Πέγεια: «Νυστέρι» στις αρχαιότητες της περιοχής

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Το καλοκαίρι του 2016 το PafosNet ανέδειξε με εκτενές ρεπορτάζ τις ελλείψεις σε θέματα προστασίας και προβολής του Αρχαιολογικού Χώρου Αγίου Γεωργίου Πέγειας, ενός χώρου που αν και υπολείπεται προβολής και διαφήμισης σε σχέση με τους αρχαιολογικούς θησαυρούς της Κάτω Πάφου, εντούτοις δεν υπολείπεται σπουδαιότητας αρχαιολογικών ευρημάτων και εντυπωσιακών για τον επισκέπτη εικόνων.

Ένα χρόνο μετά, τα νέα είναι σαφώς θετικότερα τόσο για τον «ξεχασμένο» αρχαιολογικό χώρο, όσο και για την πολύ πιο φημισμένη και γνωστή διεθνώς Βρύση των Πεγειώτισσων.

Η πολυτραγουδισμένη Βρύση των Πεγειώτισσων, μπαίνει και αυτή σε διαδικασία... λίφτινγκ. Εκατό και πλέον χρόνια μετά τη δημιουργία του, το έργο της λαικής κληρονομιάς που τραγουδήθηκε περισσότερο από κάθε άλλο στην επαρχία Πάφου, τίθεται υπό το «νυστέρι» των ειδικών του Τμήματος Αρχαιοτήτων για τις αναγκαίες διορθωτικές επεμβάσεις που θα εξαλείψουν κάθε φθορά και ζημιά που προκάλεσε ο χρόνος.

Τις πληροφορίες επιβεβαίωσε ο Δήμαρχος Πέγειας, Μαρίνος Λάμπρου, ο οποίος τόνισε ότι η ανάπλαση της Βρύσης των Πεγειώτισσων αποτελούσε το πλέον μεγαλόπνοο σχέδιο της δημοτικής αρχής με στόχο την ανάδειξη της, αλλά και την ολική αλλαγή του κέντρου της Πέγειας εδώ και πολλά χρόνια, ωστόσο η τελική ευθεία πριν την υλοποίηση του σχεδιασμού συνέπεσε με την οικονομική κατάρρευση της Δημοκρατίας και οι όποιοι σχεδιασμοί μπήκαν στο συρτάρι.

« Έχουμε ωστόσο σήμερα δρομολογήσει σε πρακτικό επίπεδο τις διαδικασίες προς τα αρμόδια κρατικά τμήματα», τόνισε, « με αποτέλεσμα το έργο να βρίσκεται στο τελικό στάδιο πριν την έναρξη των διορθωτικών και εξωραιστικών εργασιών σε συνεργασία με το Τμήμα Αρχαιοτήτων και άλλες εμπλεκόμενες κρατικές υπηρεσίες».

Σε εξίσου προχωρημένο στάδιο, επισημαίνει ο Μαρίνος Λάμπρου, βρίσκεται το θέμα με τις εργασίες προστασίας του αρχαιολογικού χώρου και ανάδειξης των σημαντικών αρχαιοτήτων. Η σημερινή κατάσταση, αλλάζει σύντομα είπε χαρακτηριστικά και πλέον οι χιλιάδες επισκέπτες της μαγευτικής περιοχής του Αγίου Γεωργίου δεν θα αρκούνται στο γραφικό λιμανάκι, στην εκκλησία που δεσπόζει της περιοχής και στις ψαροταβέρνες, αλλά θα έχουν πλήρη εικόνα για την αρχαιολογική σπουδαιότητα της περιοχής.

Ο Δήμαρχος Πέγειας ανέφερε ότι η προστασία και ανάδειξη του Αρχαιολογικού Χώρου στον Άγιο Γεώργιο ήταν η πρώτιστη κίνηση με την εκλογή του.

«Ως νέα δημοτική αρχή», είπε, « αποστείλαμε αμέσως μετά την εκλογή μας σχετική επιστολή προς το Τμήμα Αρχαιοτήτων για την ανάγκη προστασίας, ανάδειξης και αξιοποίησης των αρχαιολογικών θησαυρών της συγκεκριμένης περιοχής.

Θα πρέπει να ομολογήσουμε ότι το Τμήμα επέδειξε άμεση και θετικότατη αντίδραση στο θέμα, ευρισκόμενο σε συνεχή επαφή μαζί μας όλο αυτό τον χρόνο και ενημερώνοντας μας πρόσφατα ότι έχουν εξευρεθεί και ενταχθεί τα κονδύλια για την έναρξη βελτιωτικών εργασιών στον αρχαιολογικό χώρο.

Πολύ σύντομα, οι σπουδαίοι θησαυροί στον Άγιο Γεώργιο θα είναι κτήμα όλων των επισκεπτών, η πλειοψηφία των οποίων όντως αγνοεί την ύπαρξη τους ή έστω τη σπουδαιότητα τους. Και αυτό, ενώ μιλούμε για ένα Αρχαιολογικό Πάρκο αντίστοιχης ίσως σημασίας με αυτό της Κάτω Πάφου».

Οι αρχαιολογικοί θησαυροί της Πέγειας, βρίσκονται σε ένα από τους πλέον δημοφιλείς εκδρομικούς και προσκυνηματικούς χώρους της Πάφου. Σε αντίθεση ωστόσο με τον γειτονικό ναό, το αλιευτικό καταφύγιο, την περίφημη Γερόνησο και τις ψαροταβέρνες της περιοχής, ο Αρχαιολογικός Χώρος Αγίου Γεωργίου Πέγειας, παραμένει «κρυμμένος» από την μεγάλη πλειοψηφία των επισκεπτών της περιοχής. Μέχρι πρότινος, σε ολόκληρη τη διαδρομή από τον κυκλοφοριακό κόμβο Πέγειας-Κόλπου των Κοραλλίων, δεν υπήρχε ούτε μια ένδειξη για την ύπαρξη ενός εκ των σπουδαιότερων αρχαιολογικών χώρων της επαρχίας Πάφου και της Κύπρου ολόκληρης, ενώ και όταν η ύπαρξη του γίνει αντιληπτή στο τέρμα της διαδρομής, με θλίψη διαπιστώνει κανείς ότι στοιχειώδεις ενέργειες προστασίας των αρχαιοτήτων δεν έχουν ληφθεί.

Ο Δήμαρχος Πέγειας κάνει λόγο για ένα σπάνιο αρχαιολογικό θησαυρό που ωστόσο «φωνάζει» όντως για σοβαρά προβλήματα προστασίας από τις καιρικές συνθήκες. Το πρώτο πράγμα που καθίσταται εμφανές μόλις περάσεις το παραδοσιακό μικρό οίκημα που λειτουργεί ως εκδοτήριο εισιτηρίων και χώρος ενημέρωσης, είναι ότι υπέροχα δάπεδα με ψηφιδωτά παραμένουν βορά στις καιρικές συνθήκες και κυρίως στην αλμύρα της θάλασσας.

Ο Μαρίνος Λάμπρου επισημαίνει ότι τα έργα που πλέον έχουν ουσιαστικά αποφασισθεί θα αφορούν στην προστασία των ψηφιδωτών, κάποια εκ των οποίων έχουν ήδη υποστεί ζημιά, αλλού έχει ξεθωριάσει, σε κάποια σημεία έφυγαν από τη θέση τους οι ψηφίδες, ενώ τα προστατευτικά σχοινιά δεν είναι δυστυχώς αποτρεπτικά για να τα υπερπηδήσουν επισκέπτες και να βολτάρουν ανενόχλητοι πάνω σε αυτά!

«Θα τοποθετηθεί στέγαστρο για να τα προστατεύει από τον ήλιο και τις βροχές», ανέφερε. «Αφού λόγω της τοποθεσίας η αμμοβολή και η αλμύρα της θάλασσας δεν είναι δυνατό να αντιμετωπισθεί, θα φροντίσουμε τουλάχιστον για αυτά που είναι εύκολο και φθηνό να γίνουν».

Οι σχίνοι στην περιοχή, αν και δείχνουν φρεσκοκλαδεμένοι και καθαρισμένοι, εντούτοις είναι προφανές ότι προκαλούν προβλήματα, αφού σε κάποια σημεία του περιφραγμένου χώρου «αγκαλιάζουν» αρχαιότητες ή πιέζουν περιτοιχίσματα. Η συνεχής έκθεση στα καιρικά φαινόμενα και η μη επαρκής συντήρηση συντείνουν επίσης στο να παρατηρούνται αποκολλήσεις σοβάδων και άλλων υλικών από σημεία των τοίχων εντός του περιφραγμένου χώρου.

Η κατάσταση στον Αρχαιολογικό Χώρο του Αγίου Γεωργίου Πέγειας δείχνει αμέσως ότι χρήζει παρεμβάσεων και σε επίπεδο καθημερινής φροντίδας, αναγνωρίζει ο Δήμαρχος, επισημαίνοντας ότι σε όλα αυτά τα προβλήματα θα δοθούν λύσεις μετά την οριστικοποίηση του σχεδιασμού για βελτιώσεις από το Τμήμα Αρχαιοτήτων.

Λιγότερο σημαντική πτυχή για την προστασία και ανάδειξη των αρχαιοτήτων στον Άγιο Γεώργιο Πέγειας, πλην όμως σημαντική οικονομική αιμορραγία και έλλειψη προβολής, συνιστά η ελλιπής σήμανση για τον αρχαιολογικό χώρο. Η πρώτη σήμανση για την ύπαρξη αρχαιολογικού επισκέψιμου χώρου, παρουσιάζεται στον επισκέπτη μόλις έξω από το κτίριο εισόδου στον Αρχαιολογικό Χώρο.

Οι ευθύνες από τους επαγγελματίες της περιοχής επιμερίζονται στην πτυχή αυτή τόσο στο Τμήμα Αρχαιοτήτων, όσο και στον Δήμο Πέγειας, τον οποίο επίσης εγκαλούν για παντελή έλλειψη ενδιαφέροντος για χρόνια στο να αναδειχθεί ένα σπουδαίο μνημείο της περιοχής που μπορεί να αποφέρει και σημαντικά έσοδα.

«Είναι κρίμα να υπάρχουν μέρες που ο Αρχαιολογικός Χώρος Πέγειας μετρά μόλις 10 ή 12 εισιτήρια εισόδου. Τέτοιος σημαντικός χώρος να εμφανίζει έσοδα 25 ή 30 ευρώ, είναι αποκαρδιωτικό», επισημαίνει ο Μαρίνος Λάμπρου. «Γι΄αυτό και η ανάδειξη του χώρου ήταν η πρώτη μας ενέργεια. Και σήμερα, μπορούμε να πούμε ότι όλα αυτά τα προβλήματα χρόνων, μπαίνουν πλέον σε μια σειρά για επίλυση τους με τη συνεργασία του Τμήματος Αρχαιοτήτων».

Μεταξύ του 1952 και του 1955, το Τμήμα Αρχαιοτήτων ανέσκαψε τρεις παλαιοχριστιανικές βασιλικές και ένα λουτρώνα, που χρονολογούνται στον 6ο αιώνα μ.Χ. Οι ανασκαφές συνεχίστηκαν την περίοδο 1992-98 από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και την Αρχαιολογική Αποστολή του Υπουργείου Πολιτισμού της Ελλάδας από το 1999. Κατά τις ανασκαφές αυτές διαφάνηκε ότι στον Άγιο Γεώργιο υπήρχε κατά τα ρωμαϊκά και παλαιοχριστιανικά χρόνια ένας μεγάλος ανοχύρωτος οικισμός, ο οποίος αναπτύχθηκε ιδιαίτερα κατά την περίοδο του Ιουστινιανού (527-565 μ.Χ.).

Το κέντρο του οικισμού καταλαμβάνεται από μεγάλο συγκρότημα κτηρίων που περιλαμβάνει τη μεγάλη τρίκλιτη βασιλική Α΄, η οποία φέρει προσκτίσματα στη βόρεια της πλευρά και ένα περίστωο αίθριο με ένα βαπτιστήριο στα δυτικά. Μία μικρότερη τρίκλιτη βασιλική με εγκάρσιο κλίτος είναι προσαρτημένη στη βόρεια πλευρά του βαπτιστηρίου. Στα δυτικά του συγκροτήματος υπάρχει ένα μεγάλο διώροφο κτήριο, κτισμένο στον τύπο της ελληνορωμαϊκής οικίας, το οποίο εικάζεται ότι είναι το επισκοπείο. 
Βόρεια της Βασιλικής Α΄, οι ανασκαφές έφεραν στο φως ένα λουτρώνα, ενσωματωμένο σε μια μεγάλη αυλή. Στα βορειοανατολικά, δίπλα από το δρόμο που οδηγεί στην ενδοχώρα και στο σύγχρονο χωριό της Πέγειας, βρίσκονται τα κατάλοιπα της μικρής τρίκλιτης βασιλικής Γ΄. Στο κέντρο του οικισμού ανευρέθησαν κατάλοιπα οικιών, υπόγειες κινστέρνες και η τρίτη βασιλική του οικισμού (βασιλική Β΄).