Πολύ ακριβά πληρώνουμε τα φάρμακα. Ανάγκη νέας τιμολογιακής πολιτικής.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Του Δρα Χρίστου Χρίστου

Πρώην προέδρου Ιατρικού Συλλόγου Πάφου.

H έκθεση της γενικής ελέγκτριας σχετικά με τις τιμές των φαρμάκων άνοιξε το κεφάλαιο του τρόπου της τιμολόγησης των αλλά έθεσε και πάλι επί τάπητος την αναγκαιότητα εισαγωγής του γενικού συστήματος υγείας στον τόπο μας.

Η Κύπρος του μνημονίου και της οικονομικής κρίσης είναι η έκτη πιο ακριβή χώρα στα φάρμακα από τις 28 της Ε.Ε. Πληρώνουμε σχεδόν διπλάσια και τριπλάσια τα ίδια φάρμακα από ότι πληρώνουν οι ελλαδίτες.  Πολλοί είναι οι λόγοι. Ας δούμε μερικούς.

Έτσι όπως είναι ανεπτυγμένο το σύστημα παροχής ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στον τόπο μας και τον κάθετο διαχωρισμό του κρατικού από τον ιδιωτικό τομέα, υπάρχει μεγάλη ανισοσκέλεια στις τιμές που αγοράζει το κράτος και ο ιδιωτικός τομέας από τους φαρμακέμπορους/ φαρμακοβιομήχανους. Το κράτος αγοράζει μέχρι και 600% πιο φθηνά το ίδιο φάρμακο από ότι ο ιδιωτικός τομέας. Φάρμακο που πωλείται προς το κράτος από τους φαρμακεμπόρους στην τιμή των 0,36 ευρώ, το κουτί, πωλείται στον καταναλωτή ασθενή από τα φαρμακεία 18,90 ευρώ. Στο τέλος ο ασθενής/καταναλωτής θα πληρώσει το ίδιο φάρμακο 5250% (πέντε χιλιάδες διακόσιες πενήντα φορές)  πιο ακριβά!!!

Την 1η Μαρτίου 2005 εφαρμόστηκε η νέα τιμολογιακή πολιτική για τα φάρμακα. Η νέα τιμολογιακή πολιτική βασίστηκε στις εισηγήσεις των εμπειρογνωμόνων του London School of Economics (LSE) στους οποίους ανατέθηκε η διενέργεια σχετικής μελέτης καθώς και στις απόψεις των εμπλεκομένων μερών. Συγκεκριμένα, υιοθετήθηκε σύστημα τιμολόγησης με βάση χώρες αναφοράς. Ο Τομέας Τιμολόγησης των Φαρμακευτικών Υπηρεσιών δημιούργησε βάση δεδομένων με τις χονδρικές τιμές των φαρμάκων σε 10 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες διαχωρίστηκαν σε ακριβές, μεσαίες και φθηνές. Κάθε φάρμακο τιμολογήθηκε με το μέσο όρο των χονδρικών τιμών μιας ακριβής, δυο μεσαίων και μιας φθηνής χώρας. Δεν λαμβάνεται καθόλου υπόψη το βιοτικό επίπεδο σε κάθε χώρας (Σουηδία - Κύπρος) ή εάν η Κύπρος έχει πτωχεύσει εδώ και σχεδόν ένα χρόνο. Για τον καθορισμό των τιμών λήφθηκαν υπόψη οι τιμές σε Σουηδία (ακριβή), Αυστρία και Γαλλία (μεσαίες) και Ελλάδα (φθηνή).

Η ανώτερη τιμή πώλησης στα φαρμακεία είναι ελεγχόμενη από το κράτος και καθορίζεται με ποσοστό κέρδους για τους φαρμακοποιούς. Υπάρχουν τρείς διαβαθμίσεις τιμών και όσο αυξάνεται η τιμή αγοράς μειώνεται και το ποσοστό του κέρδους. Συγκεκριμένα,  για φαρμακευτικά προϊόντα με χονδρική τιμή ίση ή μικρότερη των €50.00, το ανώτατο ποσοστό κέρδους καθορίζεται σε 37% λογιζόμενο επί της χονδρικής τιμής που αντιστοιχεί στο 27% επί της τιμής πώλησης. Για φαρμακευτικά προϊόντα με χονδρική τιμή μεγαλύτερη των €50.00 και μικρότερη ή ίση με €250.00 το ανώτατο ποσοστό κέρδους καθορίζεται σε 33%. Για φαρμακευτικά προϊόντα με χονδρική τιμή μεγαλύτερη των €250.00, το ανώτατο ποσοστό κέρδους καθορίζεται σε 25% λογιζόμενο επί της χονδρικής τιμής. Το 80% των φαρμάκων έχουν χονδρική  τιμή αγοράς κάτω των €50.00

Στην Κύπρο όταν η πατέντα (δικαίωμα αποκλειστικής εκμετάλλευσης/πώλησης) ενός φαρμάκου λήξει, η τιμή του δεν μειώνεται αλλά διατηρείται στο προηγούμενο ύψος και τα γενόσημα* που επιτρέπεται πλέον να κυκλοφορούν έχουν τιμή στο 80% του αρχέτυπου/πρωτότυπου. Σε άλλες χώρες όταν λήξει η πατέντα ενός φαρμάκου η τιμή του μειώνεται από 30% μέχρι και 50% της αρχικής και η τιμή του αντίστοιχου γενόσημου που μπαίνει στην αγορά καθορίζεται στο 80% της νέας τιμής του αρχέτυπου/πρωτότυπου.

Το κράτος δαπανά περίπου 110 εκατομμύρια** ευρώ το χρόνο για φάρμακα  και με αυτά ικανοποιούνται οι ανάγκες του 80-85% του πληθυσμού της Κύπρου. Ο ιδιωτικός τομέας δαπανά άλλα 110 εκατομμύρια** και με αυτά ικανοποιούνται οι ανάγκες του υπόλοιπου 15-20% του πληθυσμού. Οι φαρμακέμποροι/φαρμακοβιομήχανοι προμηθεύουν το κράτος σε πολύ χαμηλότερες τιμές από ότι τον ιδιωτικό τομέα, όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω. Σε περίπτωση που εφαρμοστεί το ΓΕΣΥ απαιτούν όπως το κράτος πληρώσει 220 εκατομμύρια ευρώ  σε αυτούς, δηλαδή το άθροισμα των δαπανών,  για την προμήθεια ολόκληρης της ποσότητας των φαρμάκων και όχι 132 εκατομμύρια ευρώ ή και λιγότερα που θα ανέμενε κάποιος να ζητούν οι φαρμακέμποροι/φαρμακοβιομήχανοι αφού θα πουλήσουν στο κράτος μεγαλύτερες ποσότητες και σύμφωνα με τις πολύ χαμηλότερες τιμές που τώρα πουλούν στο κράτος.

 Έρευνα των φαρμακευτικών υπηρεσιών που έγινε όταν απελευθερώθηκαν οι τιμές των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων (OTC) με το αιτιολογικό ότι η αγορά και ο ανταγωνισμός θα καθόριζαν χαμηλότερες τιμές, από τα 200 σκευάσματα που ελέγχθηκαν στα 197 αυξήθηκε η τιμή από 9-152% και μόνο σε 3 δεν υπήρξε αύξηση.

Οι φαρμακέμποροι/φαρμακοβιομήχανοι συγκαλυμμένα απειλούν ότι πιθανόν να αρνηθούν  να προμηθεύσουν την κυπριακή αγορά με τα φάρμακα εκείνα που η τιμή που θα καθοριστεί για αυτά δεν θα είναι συμφέρουσα για αυτούς. Με το αιτιολογικό ότι η κυπριακή αγορά είναι θεωρητικά μικρή εν συγκρίσει με άλλες ευρωπαϊκές, στοιχείο που επιβαρύνει την τελική τιμή του φαρμάκου. Οι φαρμακέμποροι/φαρμακοβιομήχανοι ισχυρίζονται ότι σε μια τέτοια περίπτωση δεν θα μπορούν να πείσουν τις φαρμακοβιομηχανίες που εκπροσωπούν να προμηθεύσουν την Κύπρο με αυτά τα φάρμακα σε χαμηλές τιμές.

Πιστεύω ότι η υγεία είναι κοινωνικό αγαθό και σαν τέτοιο πρέπει να παρέχεται από το κράτος στους πολίτες του δωρεάν. Αυτό φυσικά ισχύει και για το φάρμακο. Η εισαγωγή του ΓΕΣΥ θα επιφέρει σημαντικές βελτιώσεις στην ποιότητα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στον τόπο μας και θα ελέγξει τα κόστη και τις δημόσιες δαπάνες. Μέχρι την εισαγωγή του ΓΕΣΥ απαιτείται επειγόντως υιοθέτηση νέας τιμολογιακής πολιτικής φαρμάκων με στόχο την ουσιαστική μείωση της τιμής των.

Σημειώσεις

* Όταν οι φαρμακοβιομηχανίες ανακαλύπτουν ένα νέο φάρμακο, το πατεντάρουν και έχουν τα αποκλειστικά δικαιώματα της πώλησής του για ένα καθορισμένο χρονικό διάστημα. Μετά το πέρας της ισχύος της πατέντας μπορεί μια άλλη φαρμακοβιομηχανία, η οποία δεν έχει την οικονομική και τεχνολογική δυνατότητα για την ανακάλυψη πρωτότυπων φαρμάκων, να παράγει νόμιμα το ίδιο φάρμακο (αντίγραφο). Ενίοτε, βέβαια, μπορεί να ισχύει η πατέντα για το σχηματισμό του φαρμάκου. Έτσι, το αντίγραφο φάρμακο μπορεί να έχει διαφορετικό σχηματισμό, αλλά η ενεργός ουσία πρέπει να είναι η ίδια. Σύμφωνα με τους υπάρχοντες νόμους, ένα αντίγραφο φάρμακο πρέπει να περιέχει ακριβώς την ίδια ενεργό ουσία και να έχει την ίδια βιοδιαθεσιμότητα και τις ίδιες φαρμακοκινητικές και φαρμακοδυναμικές ιδιότητες με το πρωτότυπο φάρμακο.

** Οι αριθμοί έχουν στρογγυλοποιηθεί για καλύτερη κατανόηση του παραδείγματος.