Πάφος-Πόλη Χρυσοχούς: Ένας δρόμος στα όρια του… μύθου

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Ο αυτοκινητόδρομος Πάφου-Πόλης Χρυσοχούς αναγνωριζόταν από τους πάντες ως ένα σημαντικό τμήμα του Εθνικού Οδικού δικτύου, το οποίο θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την προοπτική ανάπτυξης ολόκληρης της Πάφου και ιδιαίτερα του διαμερίσματος Πόλης Χρυσοχούς. Με κάθε ευκαιρία οι εκάστοτε Πρόεδροι της Κυπριακής Δημοκρατίας, διαβεβαίωναν πως υπάρχει η πολιτική απόφαση και βούληση για προώθηση και υλοποίηση αυτού του σημαντικού έργου. Μέχρι που η οικονομική καταστροφή του 2013 και η βύθιση τότε της Κυπριακής οικονομίας στο έρεβος, δημιούργησε στους πάντες τον φόβο ότι το έργο θα παραμείνει μόνο σε επίπεδο σχεδιασμών και συζητήσεων.

Το έτος 2017 υπήρξε επί της ουσίας έτος αναπτέρωσης των ελπίδων και επισημοποίησης της πρόθεσης του κράτους να αναλάβει το τεράστιο για τα δημοσιονομικά δεδομένα της Δημοκρατίας έργο, έστω και υπό αλλαγές που το καθιστούσαν πιο υλοποιήσιμο σε σχέση με τα αρχικά σχέδια. Πλέον, ευρισκόμενοι στο λυκαυγές του 2019 το έργο έχει καθορισθεί όσον αφορά στις φάσεις του, στα χρονοδιαγράμματα, στο οικονομικό του κόστος και σε όλες τις άλλες πτυχές, περιλαμβανομένων και κάποιων επιπρόσθετων απαλλοτριώσεων που θα απαιτηθούν, ενώ μέχρι την επί… ασφάλτου έναρξη των έργων αυτών ήδη διεξάγονται βελτιωτικά έργα στον υφιστάμενο δρόμο.

Μπορώντας επομένως με σχεδόν απόλυτη ασφάλεια και βεβαιότητα να κάνουμε λόγο για δρομολόγηση του μεγάλου έργου του νέου δρόμου Πάφου-Πόλης Χρυσοχούς, το PafosNet επιχειρεί σήμερα μια «βουτιά» στην ιστορία του δρόμου που είχε τη δική του, τεράστια και τρικυμιώδη, ιστορία.

Η αρχική προώθηση του έργου ανατέθηκε σε καθοδηγητική επιτροπή το Δεκέμβριο του 2003, της οποίας η σύνθεση και οι όροι εντολής καθορίστηκαν σύμφωνα με την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου με αριθμό 53342 και ημερομηνία 14 Μαρτίου 2001 η οποία ρύθμιζε το σχεδιασμό, χρηματοδότηση και λειτουργία έργων του δημοσίου τομέα από τον ιδιωτικό τομέα.

Με την υποβολή προσφορών στις 31 Ιουλίου 2007 και την ολοκλήρωση της αξιολόγησής του τον Ιανουάριο του 2008, η καθοδηγητική επιτροπή αντικαταστάθηκε από Διαχειριστική Επιτροπή, με βάση τους περί Συντονισμού των Διαδικασιών Σύναψης Δημοσίων Συμβάσεων Προμηθειών, Έργων και Υπηρεσιών κανονισμούς του 2007.

Ο νυν αντιπρόεδρος του ΔΗΚΟ και τότε πρόεδρος της Επιτροπής Συγκοινωνιών και Έργων της Βουλής, Αντώνης Αντωνίου, που είχε ενεργό ρόλο στις διαδικασίες και πλήρη εικόνα για όλα τα στάδια των διαδικασιών, αναφέρθηκε στο ιστορικό για την προώθηση του έργου:

« Οι προσφορές για υλοποίηση του Έργου με τη μέθοδο DBFO (Design, Build, Finance, Operate), υποβλήθηκαν στις  31 Ιουλίου 2007. Μετά την αξιολόγηση των προσφορών και την εξέταση και απόρριψη ιεραρχικών προσφυγών, άρχισε η διαπραγμάτευση με τον Προτιμητέο Προσφέροντα, το Σεπτέμβριο του 2008.  Ο Προτιμητέος Προσφέρων ήταν η ΚΙΝΥRAS Consortium, με Καθαρή Παρούσα Αξία Δόσεων Αποπληρωμής €202 εκ. και Ετήσια Δόση €30,6 εκ. για 25,5 χρόνια. Η διαπραγμάτευση με την ΚΙΝΥRAS άρχισε τον Σεπτέμβριο του 2008 και τερματίστηκε το Δεκέμβριο του 2009 χωρίς να επιτευχθεί συμφωνία, λόγω αιτήματος της ΚΙΝΥRAS για σημαντική αύξηση των ετήσιων δόσεων αποπληρωμής,  λόγω της αύξησης στο κόστος δανεισμού που επέφερε η παγκόσμια οικονομική κρίση.

Η διαπραγμάτευση με την επιλαχούσα κοινοπραξία STRABAG - NEMESIS, της οποίας η Καθαρή Παρούσα Αξία των Δόσεων Αποπληρωμής ήταν €228 εκ. και η Ετήσια Δόση €32,8 εκ. άρχισε στις 15.1.2010. Στη συνέχεια, λόγω προσφυγής της ΚΙΝΥRAS στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών και στο Ανώτατο Δικαστήριο, η διαδικασία  διαπραγμάτευσης με τη STRABAG - NEMESIS αναστάληκε μέχρι την έκδοση τελικής απόφασης και επανάρχισε στις 14.10.2010, αφού αποσύρθηκαν όλες οι εκκρεμούσες εφέσεις και προσφυγές.

Η διαπραγμάτευση με τη STRABAG - NEMESIS τερματίστηκε χωρίς επιτυχία, με απόφαση της Διαχειριστικής Επιτροπής τον Οκτώβριο του 2011, λόγω επιπρόσθετων οικονομικών απαιτήσεων της Κοινοπραξίας, καθώς και απαιτήσεων που θα είχαν ως αποτέλεσμα ουσιώδεις αλλαγές στα Έγγραφα Προσφορών και μεταφορά κινδύνων στην Κυβέρνηση.

Η Κοινοπραξία, αφού ενημερώθηκε για την πιο πάνω απόφαση, προχώρησε σε καταχώρηση δύο Ιεραρχικών Προσφυγών που αφορούσαν αντίστοιχα τις αποφάσεις της Διαχειριστικής Επιτροπής για τερματισμό της διαπραγμάτευσης (ΑΑΠ 53/2011) και για μη ανανέωση της ισχύος των προσφορών (ΑΑΠ 57/2011).

Οι δύο πιο πάνω Ιεραρχικές Προσφυγές εξετάστηκαν και απορρίφθηκαν από την Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών με αντίστοιχες αποφάσεις που εκδόθηκαν στις 22.6.2012 και στις 25.6.2012».

Εν όψει των πιο πάνω, εξηγεί ο κ. Αντωνίου, η διαδικασία για το έργο τερματίζεται, τότε, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν σε ισχύ άλλες προσφορές επιλαχόντων προσφοροδοτών.

Η Διαχειριστική Επιτροπή του Έργου, αποφάσισε τότε να εισηγηθεί την έναρξη νέας διαδικασίας για υλοποίηση του Έργου με την ίδια μέθοδο DBFO (Design, Build, Finance, Operate), η οποία βασιζόταν σε χρηματοδότηση από τον Ανάδοχο μέχρι την ολοκλήρωση του Έργου. Η αποπληρωμή, βάσει του τότε σχεδιασμού, θα γινόταν με ετήσιες δόσεις τις οποίες το κράτος θα άρχιζε να καταβάλλει μετά την παράδοση του Έργου στην κυκλοφορία, δηλαδή περίπου 4,5 χρόνια μετά την υπογραφή συμβολαίου.

Παράλληλα η Διαχειριστική Επιτροπή θα εξέταζε τρόπους μείωσης του κόστους κατασκευής και συντήρησης του Έργου, με απώτερο στόχο τη μείωση του ύψους των ετήσιων δόσεων αποπληρωμής.

Με βάση τα πιο πάνω, ο Υπουργός Συγκοινωνιών και Έργων θα υπέβαλλε πρόταση και θα ζητούσε την έγκριση του Υπουργικού Συμβουλίου για προώθηση νέας διαδικασίας προκήρυξης προσφορών για το Έργο με τη μέθοδο DBFO.

Οι σχεδιασμοί και προγραμματισμοί αυτοί, που από τότε χαρακτηρίζονταν από μερίδα των οργανωμένων συνόλων του τόπου ως ανεφάρμοστοι λόγω του κόστους του έργου, έμελλε να παραμείνουν επί χάρτου ούτως ή άλλως. Η απόφαση-σοκ του Μαρτίου του 2013, έριξε και τις αντιπαραθέσεις και συνεχείς διεργασίες για το νέο αυτοκινητόδρομο για τα καλά στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας.

Το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας έχει καταβάλει μέχρι σήμερα συνολικό ποσό €58 εκ. περίπου σε αποζημιώσεις, συμπεριλαμβανομένων και των τόκων. Υπολείπεται ποσό €65 εκ. περίπου, συμπεριλαμβανομένων των τόκων μέχρι την 31.12.2012, όταν και είχαν ετοιμαστεί οι σχετικές καταστάσεις.

Το Υπουργείο Εσωτερικών έχει δώσει οδηγίες στο Κτηματολόγιο για ετοιμασία σχεδίων και πίνακα περιγραφής για όσα τεμάχια δεν έχουν γίνει πληρωμές, με στόχο να προωθηθεί η ανάκληση τους. Ταυτόχρονα έχει ετοιμασθεί θέσμιο σχέδιο για δημοσίευση λευκής ζώνης, προκειμένου οι εκτάσεις που θα χρησίμευαν για το έργο, μετά την απαλλοτρίωση τους, να μην αναπτυχθούν αλλιώς μέχρι το έργο να μπορέσει να ξεκινήσει.

Οι πίνακες και τα σχέδια στάληκαν στο Τμήμα Δημοσίων Έργων για επιβεβαίωση και στη συνέχεια ο Υπουργός Εσωτερικών υπέβαλε σχετική πρόταση προς το Υπουργικό Συμβούλιο για ανάκληση της απαλλοτρίωσης και ταυτόχρονη δημοσίευση λευκής ζώνης. Η δημοσίευση απαλλοτρίωσης, τονιζόταν τότε, θα μπορεί να γίνει εκ νέου στο μέλλον, όταν το έργο είναι έτοιμο για έναρξη. Στάδιο στο οποίο επί της ουσίας εισερχόμεθα σήμερα.

Στο μεταξύ όμως, όπως επισημαίνει ο τότε πρόεδρος της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Συγκοινωνιών και Έργων και βουλευτής Πάφου, πολλοί ιδιοκτήτες απαλλοτριωθέντων εκτάσεων που δεν είχαν προλάβει να αποζημιωθούν, έχουν ήδη κινηθεί νομικά κατά του κράτους για διαφυγόντα κέρδη από την πενταετή δέσμευση των περιουσιών τους και οι προοπτικές να κερδίσουν τη νομική μάχη είναι με το μέρος τους.

Μετά τις εξελίξεις αυτές, ο πρόεδρος της Επιτροπής Συγκοινωνιών και Έργων της Βουλής, αποστέλλει το 2012 στην τότε ΥΠΕΣ, Ελένη Μαύρου, υπόμνημα για το θέμα της ανάκλησης των απαλλοτριώσεων.

« Η υλοποίηση της απόφασης αυτής θα δημιουργήσει πολλά προβλήματα με απρόβλεπτες εξελίξεις και θα διαχωρίσει τους ιδιοκτήτες των επηρεασμένων τεμαχίων σε δυο κατηγορίες», υποστήριζε ο τέως βουλευτής Πάφου του ΔΗΚΟ. « Οι ιδιοκτήτες των τεμαχίων αυτών για αρκετό καιρό δεν είχαν την δυνατότητα να τα αξιοποιήσουν  (πώληση, ανάπτυξη, υποθήκευση) και έχουν κάνει τον οικογενειακό τους προγραμματισμό αναμένοντας τις αποζημιώσεις από τις απαλλοτριώσεις.

Επίσης η δημοσίευση λευκής ζώνης θα δημιουργήσει προβλήματα στις μελλοντικές εκτιμήσεις αξίας των συγκεκριμένων τεμαχίων.

Λαμβάνοντας υπ’ όψη πως το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας έχει καταβάλει μέχρι σήμερα συνολικά πόσο €58 εκ. περίπου σε αποζημιώσεις συμπεριλαμβανομένων των τόκων και ο Υπουργός Συγκοινωνιών και Έργων θα υποβάλει πρόταση στο Υπουργικό Συμβούλιο για προώθηση νέας διαδικασίας προκήρυξης προφορών για το έργο, θεωρώ αχρείαστη και άδικη την ανάκληση των απαλλοτριώσεων».

Με δεδομένη την προηγούμενη πενταετία την παγοποίηση όλων των διαδικασιών γύρω από τον δρόμο Πάφου-Πόλης, οι φορείς της επαρχίας αποφάσισαν τότε την αλλαγή στρατηγικής προκειμένου, έστω, να αποφευχθεί μια τελεσίδικη απόφαση κατάργησης των σχεδιασμών και οριστικής εγκατάλειψης του αυτοκινητόδρομου Πάφου-Πόλης.

Ειδικότερα, στη σύσταση επιτροπής αποτελούμενης από παράγοντες της επαρχίας και τους βουλευτές Πάφου, η οποία αξιολογούσε την περίοδο εκείνη τα νέα δεδομένα και πρότεινε λύσεις για να διατηρηθεί, έστω και στο «ψυγείο», το θέμα του νέου δρόμου Πάφου-Πόλης, προχώρησαν οι φορείς του διαμερίσματος Χρυσοχούς. Ευρεία σύσκεψη πραγματοποιήθηκε συγκεκριμένα στον Δήμο Πόλης, υπό το φως των νέων οικονομικών δεδομένων που δημιούργησε η μνημονιακή περίοδος της Κυπριακής Δημοκρατίας, και των συνεπαγόμενων εκτιμήσεων όλων ότι στο στάδιο εκείνο ο αυτοκινητόδρομος Πάφου-Πόλης δεν ήτο εφικτό να προωθηθεί.

Ο τότε πρόεδρος της Επιτροπής Συγκοινωνιών και Έργων της Βουλής, επεσήμανε ότι η επιτροπή αυτή ήταν επιφορτισμένη με το να μελετά και να εισηγείται προς τους κρατικούς φορείς μέτρα προκειμένου να μην οριστικοποιηθεί η ακύρωση του έργου, έστω και αν μέχρι την βελτίωση των οικονομικών δεδομένων αυτό θα ήταν παγοποιημένο.

«Αντιλαμβανόμασταν όλοι ότι μεσούσης της οικονομικής κρίσης η προώθηση έργου τέτοιου μεγέθους δεν ήταν εφικτή», τόνισε, « αλλά στόχος ήταν να μελετηθούν νέα εναλλακτικά δεδομένα όσον αφορά στο σχεδιασμό, τη μείωση του κατασκευαστικού κόστους ή και την αλλαγή μεθοδολογίας εκτέλεσης του έργου. Και αυτό, προκειμένου ο σχεδιασμός να είναι μεν παγοποιημένος, όχι όμως και άκυρος».

Τα... μερεμέτια στον υφιστάμενο δρόμο Πάφου-Πόλης Χρυσοχούς άρχισαν ήδη προκειμένου να καταστεί όσο το επιτρέπει η παλαιότητα του πιο ασφαλής, τη στιγμή που ο νέος δρόμος αναμένεται ότι θα αρχίσει να υλοποιείται εντός του 2019. Όπως είναι γνωστό, ποσό 7 εκατομμυρίων ευρώ περιλαμβάνεται στον προϋπολογισμό του Τμήματος Δημοσίων Έργων για το έτος 2019 με σκοπό την έναρξη των εργασιών της πρώτης φάσης του νέου δρόμου Πάφου – Πόλης Χρυσοχούς με δύο μόνο λωρίδες κυκλοφορίας, από την Αγία Μαρινούδα μέχρι το Στρουμπί, σε ένα συνολικό μήκος 15,5 χιλιόμετρα.

Το εν λόγω τμήμα περιλαμβάνει ένα ανισόπεδο κόμβο στη συμβολή με τον αυτοκινητόδρομο Λεμεσού-Πάφου παρά την Αγία Μαρινούδα, δύο διατρητικές σήραγγες 730 μέτρων και 290 μέτρων, πέντε κοιλαδογέφυρες, δύο υπέργειες διαβάσεις και εννέα υπόγειες διαβάσεις. Το κόστος υπολογίζεται προκαταρκτικά σε 60 εκατομμύρια ευρώ συν τον ΦΠΑ.

Για την προώθηση του έργου, ιδιώτης μελετητής ετοίμασε τα έγγραφα για προκήρυξη του δημόσιου διαγωνισμού με την μέθοδο μελέτη- κατασκευή. Από τον Αύγουστο έχει ήδη ολοκληρωθεί η επικαιροποιημένη περιβαλλοντική μελέτη η οποία υποβλήθηκε για έγκριση στην Περιβαλλοντική Αρχή. Η διάρκεια του συμβολαίου θα είναι τρία με τέσσερα χρόνια και η έναρξη των εργασιών αναμένεται περί τα μέσα του 2019.Το κόστος των υπολειπόμενων απαλλοτριώσεων υπολογίζεται σε πέραν των 15 εκατομμυρίων ευρώ.

Το τμήμα αυτό θα συνδεθεί με τον υφιστάμενο δρόμο μετά το Στρουμπί και θα λειτουργεί αυτόνομα. Για την ολοκλήρωση του έργου όπως σχεδιάστηκε, υπολείπεται τμήμα άλλων 15 χιλιομέτρων από το Στρουμπί μέχρι την είσοδο της Πόλης Χρυσοχούς.

Όσον αφορά στις βελτιωτικές εργασίες στον υφιστάμενο δρόμο, βάσει του συμβολαίου θα συμπληρωθούν τον Ιούνιο του 2019 και το κόστος του θα χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Συνοχής της Ε.Ε. με ποσοστό 30%.

Θα υπάρξει και δεύτερη φάση βελτιωτικών έργων στον υφιστάμενο δρόμο που θα αρχίσουν το φθινόπωρο του 2019 και θα συμπληρωθούν σε ένα χρόνο.