Πάφος: Νεανική επιχειρηματικότητα και καινοτομία οι επόμενοι στόχοι

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Σήμερα παρατηρούνται πάρα πολλές νέες και ενδιαφέρουσες ιδέες, που έχουν αλλάξει τον χάρτη των επιχειρήσεων και η Κύπρος έχει ανάγκη τη σύνδεση της καινοτομίας με την επιχειρηματικότητα. Η Πάφος ως μια επαρχία που ανέκαθεν συνδύαζε τις δύο αυτές τάσεις λόγω της θέσης της, των φυσικών της πλεονεκτημάτων και της κουλτούρας της, καλείται σήμερα να εντάξει τη νεανική επιχειρηματικότητα και την καινοτομία στην καθημερινότητα της, ώστε να περάσει στο επόμενο επίπεδο σε σχέση με τους τομείς των τουριστικών υπηρεσιών και των κατασκευών όπου είναι μέχρι σήμερα επικεντρωμένη.

Αυτό ήταν το κύριο συμπέρασμα από ειδικές μελέτες που παρουσίασε πρόσφατα το Πανεπιστήμιο Νεάπολις. Με κεντρικό ομιλητή τον πανεπιστημιακό Ανδρέα Μασούρα η διάλεξη του οποίου είχε θέμα: «Οι Γαλάζιοι Ωκεανοί της Επιχειρηματικότητας: Ώρα για εναλλακτική καινοτομία», φορείς και παράγοντες της επαρχίας κατέθεσαν προβληματισμούς, εισηγήσεις και μελέτες για τη νέα αυτή πρακτική του επιχειρείν.

Στην εκδήλωση μίλησαν επίσης ο Πρύτανης του Νεάπολις, Παντελής Σκλιάς, ο Φαίδωνας Φαίδωνος, Δήμαρχος Πάφου, ο Παντελής Λεπτός, Deputy Chairman of Leptos Group και ο καθηγητής Σπύρος Βλιάµος, Κοσμήτορας της Σχολής Οικονομικών Επιστημών και Διοίκησης του Πανεπιστημίου Νεάπολις.

Όπως χαρακτηριστικά τόνισε ο Παντελής Λεπτός στην τοποθέτηση του, η Πάφος από μόνη της έχει την κουλτούρα, την ιστορία, τον πολιτισμό, το κλίμα, στοιχεία, επεσήμανε, που δημιουργούν από μόνα τους ιδέες και ευκαιρίες για προώθηση του τουρισμού και νέων καινοτόμων ιδεών.

Το μέλος του ακαδημαικού προσωπικού του Νεάπολις, Ανδρέας Μασούρας, παρατήρησε ότι το πρώτο πράγμα που πρέπει να αντιμετωπίσει κάποιος που θέλει να προωθήσει μια καινοτομία, είναι ο ίδιος του ο εαυτός. Δεν μπορεί να δεχθεί άμεσα ότι κάτι που σκέφτεται είναι καινοτόμο και στην ιδέα πανικοβάλλεται, επεσήμανε. Πρέπει να αφήσουμε τις ιδέες μας να «αναπνεύσουν», και στη συνέχεια να «τρέξουν» ώστε να δούμε και να συγκρίνουμε αποτελέσματα, είπε χαρακτηριστικά.

« Καινοτομία είναι η διαδικασία μετατροπής μιας νέας ιδέας σε προιόν ή υπηρεσία που θα διατεθεί στην αγορά ή σε ανάπτυξη νέων και βελτιωμένων υπηρεσιών. Η καινοτομία είναι ο τρόπος που μια επιχείρηση κερδίζει και διατηρεί ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, μπορεί να είναι τόσο απλό και καθόλου σύνθετο, μπορεί να βρίσκεται στην καθημερινότητα μας. Δεν ταυτίζεται απαραιτήτως με κάποιο τεχνολογικό επίτευγμα, μπορεί όμως κάποιες φορές να προυποθέτει τη χρησιμοποίηση της τεχνολογίας.

Ακόμη και οι κορυφαίοι πέφτουν έξω, θυμίζω ένα από τους ισχυρότερους άντρες του Χόλιγουντ που το 1927 είπε: «Ποιος στην ευχή θέλει να ακούει τους ηθοποιούς να μιλούν;».

Ή τον Ντιούαρντ, τον επίτροπο για τις πατέντες: «Ότι μπορεί να εφευρεθεί, εφευρέθηκε». Ή τον πρόεδρο της ΙΒΜ το 1943, που είπε: « Υπάρχει μια παγκόσμια αγορά για περίπου πέντε υπολογιστές.

Γιατί, τώρα, κάποιος θέλει να δημιουργήσει μια δική του επιχείρηση; Σε έρευνα που διενεργήσαμε, κάποιοι απάντησαν επειδή δεν ήθελαν να είναι υπάλληλοι, κρατικοί ή ιδιωτικοί. Κάποιοι επειδή είπαν ότι η δική τους επιχείρηση τους δίνει ανεξαρτησία και αυτονομία κινήσεων. Την ίδια ώρα όμως, προβληματίζονται έντονα για το επιχειρηματικό ρίσκο το οποίο πρέπει να πάρουν. Κοινό στοιχείο αναφοράς των φοιτητών μου, είναι ότι τα θεσμικά και οικονομικά εμπόδια που υπάρχουν ως προς τη χρηματοδότηση της νεανικής επιχειρηματικότητας, είναι σημαντικοί αποτρεπτικοί παράγοντες. Μόνο μια μικρή ομάδα νέων μπαίνει στη διαδικασία να ψάξει τα προγράμματα επιχορηγήσεων της νεανικής επιχειρηματικότητας.

Αναφορά στις συζητήσεις αυτές, έγινε και στον θεσμό της οικογένειας ως μια σημαντική στήριξη στο εγχείρημα των νέων. Οι πλείστοι συμμετέχοντες υποστήριξαν ότι εκείνοι οι νέοι που έχουν στήριξη οικονομική ή άλλη, όπως ακίνητη ιδιοκτησία, από την οικογένεια, μπορούν πιο εύκολα να δραστηριοποιηθούν επιχειρηματικά.

Κάποιοι συμμετέχοντες στην έρευνα αυτή υποστήριξαν επίσης ότι αυτό που πραγματικά χρειάζεται στην επιχειρηματικότητα, είναι δύο πράγματα: Κεφάλαιο και ιδέα. Θα δούμε όμως τελικά ότι το κεφάλαιο δεν είναι το πιο σημαντικό, αυτό που στην ουσία χρειάζεται είναι η ιδέα, αλλά και οι ανθρωποώρες που χρειάζεται να διαθέσει κάποιος για να περάσει από την ιδέα στην πράξη.

Όσον αφορά στα κίνητρα, οι νέοι θεωρούν ότι το κράτος πρέπει να προσφέρει περισσότερα για τα πρώτα επιχειρηματικά τους βήματα. Συζητήθηκε έντονα επίσης κατά πόσο θεωρούν ότι η τουρκική εισβολή στην Κύπρο, επηρέασε την επιχειρηματικότητα και σε ποιο βαθμό. Οι πλείστοι θεωρούν ότι επηρέασε αρνητικά, αφού χάθηκαν, πχ, εδάφη που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στον πρωτογενή τομέα.

Αρνητικοί ήταν επίσης στο άνοιγμα των οδοφραγμάτων, όμως ανέφεραν ότι η επιχειρηματικότητα θα ενισχυθεί πραγματικά μόνο με την επανένωση του νησιού.

Έμφαση δόθηκε επίσης στο αν τα πανεπιστήμια διαδραματίζουν ρόλο στην επιχειρηματικότητα και την καινοτομία και αν δίνουν τα απαραίτητα γνωστικά εφόδια στους νέους. Απάντησαν οι νέοι ότι τα ιδρύματα αυτά δίνουν γνώση, αλλά αυτό που απαιτείται στη συνέχεια είναι η εμπειρία. Για αυτό και το Πανεπιστήμιο Νεάπολις αποφάσισε φέτος να εντάξει μαθήματα πρακτικής στο πρόγραμμα του.

Οι περισσότεροι νέοι συμμετέχοντες στην έρευνα και συζητήσεις, δεν γνώριζαν εις βάθος τις επιχειρηματικές πτυχές της έννοιας της καινοτομίας. Γνώριζαν όμως τη σημαντικότητα της καινοτομίας στην επιχειρηματικότητα.

Στην έρευνα αναλύθηκαν και άλλοι παράγοντες, για παράδειγμα ρωτήσαμε ποια είναι η γνώμη τους για τον ενθουσιασμό, αν είναι σημαντικός παράγοντας για το θέμα αυτό. Το 50% απάντησε θετικά, όπως και για την αποφασιστικότητα, την ανάληψη κινδύνων και το όραμα.

Οι εταιρείες που επιδιώκουν την κερδοφόρο ανάπτυξη, έχουν από καιρό διαλέξει την οδό του σκληρού ανταγωνισμού, αναζητούν το συγκριτικό πλεονέκτημα και μάχονται να κατακτήσουν όσο το δυνατό πιο μεγάλο μερίδιο αγοράς. Ωστόσο, σήμερα στους συνωστισμένους οικονομικούς κλάδους, ο σκληρός ανταγωνισμός οδηγεί σε ένα «αιματοβαμμένο κόκκινο ωκεανό».

Σε αντίθεση, οι «γαλάζιοι ωκεανοί» αποτελούν ανοιχτούς χώρους στην αγορά, όπου η ζήτηση δεν έχει ακόμη διαμορφωθεί και προσφέρονται ευκαιρίες για υψηλά κέρδη».

Ο Κοσμήτορας της Σχολής Οικονομικών Επιστημών και Διοίκησης του Πανεπιστημίου Νεάπολις, Σπύρος Βλιάμος, τόνισε μιλώντας για το θέμα ότι οι πλείστοι νέοι φοβούνται τον εαυτό τους τον ίδιο, φοβούνται να ανοίξουν τα φτερά τους και να δημιουργήσουν κάτι.

« Συνειδητοποιώντας αυτό, είπα ότι θα ασχοληθώ εγώ με την επιχειρηματικότητα, ώστε θεωρητικά να μπορέσω να εντοπίσω ποιο είναι το πρόβλημα που εμποδίζει τους ανθρώπους αυτούς να πάρουν πρωτοβουλίες», ανέφερε. « Με μια καλή χρηματοδότηση από την ΕΕ, έκανα μια έρευνα στα πλαίσια ενός δικτύου διδασκαλίας επιχειρηματικότητας σε 19 ευρωπαικά πανεπιστήμια. Διαπιστώσαμε πολλά πράγματα, ένα όμως είναι πολύ σημαντικό για τους θεσμούς που ασχολούμαστε και εδώ. Στο ερώτημα «τι σας εμποδίζει να κάμετε μια επιχείρηση», στην Ευρώπη μου είπαν ότι είναι το πρόβλημα του χαμένου χρόνου, ότι θα χάσουμε χρόνο. Στην Ελλάδα, η απάντηση ήταν εντελώς διαφορετική. Δεν ήταν ότι θα χάσουν χρόνο ή χρήμα, ήταν ότι η αποτυχία αποτελεί κοινωνικό στιγματισμό.

Αυτό δεν συμβαίνει στις αναπτυγμένες επιχειρηματικά χώρες. Άρα, αυτός ο παράγοντας που πρέπει να μπει στην κουλτούρα μας και στα πανεπιστήμια μας, είναι η κατάσταση μυαλού, η επιχειρηματικότητα.

Η έρευνα αυτή δεν έχει γίνει ακόμη στην Κύπρο, προετοιμαζόμαστε όμως για να δώσουμε ερωτηματολόγια σε φοιτητές μας.

Η επιχειρηματικότητα ως αντικείμενο διδασκαλίας, δεν έχει μακρά παράδοση στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Η πρώτη προσπάθεια έγινε στο Χάρβαρντ το 1940, αλλά η πραγματική του επέκταση στα πανεπιστήμια Ευρώπης και ΗΠΑ έγινε μετά το 1980. Αυτό οφείλεται στη μετατόπιση του ενδιαφέροντος της έρευνας στη μικρομεσαία οικογενειακή επιχείρηση, η οποία διαπιστωνόταν τότε ότι αποτελούσε τη ραχοκοκαλιά των υπό ανάπτυξη ή ανεπτυγμένων οικονομιών».

Ο Παντελής Λεπτός, εκ των διευθυντικών στελεχών του Ομίλου Λεπτός, δηλώνει ότι σήμερα παρατηρούνται πάρα πολλές νέες και ενδιαφέρουσες ιδέες, που έχουν αλλάξει τον χάρτη των επιχειρήσεων. Η Κύπρος, τόνισε, έχει ανάγκη τη σύνδεση της καινοτομίας με την επιχειρηματικότητα και ανέφερε ότι η καινοτομία ενθαρρύνεται έντονα στην Πάφο, με ένα μεγάλο παράδειγμα το Airbnb το οποίο αλλάζει τον τρόπο λειτουργίας του τουρισμού.

« Πρόκειται για μεγάλες αλλαγές που σπρώχνουν κυβερνήσεις και κοινοβούλια να αλλάξουν τους κανονισμούς, ώστε να μπορέσουν να χειριστούν τις νέες μεθόδους», σύμφωνα με τον κ. Λεπτό. « Η μεγάλη πρόκληση που έχουμε εμείς, είναι η διαφοροποίηση του πώς να κάνετε μια ιδέα να είναι επιτυχημένη και να έχει αξία. Πολλές φορές η καινοτομία βρίσκεται μέσα στο κλασικό ή το παραδοσιακό, να είναι μπροστά μας και να μην την βλέπουμε.

Η Πάφος από μόνη της έχει τα στοιχεία του τουρισμού στις ιστορικές της ρίζες. Ενέχει από μόνη της το στοιχείο της ποιότητας, έτσι ποιοτική τη βρήκαμε και το ίδιο ποιοτική πρέπει να την παραδώσουμε. Έχει την κουλτούρα, την ιστορία, τον πολιτισμό, το κλίμα. Και όλα αυτά, δημιουργούν από μόνα τους ιδέες και ευκαιρίες για προώθηση του τουρισμού και νέων καινοτόμων ιδεών.

Στην Πάφο επίσης, μεγάλο μέρος του πληθυσμού ασχολείται με τον κλάδο των ακινήτων, ένα κλάδο που τραυματίσθηκε σοβαρά κατά την οικονομική κρίση. Χρειαζόταν ένα σοκ και καινοτομία για να επανεκκινήσει ο κλάδος. Καταφέραμε με μια σειρά αποφάσεων να φέρουμε νέους πελάτες και μάλιστα πρωτοφανούς οικονομικού πλαισίου.

Άρα δημιουργείται στην Κύπρο μια πολύ καλή βάση για να δημιουργηθεί εδώ μια βάση εξυπηρέτησης που να αναπτύξει περαιτέρω την Κύπρο επιχειρηματικά. Και η συμβουλή μου προς τους νέους επιχειρηματίες, είναι ότι πρέπει να είναι νέοι στο μυαλό, να πιστεύουν σε αυτό που κάνουν, να επιμένουν και να μην δέχονται ότι αυτό που σκέφτονται δεν μπορεί να γίνει».

Τα ισχύοντα αναφορικά με την εμπλοκή και τις προσπάθειες της τοπικής αρχής Πάφου να καθιερώσει την πόλη ως κέντρο καινοτομίας στην Κύπρο, ανέλυσε στην ίδια εκδήλωση ο Δήμαρχος Πάφου.

Ο Φαίδωνας Φαίδωνος επεσήμανε ότι αν το θελήσουμε θα επιτύχουμε σε αυτόν τον τομέα. « Με τα κατάλληλα κίνητρα, ευρισκόμενοι σε ένα στρατηγικό σημείο που γειτνιάζει με 250 εκατομμύρια Αράβων και ευρίσκεται στο μέσο μεταξύ Μέσης Ανατολής και Ευρώπης», έχουμε κάθε προοπτική με το μέρος μας», τόνισε. « Πρέπει να περάσουμε όμως από τη θεωρία στην πράξη. Η πόλη της Πάφου εδώ και ένα χρόνο άρχισε μια τεράστια προσπάθεια ώστε από την ολική επικράτηση των τομέων του τουρισμού και των κατασκευών, να δημιουργήσουμε ένα τρίτο πυλώνα με την εγκατάσταση επιχειρήσεων τεχνολογίας και καινοτομίας.

Προς την κατεύθυνση αυτή εργαζόμαστε και έχουν γίνει ήδη οι μελέτες. Θα μετατρέψουμε την Πάφο σε «έξυπνη πόλη» με την εφαρμογή της τεχνολογίας, την ψηφιοποίηση των πληροφοριών και άλλα. Τώρα, μένουν να γίνουν συγκεκριμένα μικρά και σταθερά, αλλά γρήγορα βήματα για να συμπληρώσουμε το παζλ της νέας τεχνολογίας. Έτσι, θα δούμε και στην Πάφο κάποια Ινστιτούτα Τεχνολογίας και Καινοτομίας για να προσελκύσουμε φοιτητές και από άλλες χώρες. Ήδη, τον επόμενο Φεβρουάριο ξεκινούμε με κάποια σεμινάρια με φοιτητές από Κύπρο, Ελλάδα, Ισραήλ, Ιορδανία και Αίγυπτο.

Η τεχνολογία θα δώσει τη λύση σε κάποια σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα, άρα οφείλουμε να παρακολουθήσουμε τις καινοτομίες και για αυτό τον λόγο. Διαχρονικά, οι λαοί οι οποίοι επέζησαν στους αιώνες και επικράτησαν είναι όσοι παρακολουθούσαν τις καινοτομίες της κάθε εποχής.

Λαμπρά μυαλά από τον τόπο μας υπάρχουν σε όλα τα μέρη του κόσμου. Στην Κύπρο και την Ελλάδα όμως, έχουμε το πρόβλημα ότι δεν δημιουργούμε το κατάλληλο περιβάλλον για να μπορέσουν οι άνθρωποι αυτοί να προσφέρουν και να αποδώσουν και στον τόπο τους ».

Ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Νεάπολις, Παντελής Σκλιάς, επεσήμανε ότι το Νεάπολις βγαίνει μπροστά στην παραγωγή της γνώσης με την καθιέρωση μαθημάτων και κλάδων για τις νέες τεχνολογίες, την καινοτομία και τη ψηφιακή εποχή.

« Η εξωστρέφεια και η κινητικότητα, όπως οι νέες ιδέες και η παραγωγή γνώσης, αποτελούν μέρος της δουλειάς η οποία τελικά καταλήγει σε αυτό που αποκαλούμε καινοτομία», κατέληξε.