Οι μέλισσες και το SOS για το περιβάλλον. Μελέτες από μαθητές της Πάφου

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Δύο μελέτες μαθητών από δύο εκπαιδευτήρια μέσης στην επαρχία Πάφου έχουν υποβληθεί την περίοδο αυτή στην Ευρωπαική Ένωση, στα πλαίσια των σχετικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τα κράτη μέλη. Οι μαθητές της Πάφου επικεντρώνονται στους κινδύνους που απειλούν το ίδιο το περιβάλλον και ένα από τα σημαντικότερα είδη, τις μέλισσες. Μεσούσης της πανδημίας, οι μαθητές είχαν τον χρόνο και την ευκαιρία να αναπτύξουν πλήρως τις μελέτες τους, με κοινή συνισταμένη το SOS για το αύριο.

Τον Μάρτιο του 2018, ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Μελισσοκόμων κατήγγειλε μαζικές θανατώσεις μελισσών λόγω της έκθεσής τους σε εντομοκτόνα. Τα περισσότερα κρούσματα ήταν στην επαρχία της Πάφου και σε μία περίπτωση αφορούσαν μέχρι και 700 μελίσσια, οι πληθυσμοί των οποίων μειώθηκαν κατά 50%! Το πρόβλημα εντείνεται αν αναλογιστούμε πως η επαρχία της Πάφου είναι η δεύτερη μεγαλύτερη παγκύπρια στον αριθμό μελισσιών.

Στις δυσοίωνες αυτές αναφορές προχώρησαν μαθητές του Λυκείου Αγίου Νεοφύτου Πάφου, που μετέχουν στο πρόγραμμα «Νέοι Δημοσιογράφοι για το περιβάλλον». Υπό την καθοδήγηση της καθηγήτριας βιολογίας Στυλιανής Τσιάπου, οι μαθητές Ε. Γεωργίου, Γ. Ιωάννου, Ε. Παναγιώτου, Ν. Προδρόμου, Ε. Σταύρου και Φ. Χατζηδημοσθένους, προχώρησαν στην εξειδικευμένη και εμπεριστατωμένη έρευνα, το κεντρικό μήνυμα της οποίας είναι απλό και, δυστυχώς, αγωνιώδες: Ας βοηθήσουμε όλοι και άμεσα.

Η μελέτη των μαθητών του προγράμματος τονίζει ότι τα τελευταία χρόνια γίνεται εκτενής αναφορά στην απειλή που δέχεται η μέλισσα παγκοσμίως από την αλόγιστη χρήση αγροπροστατευτικών φυτοφαρμάκων και κάποιων εντομοκτόνων όπως τα νεονικοτινοειδή. Μια σημαντικότατη παράμετρος της όλης υπόθεσης, τονίζουν οι μαθητές, είναι η σημασία του να γνωρίζουμε αν υπάρχουν υπολείμματα εντομοκτόνων στο κυπριακό μέλι.

« Ως προς τη σημασία της μέλισσας και η κατάσταση της μελισσοκομίας στην Κύπρο», επισημαίνεται στη μελέτη των μαθητών του Λυκείου Αγίου Νεοφύτου Πάφου, « θα πρέπει να τονισθεί ότι η μέλισσα έχει χαρακτηριστεί ώς το πολυτιμότερο έντομο του πλανήτη μας, καθώς μέσω της επικονίασης θα οδηγήσει στη γονιμοποίηση και καρποφορία της τάξης του 75% των καλλιεργειών που παράγουν τρόφιμα που αντιστοιχούν στο 35% της παγκόσμιας παραγωγής φρούτων και λαχανικών. (Δήλωση επιτρόπου περιβάλλοντος, 2019).

Σήμερα στην Κύπρο είναι εγγεγραμμένοι 676 μελισσοκόμοι, οι περισσότεροι από τους οποίους διατηρούν τα μελίσσια τους ως χόμπι, με μόλις 180-200 άτομα να το ασκούν ως επάγγελμα».

Στη μελέτη για το οριακό επίπεδο στο οποίο βρίσκεται πλέον το συγκεκριμένο είδος και η μελισσοκομία στην Κύπρο και ειδικότερα στην Πάφο, οι μαθητές τονίζουν ιδιαίτερα ότι καθίσταται σαφές πως η προσπάθεια μιας αποκλειστικά θετικής συσχέτισης μιας μείωσης στον αριθμό των μελισσών με τη χρήση αγροπροστατευτικών προϊόντων είναι πολύ δύσκολη.

Η υπεύθυνη γεωπόνος του Κέντρου Μελισσοκομίας Κύπρου, Αθανασία Αγγέλου, ενημέρωσε τα παιδιά, στην οποία κατέφυγαν για τους σκοπούς της έρευνας τους, ότι παρόλο που δεν παρατηρείται μείωση των κυψελών στην Κύπρο, έχει μειωθεί ο αριθμός των μελισσών μέσα στην κυψέλη.

« Ένας από τους πιο σοβαρούς ανθρωπογενείς λόγους είναι η αλόγιστη χρήση εντομοκτόνων και φυτοφαρμάκων», ανέφερε. « Ενθαρρυντικό πάντως είναι το γεγονός πως η αγορά εντομοκτόνων και σχετικών αγροπροστατευτικών προϊόντων εμφάνισε μείωση της τάξης του 40% στην Κύπρο τη διετία 2014-2016 σε σχέση με τη διετία 2011-2013.

Η έρευνα των μαθητών του λυκείου της Πάφου ως προς τον αν υπάρχουν υπολείμματα αγροπροστατευτικών προϊόντων στο Κυπριακό μέλι, κατέδειξε όπως αναφέρουν ότι σε έρευνα του Υπουργείου Γεωργίας και βάσει της ανάλυσης 40 δειγμάτων κυπριακού μελιού τα έτη 2013 και 2015, δεν εντοπίστηκαν φυτοπροστατευτικές ουσίες σε κανένα δείγμα ακόμα και από δείγματα περιοχών με έντονη γεωργική δραστηριότητα γιατί οι μέλισσες που έχουν εκτεθεί σε εντομοκτόνα αναγνωρίζονται από μέλισσες φρουρούς της κυψέλης και θανατώνονται".

Στη δεύτερη μελέτη που εκπόνησαν οι μαθήτριες του Γυμνασίου Αποστόλου Παύλου Πάφου, Αφροδίτη Μενελάου και Αντριάνα Χρυσοστομίδου, με τη συνεργασία των συμμαθητριών τους, Άντρεας Λουκά και Ξανθούλας Λετυμπιώτου, επισημαίνεται ότι ένα από τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Κύπρος από τις κλιματικές αλλαγές είναι η ξηρασία και η ερημοποίηση.

« Το 60% των κυπριακών εδαφών κινδυνεύουν από την απερήμωση μέσα στα επόμενα 50 χρόνια, αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών», επισημαίνουν. « Η ερημοποίηση στην Κύπρο, με κυριότερη αιτία την κλιματική αλλαγή και την συνεχιζόμενη ανομβρία, προκαλεί σημαντικά προβλήματα στα δάση του νησιού. Έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα ολικής νέκρωσης και έντονης καταπόνησης σε μεμονωμένα δασικά φυτά όπως είναι η τραχεία πεύκη, η χαλεπός πεύκη, η κουκουναριά, η ακακία, το κυπαρίσσι, η αντρουκλιά, η μοσφιλιά, η αγριελιά, η χαρουπιά κλπ. 

Η μελέτη των μαθητριών του Γυμνασίου Αποστόλου Παύλου εξετάζει και την παράμετρο του κατά πόσο οι πολίτες της Κύπρου είναι ενήμεροι για όλα αυτά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η πατρίδα τους λόγω των κλιματικών αλλαγών:

« Παίρνονται δραστικά μέτρα τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο για την άμεση αντιμετώπιση τους; Αν δεν παίρνονται μέτρα, γνωρίζουν οι πολίτες της Κύπρου πως σε λίγα χρόνια η καθημερινότητα τους θα αλλάξει δραστικά λόγω των κλιματικών αλλαγών και της συνεχιζόμενης ανομβρίας; Αυτά ήταν μερικά από τα ερωτήματα που μας απασχόλησαν και θελήσαμε να τα ερευνήσουμε, γιατί θεωρούμε πως είναι ένα σημαντικό θέμα που αφορά στην εξέλιξη του μέλλοντος μας.

Οπότε μαζί με την καθηγήτρια της Γεωγραφίας, Μαρία Γιαννακού, προσπαθήσαμε να κάνουμε μία έρευνα για να δούμε κατά πόσο οι πολίτες της δικής μας επαρχίας, της Πάφου, είναι ενήμεροι για την υπερθέρμανση του πλανήτη μας και για τις επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών.

« Διαφάνηκε λοιπόν μέσα από την έρευνα μας», αναλύουν, « ότι μια μεγάλη μερίδα μαθητών και ενήλικων πολιτών γνωρίζουν την έννοια των κλιματικών αλλαγών και της υπερθέρμανσης του πλανήτη μας και αναγνωρίζουν πως απειλούν της Κύπρο. Υποστηρίζουν αρκετούς τρόπους που μπορούμε να εφαρμόζουμε στην καθημερινή μας ζωή ώστε να προστατεύουμε το περιβάλλον μας και κατά συνέπεια να μειώσουμε το φαινόμενο των κλιματικών αλλαγών. Έχουν μια σημαντική περιβαλλοντική περιβαλλοντική εκπαίδευση και χαρακτηρίζονται  από περιβαλλοντική συνείδηση. Ωστόσο θεωρούμε πως χρειάζεται ακόμη περισσότερη προσπάθεια για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών και περισσότερη ενημέρωση προς όλους τους πολίτες πάνω στους τρόπους που μπορούμε να αντιμετωπίζουμε τα φαινόμενα αυτά».