Περί Ελληνικής γλώσσας: Λάθη στη χρήση της

Πολλά ρήματα λήγουν σε –ώ, –είς, -εί:

λέμε: 1. Μας οδηγείς με το παράδειγμά σου. (και όχι: μας οδηγάς)

2. Προχωρεί η μελέτη για τη δημιουργία καζίνο. (και όχι: προχωρά)

3. Χρησιμοποιείς σωστά ελληνικά;                 (και όχι: χρησιμοποιάς)

4. Αδικεί τη νοημοσύνη των πολιτών.      (και όχι: αδικά)

Μερικά ρήματα λήγουν σε -άς και -είς

λέμε: 1. Η ελπίδα κρατά ή κρατεί ζωντανό τον αγώνα μας.

2. Ο πατέρας μου με  βοηθά ή βοηθεί στα μαθήματά μου.

3. Πόσο συχνά τηλεφωνάς ή τηλεφωνείς (λογ.) στο εξωτερικό;

4. ακολουθώ, ζητώ, κυκλοφορώ, συζητώ, τηλεφωνώ

αγνοώ →  αγνοείς  (ignore)  

δημιουργώ →  δημιουργείς (create)

διεκδικώ  →   διεκδικείς  (claim)  

ενoχλώ →  ενοχλείς (annoy, disturb)

επικοινωνώ→ επικοινωνείς (communicate)                                   

λειτουργώ  →  λειτουργείς (function)                   

μισώ  →  μισείς  (hate)                                                        

οδηγώ  →  οδηγείς  (drive) 

προειδοποιώ  →  προειδοποιείς (warn)                      

χρησιμοποιώ  →  χρησιμοποιείς (use)

λέμε:1. - εξαρτημένος από τον τζόγο – (και όχι: εξηρτημένος από τον τζόγο)                                 

- χώρες εξαρτημένες από τη Γερμανία

2. - απαγορευμένες ουσίες                             (και όχι: απηγορευμένες)                

λέμε: 1. Ο διευθυντής είναι πολύ απασχολημένος σήμερα.                                  (και όχι: απησχολημένος)                

2. - απαλλαγμένος από ευθύνες                                                          (και όχι: απηλλαγμένος)                

λέμε:1. Ευχαριστώ όλους όσοι μου συμπαραστάθηκαν (και όχι: όλους όσους)        * [ όσοι: υποκείμενο του ρήμ.]

2. Αφορά όλους όσοι πάνε σε λύκειο ή αφορά όσους πάνε σε λύκειο.

3. Απέλυσαν όλους όσους είχε προσλάβει η προηγούμενη κυβέρνηση.              [ όσους: αντικείμενο του ρήμ.]                              

λέμε:1. Εργάζονται τόσο λίγοι γιατροί στην κλινική (και όχι: τόσοι λίγοι)

2. Ήταν τόσο πολλές γυναίκες στην εκδήλωση.  (και όχι: τόσες πολλές)                              * [ το επίρρημα τόσο πάει με τα επίθετα  λίγος, πολύς ]

3. Πώς φροντίζεις τόσο μεγάλο σπίτι;               [ τόσο με άλλα επίθετα σημαίνει πολύ ]

λέμε: 1. πόσο πολλοί άνθρωποι διαδήλωναν  (και όχι: πόσοι πολλοί)

2. τόσο πολλοί (και όχι: τόσοι πολλοί)

3. τόσο πολλή ζέστη (και όχι: τόση πολλή)

4. πρίν από λίγες μέρες/πολλά χρόνια                                  (και όχι: πριν λίγες μέρες/πριν πολλά χρόνια)

5. μετά τη δεξίωση/το δείπνο                        (και όχι: μετά από τη δεξίωση)                          αλλά: ήρθε μετά της συζύγου (μαζί με)

λέμε:1. Τα έγγραφα διέρρευσαν. (και όχι: ο δημοσιογράφος διέρρευσε τα έγγραφα)                                             

2. με αυτές τις συνθήκες (και όχι: κάτω από αυτές τις συνθήκες)  

3. Μίλησε για το θέμα της ανεργίας των πτυχιούχων. (και όχι: πάνω στο θέμα)  

4.– το σχολείο όπου φοίτησα (και όχι: που φοίτησα) όπου: αναφορά σε τόπο                                                                                                         

λέμε:1. Γίνονται όλοι δεκτοί ανεξαρτήτως ηλικίας (και όχι: ανεξαρτήτου ηλικίας).

2. Ενήργησε στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του. (και όχι: στα πλαίσια)

3. Οι εκδηλώσεις εντάσσονται                        στο πλαίσιο του Πάφος 2017                                    (και όχι: ...στα πλαίσια)

4. Ο Β. άνοιξε τον ασκό του Αιόλου             (και όχι: τους ασκούς του Αιόλου)

λέμε:1. -λανθασμένη στρατηγική/κίνηση (και όχι:λάθος στρατηγική/κίνηση)

2. Το σύστημα λειτουργεί λανθασμένα.  (και όχι: το σύστημα λειτουργεί λάθος)                 [ λάθος → ουσιαστικό ]

3. Το γεύμα είναι στη μιάμιση                   (και όχι: ...στην ενάμιση )                                           

Η συνεδρία κράτησε τρεισήμισι ώρες.    

αλλά: τριάμισι χρόνια, τριάμισι κιλά

λέμε:1. Η τακτική αυτή προοιωνίζεται (προβλέπει) τη διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. (και όχι: προοιωνίζει)                

2.  Δεν έχω λεφτά, άρα δεν θα πάω διακοπές. (και όχι: άρα λοιπόν δεν θα πάω διακοπές)                                                                           άρα (συμπερασματικός σύνδ.) →  λοιπόν, επομένως (consequently)                                   3. παππούς 8 εγγονών (και όχι: εγγόνων)

λέμε:1. η/οι/της/του/την/τον/τους επικεφαλής της Τρόϊκα/της αντιπροσωπείας (και όχι: την επικεφαλή)                                                              

2. Μέτρον άριστον. (Κλεόβουλος)            (και όχι: παν μέτρον άριστον)                                           → με μέτρον ας πούμε και τη βία στα γήπεδα;

3. Περί πολλά τυρβάζει. (ασχολείται)                                                    (και όχι: περί πολλών τυρβάζει       

λέμε:1. η φράση “εκ των ων ουκ άνευ” δηλώνει ότι κάτι είναι απαραίτητο                   (και όχι: εκ των  ουκ άνευ)

2. Παρακολούθησα τον αγώνα σε απ’ευθείας μετάδοση.  (και όχι: σε ζωντανή μετάδοση)

 3. η Πάφος βρίσκεται σε σεισμογόνο ζώνη (που προκαλεί σεισμό) (και όχι: σεισμογενή) Η Σ. είναι ένα σεισμογενές νησί.   (που δημιουργήθηκε από σεισμό)                    

λέμε:1.  η άρδευση του κήπου – πότισμα (και όχι: ύδρευση του κήπου),                            έργα ύδρευσης και αποχέτευσης (εφοδιασμός με νερό)

2. κυκλοφοριακό πρόβλημα στην πόλη -Το γέλιο βελτιώνει το κυκλοφορικό μας σύστημα.

3. η *επικεφαλής, της επικεφαλής, την επικεφαλής, οι επικεφαλής) της Τρόϊκα (και όχι: την επικεφαλή - επίρ. = στην κεφαλή)

λέμε: 1. η εκλογή του θείου μου ως καθηγητή στο πανεπιστήμιο Κύπρου                        (και όχι: ως καθηγητής) * (του) καθηγητή (γεν. για να συμφωνήσει με το μου)                            

2. το αξίωμά του ως διευθυντή σχολείου μέσης εκπαίδευσης (και όχι: σαν διευθυντή)                                                                 * το αξίωμά του έμοιαζε με διευθυντή;                    

λέμε: 1. Ο Σπυριδάκης άφησε τη σφραγίδά του ως άνθρωπος των γραμμάτων. (και όχι: ως ανθρώπου)                        

* ο προσδιορισμός με το ως ή σαν μπαίνει σε ονομαστκή όταν έχουμε  το ίδιο πρόσωπο/ταυτοπροσωπία 

2. - η αποδοχή της Κύπρου ως κράτος μέλος των ΗΕ (και όχι: ως κράτους)                             

λέμε: 1. Η πρόταση αξίζει μεγαλύτερη προσοχή και μελέτη. (αιτ.)  (και όχι: μεγαλύτερης προσοχής και μελέτης)

2. Το γεγονός αυτό διαφεύγει την προσοχή μας. Διέφυγε την προσοχή της λογοκρισίας. (αιτ.)

3. Επέβλεψε τις εργασίες του σπιτιού. 

λέμε: 1. Ως υπάλληλος δικαιούμαι αύξηση. (και όχι: αύξησης)

2. Το μνημόνιο/σχέδιο επιδέχεται βελτιώσεις. (με αιτ.)                                               (και όχι: βελτιώσεων)

3. Οι πρόσφυγες στερήθηκαν τα σπίτια τους. – στερήθηκε τον πατέρα του

Συγκριτικός βαθμός:

λέμε: Ο  Χ. είναι πιο καλός ή καλύτερος από τον Γιάννη.  (συγκριτικός βαθμός)                                                    (και όχι: πιο καλύτερος από τον Γιάννη)

Υπερθετικός βαθμός:

λέμε: Ο  Χ. είναι ο πιο καλός  ή                         ο καλύτερος μαθητής της τάξης.                        (και όχι: ο πιο καλύτερος μαθητής) 

μοναδικός, εξαίσιος, περίφημος :

λέμε:1. Η ομάδα έχει τη μοναδική ευκαιρία να προχωρήσει με αξιώσεις.                                      (και όχι:την πολύ μοναδική ευκαιρία)

2. Το σπίτι έχει εξαίσια θέα.  (και όχι: έχει πολύ εξαίσια θέα)

εξαιρετικός, έξοχος, υπέροχος:

λέμε:1.Είναι ένας εξαιρετικός άνθρωπος (και όχι: ένας πολύ εξαιρετικός άνθρωπος) 

2. Παρακολουθήσαμε μια έξοχη παράσταση. (και όχι: μιά πολύ έξοχη παράσταση)

λέμε: Έγιναν έργα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. (και όχι: έργα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας)

Σημ. Η συσσώρευση ουσιαστικών στην

λέμε: Πάρθηκαν μέτρα για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης.  (και όχι: μέτρα αντιμετώπισης της κρίσης)

γεν. είναι γνώρισμα της καθαρεύουσας.

λέμε: 1. Εκ πρώτης όψεως  μου φάνηκε καλός άνθρωπος. (με την πρώτη εντύπωση) (και όχι: εκ πρώτης όψης)               Υπάρχει εκ πρώτης όψεως υπόθεση.

2. Σερβίρεται χταπόδι στα κάρβουνα                 (και όχι: οκταπόδι στα κάρβουνα)

λέμε: 1. Ο Ν. χαίρει μεγάλης εκτιμήσεως στο χώρο του κέντρου.                                                   (και όχι: χαίρει μεγάλης εκτίμησης)

2. Είναι μαθητές δευτέρας λυκείου.                 (και όχι: μαθητές δεύτερης λυκείου- λύκειο δεύτερης κατηγορίας;)

λέμε: 1. Εντείνονται από σήμερα                        οι έλεγχοι της αστυνομίας. (και όχι:                     οι ελέγχοι, οι δημάρχοι, οι ανθρώποι)

Σημ. 1. Κατεβάζουμε συνήθως τον τόνο στη γενική του ενικού:                                   

ο έλεγχος, του ελέγχου                                    ο άγγελος, ο άνεμος, ο δάσκαλος,                   ο δήμαρχος, ο κάτοικος, ο κίνδυνος

Σημ. 2. Οι πολυσύλλαβες λέξεις φυλάγουν τον τόνο στην προπαραλήγουσα:                               ο ανεμόμυλος, του ανεμόμυλου                     ο αντίλαλος, ο ανήφορος, ο ανθόκηπος, ο κατήφορος, ο λαχανόκηπος

ο Αλέξαντρος, του Αλέξαντρου                                      ο Βόσπορος, του Βόσπορου                                    ο Όλυμπος, του Όλυμπου

πολιτισμικός →  που έχει σχέση με τον πολιτισμό, την κουλτούρα (cultural)

λέμε: ο πολιτισμικός χαρακτήρας της ΕΕ - πολιτισμικό περιβάλλον -πολιτισμική κοινωνία - πλούσιο πολιτισμικό περιβάλλον - πολιτισμικά γνωρίσματα της Κύπρου  

πολιτιστικός →  που προωθεί τον πολιτισμό  (cultural)

λέμε: η πολιτιστική μας κληρονομιά - πολιτιστικές εκδηλώσεις -  πολιτιστικός όμιλος/σύλλογος/θησαυρός/τουρισμός  Η Πάφος θα είναι η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2017.

τραπεζικός (υπάλληλος) →  που έχει σχέση με τράπεζα  (bank clerk)

λέμε: τραπεζικός λογαριασμός-τραπεζική επιταγή/συναλλαγή -τραπεζικό απόρρητο

τραπεζιτικός (σύστημα) →  που έχει σχέση με τους τραπεζίτες (bankers)

λέμε: τραπεζιτικά συμφέροντα                           - τραπεζιτική αλληλογραφία

ευχάριστα (ωραία)

ευχαρίστως (με προθυμία)

αδιάκριτα (χωρίς διακριτικότητα, «τακτ»)

αδιακρίτως (ανεξαιρέτως)

άμεσα (απευθείας, όχι έμμεσα)

αμέσως (γρήγορα)

έκτακτα (υπέροχα)

εκτάκτως (προσωρινά, εκτός προγράμματος)

ακριβά (υπερτιμημένα, όχι φθηνά)

ακριβώς (με συνέπεια, χωρίς αποκλίσεις)

τέλεια (καταπληκτικά)

τελείως (εντελώς)