Οι μαθητές της Πάφου ευαισθητοποιούνται για το περιβάλλον

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Έντονο ενδιαφέρον, που μεταφράζεται και σε εκπαιδευτικές συμμετοχές σε ευρωπαικά προγράμματα ή σε εκπόνηση μελετών με ευρωπαικό αντίκτυπο, επιδεικνύουν φέτος οι μαθητές της Πάφου. Μόνο τον τελευταίο μήνα, τρεις μελέτες παιδιών εκπαιδευτηρίων της Πάφου, της Γεροσκήπου και της Πόλης Χρυσοχούς έχουν ετοιμαστεί και αποσταλεί στις αρμόδιες αρχές της ΕΕ, στα πλαίσια του προγράμματος «Νέοι Δημοσιογράφοι για το Περιβάλλον».

Μαθήτριες του Γυμνασίου Αποστόλου Παύλου στην Πάφο, εκπόνησαν μια μελέτη που επικεντρώνεται τόσο σε ζητήματα προστασίας της βιοποικιλότητας του νησιού μας, όσο και αειφορίας.

Η μελέτη των Νικολίνας Σεργίδου, Κωνσταντίνας Φράγκου, Ελεάνας Χαραλάμπους και Αφροδίτης Χατζηοικονόμου, υπό την καθοδήγηση και εποπτεία της καθηγήτριας τους Μαρίας Γιαννακού, επισημαίνει ότι η Κύπρος έχει μια απίστευτη και μοναδική βιοποικιλότητα που αποτελεί πολύτιμη κληρονομιά για όλους του κατοίκους της. Δυστυχώς, όμως, πολλά από τα είδη πανίδας μας κινδυνεύουν να εξαφανιστούν, όπως ήδη έγινε και στο παρελθόν, τονίζεται, όπου ζώα που έζησαν στο παρελθόν στον τόπο μας, σήμερα δεν υπάρχουν, όπως οι  ελέφαντες και οι ιπποπόταμοι. Ζώα που υπάρχουν σε άλλες χώρες και τα βλέπουμε σε εικόνες, σε πάρκα, σε ταξίδια και τα θαυμάζουμε και όμως κάποτε υπήρχαν εδώ στο νησί μας, τονίζουν τα παιδιά στη μελέτη τους.

« Ωστόσο, παραμένοντας στο σήμερα, η βιοποικιλότητα του νησιού μας παραμένει πολύτιμη», επισημαίνουν. « Η Κύπρος ως νησί είναι γεωγραφικά απομονωμένη και αυτό έδωσε την ευκαιρία σε πολλά ζώα και φυτά, που κατάφεραν να φτάσουν εδώ, να διαφοροποιηθούν και να εξελιχθούν σε νέα είδη. Επίσης, η γεωγραφική θέση της Κύπρου μεταξύ τριών ηπείρων, έχει οδηγήσει στη διαμόρφωση διακριτής σύνθεσης ειδών σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η Κύπρος φιλοξενεί αρκετά είδη με ασιατική ή αφρικανική καταγωγή που δεν βρίσκονται σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Επιπλέον, είναι ένας από τους σημαντικότερους μεταναστευτικούς διαδρόμους ειδών. Στην προσπάθεια μας να κατανοήσουμε την σημαντικότητα της βιοποικιλότητας του νησιού μας και να ανακαλύψουμε τα όμορφα ήδη που έχουμε στον τόπο μας, μιλήσαμε με μέλη της οργάνωσης MEDASSEΤ που έχει ως μέλημα την προστασία και την διατήρηση διάφορών ειδών που ζουν στην στεριά και στις θάλασσες της Μεσογείου. Όπως μας εξήγησαν, λοιπόν, η πανίδα της Κύπρου παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον αφού διαθέτει πολλά ενδημικά στοιχεία, καθώς και είδη με πολύ περιορισμένη εξάπλωση. Στο νησί υπάρχουν 30 είδη θηλαστικών, 19 από τα οποία είναι νυχτερίδες. Υπάρχουν περίπου 400 είδη πτηνών και 22 είδη ερπετών, εκ των οποίων, ένα φίδι και μια σαύρα είναι ενδημικά στο νησί, ενώ δύο είδη θαλάσσιων χελωνών αφήνουν τα αυγά τους στις παραλίες της Κύπρου. Έχουν καταγραφεί 6000 περίπου είδη εντόμων και άλλων ασπονδύλων με 52 καταγεγραμμένα είδη πεταλούδων, εκ των οποίων τρία είναι ενδημικά.

Τα σημαντικότερα είδη θαλάσσιας πανίδας στις θαλάσσιες περιοχές της Κύπρου, είναι η Μεσογειακή φώκια, τα είδη θαλάσσιας χελώνας καρέτα-καρέτα και πράσινη χελώνα και το ρινοδέλφινο. Επίσης, υπάρχουν περίπου 300 είδη ψαριών, από τα οποία, αρκετά είναι απειλούμενα».

Στη μελέτη τους οι μαθήτριες του Γυμνασίου Αποστόλου Παύλου Πάφου επισημαίνουν ιδιαίτερα ότι όπως προκύπτει από τους αρμόδιους της MEDASSET, είναι πολύ σημαντικό να συμβάλλουμε στη διατήρηση όλων των ειδών άγριας ζωής τόσο στη στεριά όσο και στη θάλασσα, καθώς αποτελούν αναπόσπαστο κρίκο της αλυσίδας των οικοσυστημάτων στα οποία διαβιούν.

Από από τα σημαντικότερα είδη της Κυπριακής πανίδας, αναφέρεται στη μελέτη των παιδιών, είναι φυσικά το αγρινό, το πλέον χαρακτηριστικό θηλαστικό του νησιού. «Είναι ένα είδος άγριου πρόβατου και βρίσκεται μόνο στην Κύπρο. Πιστεύεται ότι μπορεί να πρόκειται για άγριο απόγονο προβάτου ασιατικής προέλευσης που έφεραν στο νησί προϊστορικοί άνθρωποι περίπου πριν 9.000 - 8.000 χρόνια. Η άλλη εκδοχή είναι τα αγρινά να υπήρξαν από πάντα εδώ στο νησί. Το αγρινό είναι ένα αυστηρά προστατευόμενο είδος στην Κύπρο.

Επίσης,  η Κυπριακή αλεπού είναι ένα σημαντικό είδος που ζει στο νησί μας. Ανήκει στο είδος κόκκινη αλεπού και είναι το μεγαλύτερο αρπακτικό ζώο που έχουμε στην Κύπρο και φημίζεται για την πονηριά και την εξυπνάδα της. Η παρουσία της αλεπούς στο νησί μας ξεπερνά τις 6.000 χρόνια. Πολύ πιθανόν την αλεπού να την έφεραν στο νησί από τις γειτονικές μας χώρες οι νεολιθικοί άνθρωποι, να τους ξέφυγε επανερχόμενη ξανά στην άγρια της κατάσταση. Η αλεπού λόγω του ότι είναι το μεγαλύτερο αρπακτικό ζώο του τόπου μας δεν έχει φυσικούς εχθρούς, εκτός από τον άνθρωπο. Αν και προς το παρόν είναι προστατευόμενο είδος στην Κύπρο δέχεται μεγάλη πίεση από παράνομο κυνήγι και δηλητήρια, επίσης δεκάδες σκοτώνονται καθημερινά στους δρόμους από αυτοκίνητα και από ατυχήματα.

Πολύ σημαντικό είναι και το Κυπριακό φίδι, όπου το συναντάμε μόνο στην Κύπρο και δεν είναι δηλητηριώδες. Είναι πολύ λεπτό φίδι με μήκος που φτάνει το ένα μέτρο. Συνήθως ζει σε χώρους με πυκνή βλάστηση οι οποίοι βρίσκονται κοντά σε ρυάκια, ποταμούς και ρεματιές. Αρχικά είχε εντοπιστεί σε δασικές περιοχές αλλά φαίνεται πως έχει πιο ευρεία εξάπλωση. Τρέφεται με μικρά θηλαστικά, σαύρες βάτραχους και μεγάλα έντομα. Είναι σπάνιο είδος και έχει κηρυχθεί ως «Κυνδινεύον» από την IUCN και προστατεύεται από Ευρωπαϊκή Οδηγία και από τον Κυπριακό νόμο».

Η βιοποικιλότητα στην Κύπρο μπορεί και πρέπει να προστατευτεί με πολλούς τρόπους, καταλήγουν οι μαθήτριες του Γυμνασίου Αποστόλου Παύλου. Αρχικά, τονίζουν, πρέπει να ενημερωθούν και να ευαισθητοποιηθούν οι πολίτες, ώστε να συμμετέχουν ενεργά στην προστασία και διατήρηση της βιοποικιλότητας. Η πολιτεία πρέπει να επιβάλλει αυστηρότερες ποινές σ’ όσους θέτουν σε κίνδυνο τα οικοσυστήματα του νησιού. Επιπρόσθετα, πρέπει να γίνεται σωστή διαχείριση και διατήρηση των προστατευόμενων περιοχών του νησιού. Επίσης, σε όποιες περιοχές έχει παρατηρηθεί αλλοίωση και καταστροφή της βιοποικιλότητας πρέπει να γίνεται άμεση αποκατάσταση.

Στα πλαίσια του ίδιου προγράμματος συμμετέχει το Γυμνάσιο Πόλεως Χρυσοχούς, μαθήτριες του οποίου ασχολήθηκαν με τις θαλάσσιες χελώνες που βρίσκονται στις θάλασσες της περιοχής μας. Η μελέτη που εκπονήθηκε από τις μαθήτριες του Γυμνασίου Πόλης Χρυσοχούς, Σοφία Αργυρού και Χριστίνα Κλεοπάτρα Γεωργίου, υπό την εποπτεία της υπεύθυνης καθηγήτριας, Μαρίνας Γιαννακού, έγινε σε επαφή με την οργάνωση MEDASSET.

Ο Κώστας Θωμόπουλος, μέλος της MEDASSET, ανέφερε στα πλαίσια της μελέτης ότι είναι πολύ σημαντικό να συμβάλλουμε στη διατήρηση όλων των ειδών άγριας ζωής τόσο στη στεριά όσο και στη θάλασσα, καθώς αποτελούν αναπόσπαστο κρίκο της αλυσίδας των οικοσυστημάτων στα οποία διαβιούν. Συγκεκριμένα, οι θαλάσσιες χελώνες αποτελούν και ένα πολύ συμβολικό είδος του πλανήτη μας για δύο κυρίως λόγους. Ο πρώτος είναι ότι υπάρχουν σε αυτόν πάνω από 100 εκατομμύρια χρόνια, αποτελώντας ένα ζωντανό κομμάτι της ιστορίας του. Ο δεύτερος είναι ότι οι θαλάσσιες χελώνες ζουν στη θάλασσα αλλά γεννιούνται και γεννούν στη στεριά, με αποτέλεσμα η ζωή τους να εξαρτάται εξίσου από το χερσαίο και το θαλάσσιο περιβάλλον, όπως συμβαίνει και με εμάς τους ανθρώπους».

Οι βασικές απειλές που αντιμετωπίζουν σήμερα οι θαλάσσιες χελώνες, αναφέρουν οι μαθήτριες του Γυμνασίου Πόλης, είναι η θαλάσσια ρύπανση, η αλιεία, η κλιματική αλλαγή, το εμπόριο και η αιχμαλωσία, η παράκτια δόμηση και ο τουρισμός.

" Σε ερώτηση μας αν έχει σημειωθεί σημαντική αλλαγή στον πληθυσμό των χελώνων του νησιού μας, μας εξήγησε ότι «Σύμφωνα με τον «Κόκκινο Κατάλογο της IUCN» ο υποπληθυσμός της Καρέττα καρέττα στη Μεσόγειο έχει κατηγοριοποιηθεί ως Απειλούμενο Είδος Μειωμένης Ανησυχίας, αλλά είναι σημαντικά εξαρτώμενος από τα προγράμματα διατήρησης του πληθυσμού της. Σε παγκόσμιο όμως επίπεδο ταξινομείται ως «Ευάλωτο Είδος». Η Πράσινη χελώνα ταξινομείται σε παγκόσμιο και μεσογειακό επίπεδο ως «Κινδυνεύον» είδος και η Δερματοχελώνα ως «Ευάλωτο» είδος».

Οι χελώνες ήταν οι κάτοικοι της Γης πριν από εμάς και οι κάτοικοι που θα παραμείνουν μετά από εμάς. Παρόλα αυτά, εκπέμπουν σήματα βοήθειας γιατί κινδυνεύουν τόσο λόγω της κλιματικής αλλαγής αλλά και λόγω της ανθρώπινης παρέμβασης στο περιβάλλον όπου ζουν και αναπαράγονται. Αυτό είναι και το μήνυμα μελέτης που εκπόνησε η μαθήτρια του Γυμνασίου Αγίας Παρασκευής Γεροσκήπου, Σκευίτα Σάββα, υπό την επίβλεψη της καθηγήτριας γεωγραφίας Ασπασίας Ζήνωνος, για το πρόγραμμα «Νέοι Δημοσιογράφοι για το περιβάλλον».

Στη μελέτη επισημαίνεται ότι στις ακτές της Κύπρου θα συναντήσουμε δύο είδη θαλάσσιας χελώνας τα οποία είναι η Loggerhead sea turtle, γνωστή σαν Caretta Caretta (Καρέτα Καρέτα) και η Green sea turtle (Chelonia Mydas), γνωστή σαν Πράσινη Χελώνα.

Στη μελέτη τονίζεται ότι οι χελώνες και τα αυγά τους προστατεύονται από τον περί Αλιείας Νόμο από το 1971, ενώ παράλληλα η προστασία της  περιοχής Λάρας / Τοξεύτρας εξασφαλίστηκε το 1989 με διαχειριστικά μέτρα του ίδιου νόμου. Επίσης, το 2003 η περιοχή Πόλης/ Λίμνης έχει κηρυχθεί σε Παραλιακή Ζώνη Οικολογικής Προστασίας περί Πολεοδομικής Νομοθεσίας.

« Όμως λόγω του ότι η προστασία των παραλιών χαλάρωσε και δεν εφαρμόζονται οι Ευρωπαϊκές υποχρεώσεις που έχει η Κύπρος βάσει της σύμβασης της Βαρκελώνης, ενώ παράλληλα και εφόσον άρχισαν να πληθαίνουν οι ιδιωτικές παραλίες με αποτέλεσμα μεγάλο μέτωπο της ακτογραμμής να γίνει πλέον ιδιωτικό, οι απειλές για την ζωή τους αυξάνονται.

Τα ατυχήματα με θαλάσσια σκάφη, τα δίχτυα και τα παραγάδια των ψαράδων είναι η συνηθέστερη απειλή κατά της ζωής τους, αφού πιάνονται πάνω και πεθαίνουν από ασφυξία. Μια άλλη απειλή είναι η ηθελημένη θανάτωση των χελωνών από ψαράδες, επειδή τους καταστρέφουν τα δίχτυα.

Οι χελώνες δέχονται σοβαρή ενόχληση στις παραλίες αναπαραγωγής τις νύχτες, καθώς πολλοί τουρίστες αλλά και ντόπιοι πηγαίνουν για να παρακολουθήσουν τις γέννες τους προκαλώντας σοβαρή ενόχληση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αναγκάζονται πολλές χελώνες να επιστρέψουν φοβισμένες πίσω στη θάλασσα χωρίς να γεννήσουν».

Από τα σοβαρότερα προβλήματα που αντιμετωπίζεται στην Κύπρο όσον αφορά τον πληθυσμό των χελωνών δημιουργείται στη περιοχή του Ακάμα, με τις κακόβουλές πυρκαγιές που κάθε χρόνο αυξάνονται άρα και η έκταση της καμένης γης μεγαλώνει και επακόλουθο είναι ότι ο κλοιός μικραίνει και η απειλή κάθε φορά είναι πιο μεγάλη να φτάσει στις φωλιές των χελώνων.

« Φέτος λόγω και των περιοριστικών μέτρων που έφερε η πανδημία», αναφέρει στη μελέτη της η Σκευίτα Σάββα και η καθηγήτρια της, Ασπασία Ζήνωνος, « μια διέξοδος για τους συμπολίτες μας ήταν τα μονοπάτια της φύσης και ένας σίγουρός προορισμός και ο Ακάμας πίσω τους όμως πολλές φορές άφηναν σκουπίδια και καταστροφή χώρων της ωοτοκίας των χελωνών από άγνοια.