Πάφος: Μια πόλη-μουσείο. Η Γιώτα Ιωαννίδου μιλά στο PafosNet

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Ένα «Ανοιχτό Μουσείο», δια της κατασκευής και τοποθέτησης έργων τέχνης καλλιτεχνών σε δημόσιους χώρους, αντικρίζουν κάτοικοι και επισκέπτες παντού σχεδόν στην Πάφο την τελευταία πενταετία. Το ιδιαίτερο αυτό «μουσείο» το έβαλε εσχάτως στα σπίτια μας μέσω της τηλεοπτικής συσκευής ο ΟΠΑΠ, ο οποίος χρησιμοποιεί ως βασικό μοτίβο στη νέα του διαφημιστική καμπάνια το γλυπτό με την κοριστσίστικη φιγούρα με το σπουργίτι, που αγναντεύει τη θέα από την πλατεία της Επαρχιακής Διοίκησης Πάφου και το οποίο στην διαφήμιση «επικοινωνεί» με το μικρό κοριτσάκι που το παρατηρεί με θαυμασμό.

Πρόκειται για ένα από τα σπουδαιότερα project-κληρονομιά του Οργανισμού για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης Πάφος 2017, με τα έργα που ήδη έχουν τοποθετηθεί στην περιοχή του λιμανιού της Κάτω Πάφου να έχουν μετατραπεί σε ατραξιόν για τους επισκέπτες της Πάφου.

Το project «Σημάδια στον Χρόνο και Χώρο» περιλαμβάνει συνολικά 12 έργα, τα οποία τοποθετήθηκαν σε διάφορα σημεία της πόλης, δημιουργώντας έτσι ένα ανοικτό μουσείο στην πόλη.

Μια γεωμετρική μαρμάρινη εγκατάσταση η «Όψεις Απεραντοσύνης» του Χάρη Πασπαλλή, το σύμβολο της Κύπρου η Αφροδίτη σε ένα βράχο ως ο «Άλλος ‘Ηλιος» της Γιώτας Ιωαννίδου και η κόκκινη «Παπαρούνα» του Ανδρέα Παρασκευά που ξεπροβάλλει ανάμεσα στον Φάρο και την θάλασσα, είναι τα τρία έργα που έχουν εγκατασταθεί πρώτα σε στρατηγικά σημεία της πόλης, στο δυτικό παραλιακό μέτωπο της Κάτω Πάφου, προσδίδοντας της μια άλλη ενδιαφέρουσα προοπτική.

Ακολούθησαν ακόμα εννέα γλυπτά – εγκαταστάσεις στην περιοχή της Κάτω Πάφου. Τις παρεμβάσεις των καλλιτεχνών που ήδη έχουν εγκαταστήσει έργα, συμπληρώνουν οι Ανδρέας Μακαρίου, Umit Inatcsi και Δημήτρης Μακαρίου οι οποίοι δημιούργησαν γλυπτά και εικαστικά έργα σε ανοικτούς χώρους, δίνοντας μια νέα διάσταση στο ανοικτό εργοστάσιο πολιτισμού ως ιδέα αλλά και περαιτέρω ανάπτυξη στην φιλοσοφία του «Ανοικτού Μουσείου».

Όπως είχε ανακοινώσει η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης Πάφος 2017, την περίοδο εκείνη την πολιτιστικής άνθησης της Πάφου, φιλοδοξία με τα έργα αυτά είναι να μπει η Πάφος στον χάρτη των πόλεων εκείνων με ενδιαφέροντα και γοητευτικά σημεία αναφοράς τόσο για τους κατοίκους όσο και για τους επισκέπτες της. 

Μιλώντας σήμερα στο PafosNet η καλλιτέχνης Γιώτα Ιωαννίδου, εικαστικές παρεμβάσεις της οποίας κοσμούν πλέον πολλές περιοχές του κέντρου της Πάφου και της τουριστικής περιοχής, τόνισε ότι το έργο αποτελεί μέρος της εικαστικής πρότασης «Signs in Time and Space», που προτάθηκε και εγκρίθηκε από το Πάφος 2017 από την ομάδα Art de Fact.

« Η πρόταση αφορά στην αναζήτηση της πολιτισμικής παράδοσης του μύθου και της αρχέτυπης ιστορικής μνήμης και τη μετεξέλιξη τους σε εικαστικές παρεμβάσεις στο χώρο, ούτως ώστε να αποτελέσουν το προζύμι για τη δημιουργία ενός μόνιμου «Σύγχρονου Ανοικτού Μουσείου Τέχνης» με νέες σηματοδοτήσεις και σημειολογία», εξηγεί. « Οι εικαστικοί, την άμεση σχέση με το πλατύ κοινό δεν την έχουν. Συνήθως υπάρχει περιορισμένο κοινό σε γκαλερί και μουσειακούς χώρους. Ένα κοινό που λειτουργεί, είτε με μοχλό την ανάγκη του να θαυμάσει, είτε να δει και να βιώσει αυτό που εκπέμπει το έργο. Υπάρχει μεγάλη διαφορά σε ένα έργο που εκτίθεται σε δημόσιο χώρο και σε ένα εσωτερικό χώρο, γκαλερί, μουσεία. Οι γκαλερί και τα μουσεία είναι για μένα χώροι ερευνητικοί όπου συνομιλείς πιο πολύ με τους συναδέλφους ή με τους ειδικούς της τέχνης ή με ανθρώπους οι οποίοι είναι μυημένοι στις εικαστικές αναζητήσεις. Μπορείς να έχεις ένα διάλογο σε επίπεδο ειδικών.

Όταν όμως βρίσκεται στο δημόσιο χώρο τα πράγματα αλλάζουν ριζικά. Έχεις την πολιτισμική πραγματικότητα να αντιμετωπίσεις. Πας να βάλεις το χέρι σου σε ένα πραγματικό χώρο, οπότε ο διάλογος που ανοίγεις, δεν είναι με τους ειδικούς, είναι κατευθείαν με το πλατύ κοινό και με την εγκάρσια εξουσία. Όταν κάνεις μια έκθεση σε μια γκαλερί, σε ένα μουσείο, οι άνθρωποι της τέχνης έχουνε μια ιδεολογική αντιμετώπιση της τέχνης ο καθένας και μια θέση περιορισμένη στο αντικειμενικά σωστό. Οπότε ο διάλογος δεν είναι ηδονικός, δεν έχει το ηδονικό στοιχείο. Ενώ με τον κόσμο υπάρχει αυτή η σχέση. Στο εξωτερικό η τέχνη για το κοινό είναι κάτι σαν φυσικό φαινόμενο, ίσως και αναγκαίο».

Η δικιά της ιδέα, τονίζει η κ. Ιωαννίδου, είναι βασισμένη πάνω στην πολιτισμική διαστρωμάτωση του τόπου και του χώρου ειδικά. Εκείνο το οποίο με απασχόλησε από τη στιγμή που ξεκίνησε η ιδέα του γλυπτού, εξηγεί, ήταν κατά πόσο θα μπορούσε να ενσωματωθεί στη ζωή των κατοίκων αυτής της πόλης.

« Αυτή η σημαντική σχέση με το κοινό, με προβλημάτισε τόσο ώστε να αναρωτιέμαι: ποιος είμαι εγώ που θα έρθω στο χώρο το δικό σου και θα σου επιβάλω την άποψή μου», τονίζει. « Το έργο θα έπρεπε να έχει μια σχέση με αυτό που λέμε ιστορική διαστρωμάτωση ή πολιτισμική υπόσταση του χώρου. Άρχισα λοιπόν να σκέφτομαι πως θα μπορούσα να κάνω το έργο να προκύπτει, να βγαίνει από το χώρο και όχι εγώ να βάλω το έργο στο χώρο. Ο καλλιτέχνης γίνεται ένα μέσον, άρα θα πρέπει να αντιληφθεί το τι συμβαίνει στην περιοχή που βάζει το έργο του. Αυτό βέβαια το καθορίζει ο ίδιος ο τόπος όπου θα τοποθετηθεί το γλυπτό. Είναι η ενέργεια που εκπέμπεται με ένα αδιόρατο τρόπο, που σε ωθεί να ολοκληρώσεις το έργο σου.

Όταν ξεκινάς από ένα ερέθισμα που για μας τους Παφίτες θα μπορούσε να είναι το Μεσαιωνικό Κάστρο, δίπλα στο λιμάνι και στον αρχαιολογικό χώρο, έχεις ένα πλάνο δημιουργίας. Αυτό καθορίζει και το δικό σου εικαστικό λόγο σε σχέση με την τελειωτική εικόνα του έργου. Κατά την πορεία της υλοποίησης, τυχαία γεγονότα πολλές φορές καθορίζουν το τελικό αποτέλεσμα. Και εκεί που λες σαν δημιουργός ολοκληρώθηκε, το παραδίδεις στον κόσμου του».

Η περιοχή δίπλα από το Μεσαιωνικό Κάστρο, μέσα σε ένα αρχαιολογικό χώρο έχει ήδη αρκετή ενέργεια, ικανή να στηρίξει τη σημαντικότητα του, αναφέρει η Γιώτα Ιωαννίδου.

« Οι πληροφορίες πολλές, τα βιώματα άλλα τόσα», τονίζει. « Είναι η πόλη που γεννήθηκα και ο χώρος που πρωτοπαρατήρησα εικαστικά. Καταλαβαίνει κανείς όταν βρεθεί στο χώρο όπου εγκαταστάθηκε το γλυπτό της σύγχρονης Αφροδίτης πλάι στο Μεσαιωνικό Κάστρο, τη θάλασσα και τον υπόλοιπο αρχαιολογικό χώρο, ότι η ενέργεια του έργου είναι εκτός του έργου. Δηλαδή έχει σημασία αυτό που σου κάνει το έργο, όχι το σκάλισμα του, ή η λεπτομέρεια του ή το υλικό του. Δε λες τι ωραίο σκάλισμα. Δηλαδή ξεπερνά το υλικό του. Και νιώθεις την ενέργεια πίσω σου, πλάι σου, νιώθεις να επηρεάζονται οι αισθήσεις σου».

Το «ανοιχτό μουσείο» της Πάφου δεν περιορίζεται πλέον σε κεντρικά σημεία της άνω πόλης ή της τουριστικής της περιοχής. Τον δρόμο που άνοιξαν τα πρώτα εκείνα έργα των καλλιτεχνών, ακολουθούν άλλες δημιουργίες που εισέρχονται πια και στα σπίτια της πόλης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα των οποίων, είναι τα «καθηλωμένα περιστέρια», που κοσμούν εδώ και λίγο καιρό τον ιδιωτικό χώρο της κ. Ιωαννίδου.

Καθηλωμένα περιστέρια, αναμένοντας τον καιρό της ελευθερίας, της αισιοδοξίας, της περιπλάνησης και της αλλαγής πορείας. Με τα λόγια αυτά επεξηγεί το έργο της, η Γιώτα Ιωαννίδου. Τα 22 περιστέρια που είναι τοποθετημένα στην αυλή της κατοικίας της, κατασκευασμένα από πολτοποιημένο χαρτί έχουν, τονίζει η ίδια, τη συμβολική έννοια του φτερουγισματος για το άγνωστο, που κάποτε ήτανε σίγουρο, αναγκαίο και αναπόφευκτο.

Το νέο και εντυπωσιακό αυτό έργο της Γιώτας Ιωαννίδου έχει δημιουργηθεί στις συνθήκες της καραντίνας, εξ ου και ο τίτλος του « Τέχνη σε δύσκολους καιρούς. Πουλιά, Μάρτιος Απρίλιος 2020».

« Το έργο δημιουργήθηκε με αφορμή το συμβολικό χαρακτήρα του περιστεριού και την αισιοδοξία του αύριο», τόνισε η καλλιτέχνης. « Όταν ένα έργο λειτουργεί στον χώρο του, δημιουργεί ενέργεια, πολιτισμό, κουλτούρα αλλά και συζητήσεις καθώς ενεργοποιεί τις αισθήσεις. Αυτός είναι και ο στόχος της τέχνης, να ενεργοποιεί τα ερωτήματα και τις απαντήσεις οι οποίες προέρχονται από τον κόσμο ώστε να δημιουργείται η κουλτούρα».