Παντελής Λεπτός: Βγαίνουμε δυνατοί από την κρίση

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Αισιόδοξος για το αύριο του κατασκευαστικού κλάδου στην Κύπρο, παρά τις σοβαρές ζημιές που επέφερε η οικονομική κρίση, εμφανίζεται ο πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης και Οικοδομών, Παντελής Λεπτός. Στη σημερινή μεγάλη συνέντευξη του στο PafosNet ο κ. Λεπτός τονίζει ότι τα αντανακλαστικά που επέδειξαν μετά την οικονομική κατάρρευση οι επιχειρηματίες του κλάδου ήταν κάτι παραπάνω από ικανοποιητικά, ενώ σημαντικό είναι το γεγονός, παρατηρεί, πως εξαιτίας της κρίσης οι άνθρωποι της οικονομίας της Κύπρου κατάφεραν άμεσα να εξεύρουν νέες αγορές για την προσέλκυση επενδύσεων.

-Στην πρόσφατη Γενική Συνέλευση του Συνδέσμου θα λέγαμε ότι δόθηκε ένα θετικό μήνυμα για το αύριο της Κυπριακής οικονομίας. Ιδιαιτέρως η αναφορά για τα δις που εισέρρευσαν στα ταμεία την τελευταία τριετία εντυπωσίασε, τουλάχιστον τους μη ειδικούς. Θα λέγατε ότι είναι δικαιολογημένη πλέον η ευφορία για το αύριο της οικονομίας; Είναι πλέον πίσω μας τα πιο δύσκολα;

«Όντως, όλα τα μηνύματα που δόθηκαν και στη συγκεκριμένη Γενική Συνέλευση, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, συγκλίνουν προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης. Όλοι οι τομείς της οικονομίας είναι σημαντικοί, αλλά ο τομέας της ανάπτυξης γης και των ακινήτων, είναι αυτός που κατάφερε να κάνει τη μεγάλη διαφορά. Η ανάπτυξη στον κλάδο είναι τέτοια που διαφοροποιεί τα δεδομένα στην οικονομία.

Τα λεφτά που έρχονται στον κλάδο από τους ξένους, είναι «φρέσκα χρήματα» που παραμένουν στην οικονομία. Υπάρχει μια αύξηση των πωλήσεων, αύξηση του μέσου όρου τιμήματος της κάθε πώλησης, αύξηση στις άδειες οικοδομής και μείωση της ανεργίας που είναι μάλιστα πολύ μεγαλύτερη από την αντίστοιχη μείωση στους άλλους κλάδους και αύξηση στις θέσεις εργασίας κατά 60%.

Όλα αυτά δημιουργούν συγκρατημένη αισιοδοξία, είμαστε ακόμη σε ρευστή κατάσταση και δεν πρέπει να αφήσουμε να χαθούν όσα πετύχαμε πάλι τα τελευταία χρόνια. Την δύσκολη περίοδο της κρίσης, όταν επικρατούσε η αβεβαιότητα και η απαισιοδοξία, οι επιχειρηματίες του κλάδου ήταν στην πρώτη θέση της μάχης αρχίζοντας αμέσως προσπάθεια να αναστραφεί το κλίμα, αλλά και να φέρουν νέες επενδύσεις στην Κύπρο που έφτασαν τα 4 δις».

-Υπάρχει στον πολύ κόσμο διαδεδομένη η αντίληψη, κ.Λεπτέ, ότι μετά την καταστροφή του 2013 ο τομέας της ανάπτυξης γης και ακινήτων δεν μπόρεσε να επανακάμψει πλήρως, σε αντίθεση με τον άλλο βασικό πυλώνα της οικονομίας μας, τον τουρισμό. Είναι αληθές αυτό;

«Αυτοί που πίστευαν ή πιστεύουν κάτι τέτοιο, έχουν ήδη διαψευσθεί. Όλοι οι δείκτες οικονομικών δεδομένων, έχουν ανοδική πορεία που πιστεύω ότι θα συνεχισθεί. Η Κύπρος δεν έχει χάσει τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα, όπως τον ήλιο, τη θάλασσα, την κουλτούρα, τον πολιτισμό, τους καλούς ανθρώπους, αντιθέτως έχει κερδίσει μια νέα δυναμική από τους νέους επενδυτές που είναι υψηλής εισοδηματικής τάξης και επιχειρηματίες επενδυτές που θέλουν να επεκτείνουν συνεχώς τη δραστηριότητα τους στο νησί μας. Το μείζον, δηλαδή, δεν είναι ότι έκαναν μια αγορά ακινήτου στην Κύπρο, αλλά ότι θέλουν να επενδύουν διαρκώς».

-Μιλώντας για την καμπή που αποτέλεσε για το οικονομικό μας μοντέλο η κρίση εκείνη: Βγαίνοντας σιγά-σιγά από αυτήν, ποιές αλλαγές βλέπετε να έχουν παγιωθεί στις οικονομικές πρακτικές που επικρατούσαν, στις συνήθειες επιχειρηματιών και καταναλωτών και γενικά στο πώς βιώνει ο Κύπριος την εμπειρία που έζησε;

« Η επένδυση σε ακίνητα, πρέπει να σας πω, εξακολουθεί να είναι η πρώτιστη επιλογή των κυπρίων επενδυτών. Είχαν γίνει λάθη, αρκετά από τα οποία οφείλονταν στο ότι οι κύπριοι δανείζονταν για να επενδύσουν. Πιστεύω ότι δεν θα ξαναδούμε αυτό το λάθος, θα υπάρχει πλέον κάποια συγκρατημένη χρήση δανείων για επενδύσεις.

Υπάρχει μια άνοδος σε αγοραπωλητήρια που γίνονται τόσο από κύπριους, όσο και από αλλοδαπούς. Είναι καθολική η αύξηση της κίνησης και των πράξεων που γίνονται».

-Πολλοί υποστηρίζουν ότι η επανάκαμψη του κατασκευαστικού τομέα βασίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στην πολιτική της χορήγησης ιθαγένειας και ότι αν η συγκεκριμένη πρακτική τερματισθεί πολλές επιχειρήσεις του κλάδου δεν θα έχουν τη δυνατότητα να συνεχίσουν να υφίστανται. Έχει βάση η εκτίμηση αυτή;

« Είναι αλήθεια ότι το κράτος βοήθησε στον τομέα αυτό. Δόθηκαν κίνητρα για επενδύσεις σε ακίνητα, όπως η κατάργηση του φόρου κεφαλαιουχικών κερδών, οι γρήγορες διαδικασίες χορήγησης της άδειας μόνιμης παραμονής, το πρόγραμμα επένδυσης που καταλήγει σε κυπριακή υπηκοότητα και άλλες φορολογικές ελαφρύνσεις.

Το πλεονέκτημα είναι ότι ενώ αν κάποιος αγόραζε απλώς ένα σπίτι το κέρδος του κράτους θα ήταν η μια κατοικία, με το πρόγραμμα αυτό ο μη κύπριος πολίτης μεταφέρει εδώ την επιχειρηματική του δράση, άρα μεταφέρει και 30 άτομα προσωπικό, πχ, άρα 30 κατοικίες, 30 εμπορικές συναλλαγές κλπ.

Αντιλαμβάνεσθε επομένως ότι το όφελος είναι πολλαπλάσιο και συνεχιζόμενο. Γι’ αυτό πιστεύω ότι η ανάπτυξη θα συνεχισθεί. Τα δεδομένα είναι όμως πλέον παγκοσμιοποιημένα και ότι συμβαίνει αλλού μας επηρεάζει και εδώ. Τα γεωπολιτικά δεδομένα στην ευρύτερη περιοχή  θέτουν σε προτεραιότητα την ανάγκη σταθερότητας, ο καθένας σκέφτεται πρωτίστως την οικογένεια του, τα λεφτά του, την περιουσία του. Και η Κύπρος προσφέρει μια σταθερότητα που είναι σημαντική.

Αν συνεχίσουμε την πολιτική της εξωστρέφειας και της πολυσυλλεκτικότητας, πιστεύω ότι θα έχουμε και συνέχεια. Αρκεί να σας πω ότι το 2016, που θεωρείται μια καλή χρονιά στον κλάδο, πωλήθηκαν μόλις 1833 ακίνητα σε ξένους. Αυτό είναι πολύ μικρό νούμερο που από μόνο του, δείχνει τις μεγάλες προοπτικές μας».

-Τις επιχειρήσεις του κατασκευαστικού κλάδου φαίνεται να διακρίνει μετά την κρίση μια μεγαλύτερη εξωστρέφεια, με ανοίγματα σε νέες αγορές, με συνεχή παρουσία σε διεθνείς εκθέσεις και σε περιοχές-κλειδιά για την αγορά ακινήτων. Υπάρχει πρακτικό αντίκρυσμα στις ενέργειες αυτές;

« Πράγματι, αυτό που χαρακτήρισε τους επιχειρηματίες ανάπτυξης γης ήταν η πολυετής πείρα τους στο χειρισμό διαφόρων ξένων αγορών. Το 2008, μετά την κατάρρευση της Τράπεζας Λήμαν και το 2013, μετά το κούρεμα στην Κύπρο, αναγκαστήκαμε να δημιουργήσουμε εκ νέου αγορά. Στην Κύπρο και ειδικά στην Πάφο, το 90% των αγοραστών ήταν ξένοι, κυρίως άγγλοι.Ήταν μια αγορά που είχε αδρανήσει, για αυτό θα έπρεπε να πάμε σε παλιές αγορές, παλιούς «φίλους», αλλά και σε νέους φίλους.

Έγινε μια τεράστια προσπάθεια την οποία στήριξε το κράτος και οι οργανωμένοι φορείς της οικονομίας. Είδαμε τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να μεταβαίνει σε πολλές χώρες για τον σκοπό αυτό. Όλα αυτά, καταδεικνύουν μια σοβαρή αλλαγή της πολιτικής και των επιχειρηματιών του κλάδου και του ίδιου του κράτους που οδηγεί σε μια σημαντικότατη εξωστρέφεια».

-Αν θέλουμε να κάνουμε μια γενική αποτίμηση της «γεωγραφίας» της κίνησης των ακινήτων και της ανάπτυξης γης στην Πάφο, ποιά θα λέγατε ότι είναι η κατάσταση, όσον αφορά στις εθνότητες που κινούνται στον τομέα αυτό σήμερα; Ισχύουν τα ανάλογα με την τουριστική βιομηχανία όσον αφορά στις προτιμήσεις ξένων προς την Πάφο ή διαφοροποιείται η κατάσταση;

«Η Βρετανία σήμερα αντιμετωπίζει τα δικά της προβλήματα. Υπάρχει ένα μικρό αγοραστικό ενδιαφέρον από τη χώρα αυτή, αλλά έχει πια χάσει την πρωτοκαθεδρία στον κλάδο.

Η Κύπρος όμως έχει καταφέρει σήμερα να είναι στην ευχάριστη θέση να έχει επενδυτές από όλα τα μήκη και πλάτη της υφηλίου. Μπορώ να δώσω το παράδειγμα του Λιβάνου, ο οποίος τις δεκαετίες του 70 και 80 ήταν ο κύριος αγοραστής μας, η Ιορδανία επίσης, το Κατάρ, η Αίγυπτος και το Κουβέιτ. Λανθασμένα όλες αυτές τις αγορές τις είχαμε αφήσει να αδρανήσουν και σήμερα επανερχόμαστε.

Οι αποστάσεις που διανύει ένας επιχειρηματίας των αραβικών αυτών χωρών για να διακινηθεί από μια περιοχή σε μια άλλη εντός της χώρας του, είναι οι ίδιες ή και μικρότερες από ότι να έρθει στην Κύπρο. Για αυτό και το νησί μας δίνει μια αίσθηση ασφαλούς επιλογής.

Αναφορικά με ρώσους και κινέζους, θα έλεγα ότι υπάρχει σοβαρή δραστηριοποίηση πλέον. Για τους κινέζους θα έλεγα ότι είναι αποτέλεσμα μιας υπερπροσπάθειας που έγινε από κύπριους επιχειρηματίες ανάπτυξης γης που έστησαν δίκτυα στη χώρα αυτή.

Η Ρωσία είναι μια χώρα που μας συνδέουν πολλοί και πολύ παλιοί δεσμοί, για αυτό ότι και να γίνει οι ρώσοι θα συνεχίσουν να έρχονται στην Κύπρο.

Η Πάφος ειδικότερα, πέρασε μια πολύ δύσκολη περίοδο, έχασε την πρωτοπορία στον κλάδο, αλλά σήμερα επανακάμπτει με γοργό ρυθμό. Έχει ανθρώπους ικανότατους στον κλάδο και μεγάλες δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης, ενώ συνεχίζει να διατηρεί και τους μεγαλύτερους αριθμούς πωλητηρίων σε αλλοδαπούς. Ο πληθυσμός της θα αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό τα επόμενα χρόνια και είναι θέμα χρόνου η επάνοδος της στην κορυφή του κλάδου».

-Η όλη κατάσταση γύρω από τους φυσικούς μας πόρους, κ. Λεπτέ, δημιουργούν κάποιο συγκεκριμένο πλαίσιο στην αγορά ακινήτων και την ανάπτυξη γης;

« Το φυσικό αέριο που φαίνεται να υπάρχει σε πολύ μεγάλες ποσότητες και στην Κύπρο και στην ευρύτερη περιοχή, είναι πολύ σημαντικό για την Ευρώπη και θεωρώ ότι θα βρει τρόπους να αναπτυχθούν τα κοιτάσματα. Η Κύπρος θα παίξει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των κοιτασμάτων αυτών ως η μοναδική ευρωπαική χώρα που παράγει φυσικό αέριο.

Το φυσικό αέριο είναι και real estate, με την έννοια ότι για να έχεις ανάπτυξη του φυσικού αερίου χρειάζεσαι υποδομές, ανάπτυξη, επέκταση γραφειακών εργασιών, χώρων κατοικίας, αποθηκευτικούς χώρους κλπ. Όλα αυτά θα δώσουν μια απίστευτη ανάπτυξη στην οικονομία μας. Και αν θα θέλαμε να δούμε την επίδραση του φυσικού αερίου στην οικονομία, τότε χρειάζεται να δούμε άλλες χώρες που βρήκαν τέτοιο θησαυρό, όπως η Νορβηγία και το Αζερπαιτζάν, που είχαν θεαματικότατη αύξηση της κτηματαγοράς τους».