεσε για νέα συνεργασία στο σημείο τομής μεταξύ μουσικής και ενός ανθρωποειδούς ρομπότ. Παράλληλα, δημιούργησε και ένα νέο Ρεκόρ Γκίνες.

« Κάνοντας αρχή το 2003 με το Διαφανές Εργοστάσιο της αυτοκινητοβιομηχανίας Φολκσβάγκεν στη Δρέσδη, μου έχουν ανατεθεί έργα τέτοιου μεγέθους και πρωτόγνωρων εν μέρη απαιτήσεων, τα οποία σε πτυχές τους είχαν ρεκόρ απόδοσης», αναφέρει. « Χαρακτηριστικό παράδειγμα το «Autosymphonic» στην κεντρική πλατεία του Μανχάιμ της Γερμανίας στην παρουσία 20.000 ακροατών. Το πιο πρόσφατο ήταν η ανάθεση από την Mandarin Electron, τις ιαπωνικές και ρωσικές σχολές θέρεμιν, στα πλαίσια της δημιουργίας ενός Ρεκόρ Γκίνες, για τη σύνθεση και υλοποίηση ενός έργου για τη μεγαλύτερη ορχήστρα ματριομίν, συνάμα εξ αφορμής της εκατοστής επετείου από την εφεύρεση του συγκεκριμένου οργάνου, πρωτοβουλίας της οποία διορίστηκα και ως Πρεσβευτής Καλής Θέλησης για την Ιαπωνία.

Το ματριομίν είναι ένα ηλεκτρονικό όργανο, μια πρόσφατη αναδημιουργία του ρωσικού θερεμίν από τον Ιάπωνα Μασάμι Τακεούτσι. Το ματριομίν είναι ένα θερεμίν σε μια κούκλα ματριόσκα και το μόνο όργανο το οποίο δεν χρειάζεται φυσική επαφή για την εκτέλεσή του. Παίζεται «στον αέρα», εκ του μακρόθεν.

Το Ρεκόρ Γκίνες πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο στην πόλη Κόμπε της Ιαπωνίας, με τη συμμετοχή 289 εκτελεστών.

Φωτογραφίες: Tatiana Khodova