Οικονομική κρίση στην Κύπρο, θεσμοί, μνημόνιο και η διασφάλιση της οικονομικής σταθερότητας στην ΕΕ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Της Αφροδίτης Μαρμαρά

Δικηγόρου

Το 2008 με έναυσμα την πτώχευση της πολυεθνικής επενδυτικής Τράπεζας των ΗΠΑ «Lehman Brothers», ξεκίνησε η παγκόσμια οικονομική κρίση. Ξεκινώντας από την κατάρρευση του χρηματοοικονομικού συστήματος των ΗΠΑ, διαδοχικά επηρεάστηκαν δυσμενώς και άλλες χώρες, όπως και Ευρωπαϊκά εδάφη καθώς αναμφισβήτητα και η Κυπριακή Δημοκρατία. Η οικονομική αυτή κατάπτωση αποτέλεσε το ερέθισμα για τους ηγέτες των κρατών-μελών της ευρωπαϊκής ένωσης στην υιοθέτηση κοινών πρακτικών σε εθνικό αλλά και ευρωπαϊκό επίπεδο. Η οικονομική κρίση, είχε σημαντικό αντίκτυπο σε όλους τους τομείς της οικονομίας, όπως οι επενδύσεις στην αγορά, την κατακόρυφη ανεργία καθώς και επηρεασμός στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα των κρατών μελών.

Πέρα από τα κράτη-μέλη τα οποία διαδραματίζουν πρωταρχικό ρόλο υπάρχουν στην ΕΕ και άλλοι δρώντες οι οποίοι επιδιώκουν πρωτίστως την διαφύλαξη και προστασία των συμφερόντων της ένωσης. Ανάμεσα στους πιο σημαντικούς από αυτούς, κυρίως με υπερεθνικό χαρακτήρα είναι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Μια από τις θεμελιώδης αρχές της Ε.Ε. είναι η ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς. Για την υλοποίηση αυτής της αρχής, χρειάστηκε η καθιέρωση νέων αρχών με σκοπό την ανάπτυξη και την ενδυνάμωση της οικονομίας. Με την δημιουργία της ΕΚΤ και με την καθιέρωση του ενιαίου νομίσματος «Ευρώ», υπήρξε μια προσπάθεια οργάνωσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος της Ε.Ε. Η ΕΚΤ, κατέχει σημαντικό ρόλο στην χάραξη της οικονομικής πολιτικής με σκοπό την διαφύλαξη της σταθερότητας των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων των κρατών-μελών που πλήγηκαν από την οικονομική κρίση του 2008.

Είναι επίσης ξεκάθαρο πως στα δεδομένα της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης έχει υιοθετηθεί η κοινοτική μέθοδος. Η κοινοτική μέθοδος ουσιαστικά αποτελεί μια διαδικασία η οποία εξαιτίας του υπερεθνικού χαρακτήρα της παράγει δεσμευτικό δίκαιο για όλα τα συμβαλλόμενα κράτη-μέλη και συνάμα και για τους πολίτες τους. Με άλλα λόγια, το δίκαιο και οι αποφάσεις που λαμβάνονται από τους κανονισμούς της Ε.Ε. εκπροσωπούν όλα τα κράτη-μέλη, όπου μέσω των εθνικών τους διοικήσεων εφαρμόζονται οι Ευρωπαϊκοί κανονισμοί. Σε ένα κλίμα ασύμμετρης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, τα κενά που προκαλούν τα εθνικά συμφέροντα, όξυναν την προσπάθεια ενοποίησης και έκαναν την οικονομική διακυβέρνηση ακόμα πιο αδύνατη.

Παίρνοντας ως παράδειγμα την περίπτωση της Κυπριακής Δημοκρατίας, μετά από αποφάσεις της Ευρώπης, πραγματοποιήθηκε κάτι πρωτόγνωρο για τα ευρωπαϊκά δεδομένα το λεγόμενο «κούρεμα των καταθέσεων», άνω των €100.000. Ήταν η μόνη λύση για αναδιάρθρωση και ανακεφαλαιοποίηση της Τράπεζας Κύπρου μετά το πλήγμα της οικονομικής κρίσης. Μια από τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβούλιού που πάρθηκε αναφορικά με την περίπτωση της Κύπρου ήταν το πακέτο διάσωσης ύψους 10 δισεκατομμυρίων ευρώ με τις ανάλογες κυρώσεις. Πάρθηκαν ορισμένες οικονομικές μεταρρυθμίσεις όπως την περικοπή δημόσιων δαπανών.

Όλα τα παραπάνω πραγματοποιήθηκαν μέσω τα υπογραφής ενός «Μνημονίου» Το πρόγραμμα αυτό, ουσιαστικά ήταν αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, και το οποίο εφαρμόστηκε άμεσα με σκοπό η χώρα να «σταθεί» και πάλι οικονομικά στα πόδια της. Έτσι και έγινε. Η Κυπριακή Δημοκρατία το έτος 2016, κατάφερε και βγήκε από το μνημόνιο όπως προβλέφθηκε σαφώς και από το πρόγραμμα. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η Γερμανία ως μια από τις πιο ισχυρές οικονομίες της Ε.Ε., προσπαθώντας να διασφαλίσει την σταθερότητας της Ευρωπαϊκής οικονομίας και συνάμα την δικής της αυτοτέλεια, προώθησε τη λύση του «Μνημονίου», ως αποτέλεσμα της συνέχισης της δικής της πολιτικής, σε ένα από τα πιο αδύναμα συγκριτικά κράτος-μέλος, τη Κύπρο.

*Αυτό το άρθρο γράφτηκε ως μέρος των ακαδημαϊκών δραστηριοτήτων του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Ευρωπαϊκή Πολιτική και Διακυβέρνηση του Πανεπιστημίου Νεάπολις.