Οι Δεσμεύσεις της Κυβέρνησης και η Εισήγηση των Βρετανών Ειδικών για διάλυση της Κυπριακής Τοπικής

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΠΑΛΙΟΥ

Δημοτικού Συμβούλου ΑΚΕΛ Γεροσκήπου

Είναι πολύ καλά γνωστό ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης δεσμεύτηκε (και ενώπιον της Ένωσης Δήμων) ότι η πολιτική του κράτους δεν είναι η μείωση του αριθμού των Δήμων, αλλά η συμπλεγματοποίηση υπηρεσιών και η μεταρρύθμιση μέσω της αποκέντρωσης.

Την πρόθεση αυτή της Κυβέρνησης επανέλαβε αρκετές φορές και ο Υπουργός Εσωτερικών Σωκράτης Χάσικος. Ενδεικτικά, σημειώνεται ότι, σε συνάντηση της Μεικτής Επιτροπής Κυβέρνησης – Ένωσης Δήμων για τη Μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που έγινε στις 11 Σεπτεμβρίου 2013, ο Υπουργός Εσωτερικών ανέφερε ότι «δεν θα ζητηθούν συγχωνεύσεις Δήμων, όπως ήταν και η οδηγία του Προέδρου της Δημοκρατίας, παρά μόνον συγχωνεύσεις υπηρεσιών». Σε μια άλλη περίπτωση, ο Πρόεδρος του ΔΗΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου, σε ομιλία του στην Ημερίδα Τοπικής Αυτοδιοίκησης,  που πραγματοποιήθηκε στην Αγία Νάπα πριν λίγους μήνες, επανέλαβε τη δέσμευση της Κυβέρνησης ότι δεν πρόκειται να μειώσει τον αριθμό των Δήμων.

Στη συνάντηση της 11ης Σεπτεμβρίου του 2013, η Επίτροπος Μεταρρύθμισης αποκάλυψε ότι οι Βρετανοί εμπειρογνώμονες, που ανέλαβαν τη μελέτη για τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, «εργάζονται στη βάση συγκεκριμένων όρων εντολής που τους δόθηκαν, οι οποίοι δεν περιλαμβάνουν καταργήσεις Δήμων». Λίγες μέρες αργότερα (16/9), ο ίδιος ο Υπουργός Εσωτερικών ανέφερε σε αντιπροσωπεία της ΣΗΔΗΚΕΚ ΠΕΟ ότι στη μελέτη για την αναδιάρθρωση που θα γίνει από τους Βρετανούς μελετητές δεν περιλαμβάνεται συνένωση Δήμων.

Παρά τις πιο πάνω «δεσμεύσεις» και δηλώσεις, στο προκαταρκτικό έγγραφο της μελέτης που παραδόθηκε στην Κυβέρνηση στις 22/1, σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «ο Φιλελεύθερος» ημερ. 23/1, προτείνεται ως καλύτερη λύση για την τοπική αυτοδιοίκηση η δημιουργία πέντε δημαρχείων ανά επαρχία, στα οποία θα περιλαμβάνονται όλοι οι υφιστάμενοι Δήμοι και οι Κοινότητες!

Τελικά, ποιοι είναι οι όροι εντολής που δόθηκαν στους Βρετανούς εμπειρογνώμονες από την Κυβέρνηση; Πώς γίνεται ο Υπουργός Εσωτερικών και η Επίτροπος Μεταρρύθμισης να ισχυρίζονται ότι οι όροι εντολής που δόθηκαν στους Βρετανούς δεν περιλαμβάνουν καταργήσεις Δήμων και τελικά οι τελευταίοι να εισηγούνται το πιο ακραίο σενάριο που θα μπορούσαν να υποβάλουν, με το οποίο καταργούνται ουσιαστικά όλες οι τοπικές αρχές, δημοτικές και κοινοτικές;

Η Κυβέρνηση, τα πολιτικά κόμματα, η Ένωση Δήμων και η Ένωση Κοινοτήτων θα πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη το παράδειγμα του προγράμματος «Καλλικράτης», που τέθηκε σε ισχύ το 2011 στην ελληνική Τοπική Αυτοδιοίκηση. Με βάση το σχέδιο αυτό, «εν μία νυκτί», καταργήθηκαν με διάταγμα του κράτους τα 2/3 των τότε Δήμων! Τα αποτελέσματα είναι ίσως γνωστά για όσους ασχολούνται με τα της αυτοδιοίκησης. Ο «Καλλικράτης» δεν σχεδιάστηκε με βάση τις ανάγκες και τις συνθήκες της ελληνικής πραγματικότητας, με αποτέλεσμα:

Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, οι συγχωνεύσεις οδήγησαν τελικά σε αύξηση και όχι σε άμβλυνση των οικονομικών προβλημάτων.

Η μεγιστοποίηση κατ’ έκταση και πληθυσμό των δήμων, αλλά και οικονομικά αν θέλετε, δεν είχε ως αποτέλεσμα την μεγιστοποίηση της λειτουργικής αποτελεσματικότητας των Δήμων. Ο Δήμοι μετατράπηκαν σε νεοπλασματικά τερατουργήματα, που διαχειρίζονταν τεράστια κεφάλαια, με αρμοδιότητες για τις οποίες δεν έδωσαν «καλές εξετάσεις» (εδώ ας σημειωθεί ότι, στην κυπριακή τοπική αυτοδιοίκηση, είναι οι μεγάλοι Δήμοι που έχουν το μεγαλύτερο οικονομικό πρόβλημα).

Τα αποτελέσματα ως προς το αναπτυξιακό σκέλος ήταν πενιχρά, αφού η περιβόητη διοικητική αυτοτέλεια δεν υπήρξε ποτέ και οι αναπτυξιακοί σχεδιασμοί των Δήμων πνίγηκαν στα γρανάζια της γραφειοκρατίας της κεντρικής κυβέρνησης.

Ο βαθμός συμμετοχής του πολίτη περιορίστηκε κατά πολύ. Χάθηκε η «εγγύτητα» του θεσμού, η οποία προσδίδει τον ιδιάζοντα και διακριτό ρόλο στην Αυτοδιοίκηση σε σχέση με την υπόλοιπη Δημόσια Διοίκηση. Με τον «Καλλικράτη», εξαλείφθηκαν τα τελευταία κατάλοιπα της άμεσης και πραγματικής δημοκρατίας.

Οι τοπικές ιδιαιτερότητες των μικρότερων Δήμων πολτοποιήθηκαν «στη μηχανή του κιμά» των μητροπολιτικών Δήμων». Οι Δήμοι που δεν ήταν έδρες των νέων Δήμων, εγκαταλείφθηκαν στην τύχη τους.

Οι κοινωνικές πρωτοβουλίες που αναλήφθηκαν από τους μικρούς Δήμους, για να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της κρίσης σε τοπικό επίπεδο, χάθηκαν.

Λόγω των συγχωνεύσεων, απολύθηκαν χιλιάδες εργαζόμενοι.

Είναι εντελώς λάθος να συνδέεται η οποιαδήποτε μεταρρύθμιση στον τομέα της τοπικής αυτοδιοίκησης αυστηρά με οικονομικούς όρους. Ελπίζουμε ότι η Κυπριακή Κυβέρνηση δεν θα υιοθετήσει τον «ξαφνικό θάνατο», μια σαρωτική μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης που θα προβλέπει την κατάργηση όλων σχεδόν των Δήμων και την εξαφάνιση όλων των κοινοτικών αρχών. Και επειδή συχνά και από πολλούς διατυπώνεται η άποψη ότι στην Κύπρο έχουμε πολλούς Δήμους, ως αν και η μείωση του αριθμού τους θα λύσει από μόνη της και ως διά μαγείας όλα τα προβλήματά της τοπικής αυτοδιοίκησης, απλά ας σημειωθεί ότι ο μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι 5.500 κάτοικοι ανά τοπική αρχή!

Κύριος στόχος της μεταρρύθμισης στην τοπική αυτοδιοίκηση θα πρέπει να είναι περισσότερες αρμοδιότητες, πόροι και μεγαλύτερη αυτονομία (αυτή, εξάλλου, ήταν η εξαγγελία και της ίδιας της Κυβέρνησης). Επίσης, αυτό που θα μπορούσε να ενθαρρυνθεί, μέσα και από την παροχή κινήτρων από το Κράτος, είναι οι συνενώσεις μεταξύ ενός Δήμου και μικρών γειτονικών Κοινοτήτων, όπως έγινε πριν λίγα χρόνια με την ένταξη της κοινότητας Κολώνης στον Δήμο Γεροσκήπου. Νοείται ότι η κατάργηση μιας τοπικής αρχής και η συγχώνευσή της με άλλη ή άλλες θα πρέπει να γίνεται μετά από τοπικά δημοψηφίσματα και να μην επιβάλλεται.

Μια ριζική αναδιάρθρωση της τοπικής αυτοδιοίκησης, που θα περιλαμβάνει διάλυση όλων σχεδόν των Δήμων και όλων των κοινοτήτων και την ένταξή τους σε ένα μεγαλύτερο, είναι εντελώς άκαιρη στους εξαιρετικά δύσκολους καιρούς που διανύουμε και στο τέλος θα λειτουργήσει ανασταλτικά στην εξέλιξη των τοπικών κοινωνιών. Ελπίζουμε να επικρατήσουν σοφότερες και ψυχραιμότερες σκέψεις και να εφαρμοστεί ένα μεταρρυθμιστικό σχέδιο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση που να είναι προς όφελος των πολιτών, των εργαζομένων, της ίδιας της λειτουργίας των πόλεων και της χώρας μας.