Οι χελώνες του Ακάμα: Ένα πρόγραμμα-πρότυπο επιτυχημένης διαχείρισης

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Κάθε προσδοκία επιτυχημένης διαχείρισης και προστασίας των χελώνων της Λάρας ξεπερνά φέτος το πρόγραμμα που εφαρμόζεται εδώ και πολλά χρόνια στη χερσόνησο του Ακάμα για τον σκοπό αυτό. Οι προστατευόμενες φωλιές ωοτοκίας των χελώνων στην περιοχή της Λάρας, του κόλπου Χρυσοχούς και κάποιων άλλων σημείων στην ακτογραμμή αυτή, έχουν φέτος υπερβεί τις χίλιες. Ένας αριθμός που σύμφωνα με τους ειδικούς του Τμήματος Αλιείας και περιβαλλοντικών οργανισμών καταδεικνύει και την επιτυχία του προγράμματος, αλλά και τη βαρύνουσα σημασία της προστασίας του οικοσυστήματος της χερσονήσου.

Μιλώντας στο PafosNet η προιστάμενη του Τμήματος Αλιείας, Μαρίνα Αργυρού, τόνισε ότι οι φωλιές φέτος είναι πολλές, αποκαλύπτοντας ότι ίσως να ξεπερνούν και τις 1100 στη θαλάσσια περιοχή της Λάρας,του κόλπου Χρυσοχούς, ακόμη και μέχρι τα Νέα Δήμματα.

« Εδώ και χρόνια καταβάλλονται προσπάθειες με ιδιαίτερα καλά αποτελέσματα για προστασία της φωλεοποίησης και ωοτοκίας τους και κατ’ επέκτασιν της διατήρησης των πληθυσμών της χελώνας», τονίζει. « Οι λουόμενοι στη περιοχή και οι επισκέπτες, συνεργάζονται και συμμορφώνονται με κάθε υπόδειξη για την προστασία του είδους. Δεν σημειώνονται κρούσματα καταστροφών ή ενόχλησης στο χώρο όπου βρίσκονται οι φωλιές των χελώνων. Μάλιστα δεν είναι λίγες οι φορές που το κοινό επικοινωνεί με το Τμήμα Αλιείας για να αναφέρει ότι εντόπισε κάποια φωλιά χελώνων ώστε οι αρμόδιοι να ενεργήσουν προς τη προστασία της».

Η κ. Αργυρού διευκρινίζει ότι στην περιοχή των χελώνων στη Λάρα, δεν απαγορεύεται το κολύμπι. Απαγορεύεται, αντιθέτως,  η τοποθέτηση κρεββατιών θαλάσσης, ομπρελλών, η οδήγηση με μηχανοκίνητα επι της παραλίας όπως και η παραμονή στη παραλία μετά τη δύση του ήλιου.

« Εννοείται ότι δεν επιτρέπεται ο φωτισμός της παραλίας, ούτε και η αλιεία στη θαλάσσια περιοχή των χελώνων,από πρώτη Ιουνίου μέχρι και τα τέλη Σεπτεβρίου για προστασία της δραστηριότητας των χελώνων προς αναπαραγωγή», εξηγεί. «Προβλέπεται η αλιεία , το ψάρεμα μόνο με καλάμι από την ακτή, ενώ δεν επιτρέπεται  ούτε σε σκάφη να αγκυροβολήσουν εκεί».

Η προιστάμενη του Τμήματος Αλιείας εξηγεί ότι στη Λάρα δεν βρίσκονται μόνο οι φωλιές που οι ίδιες οι χελώνες δημιουργούν εκεί, αλλά επιτόπου μεταφέρονται και φωλιές από άλλες περιοχές για καλύτερη προστασία μέχρι την εκκόλαψη.

Το πρόγραμμα για την προστασία των χελώνων δεν είναι το μόνο που «τρέχει» στην περιοχή του Ακάμα και ειδικότερα της Λάρας.  Εφαρμογή προγραμμάτων προστασίας και διαχείρισης, καθώς και παρακολούθησης υδρόβιων ειδών και των οικοτόπων τους που κινδυνεύουν, εφαρμόζεται και για τη μεσογειακή φώκια (Monachus monachus) και άλλα ειδών, εξηγεί η κ. Αργυρού.

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα για τις χελώνες, επισημαίνει, εφαρμόζεται από τον Τομέα Θαλάσσιας Προστασίας από το 1978. Πρόκειται για το «Σχέδιο προστασίας των θαλάσσιων χελώνων» με επίκεντρο το Σταθμό Λάρας.

«Οι κυριότεροι δε στόχοι του», τονίζει, « είναι η προστασία των χελωνών, η προστασία των αυγών και των μικρών χελωνών από τους φυσικούς τους εχθρούς όπως οι αλεπούδες και τις ανθρώπινες δραστηριότητες, η προστασία και η διατήρηση των εναπομεινάντων αναπαραγωγικών βιοτόπων τους, ο συστηματικός έλεγχος του πληθυσμού των χελωνών και της αναπαραγωγικής τους δραστηριότητας στην Κύπρο και η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση του κοινού για την προστασία και διατήρηση των χελωνών και γενικά του θαλάσσιου περιβάλλοντος».

Η προστατευόμενη περιοχή Λάρας / Τοξεύτρας έχει εγκριθεί και συμπεριληφθεί στον κατάλογο των Ειδικά Προστατευόμενων Περιοχών Μεσογειακής Σημασίας (SPAMI) στα πλαίσια του πρωτοκόλλου για τις Ειδικά Προστατευόμενες Περιοχές και τη Βιοποικιλότητα, μετά από σχετική πρόταση του ΤΑΘΕ προς τα Συμβαλόμενα Μέρη της Συμβασης της Βαρκελώνης.

Από τις πλέον εμβληματικές μορφές στο θέμα της προστασίας των χελώνων στη Λάρα και στην ανάπτυξη του προγράμματος αναπαραγωγής τους, είναι ο πρώην διευθυντής του Τμήματος Αλιείας, Ανδρέας Δημητρόπουλος και η σύντροφος του, Μυρούλλα Χατζηχριστοφόρου.

Μέχρι σήμερα, υπό την προσωπική του πλέον ιδιότητα και ως μαχόμενος περιβαλλοντιστής, ο κ. Δημητρόπουλος συνεχίζει να συμβάλλει σημαντικά στη προστασία της χελώνας, μέσα από τον σύνδεσμο Προστασίας Αγριας Ζωής.

« Ο σύνδεσμος βρίσκεται εδώ και χρόνια σε αγαστή και στενή συνεργασία με το Τμήμα Αλιείας», τονίζει. « Τα τελευταία τρία χρόνια έχουν αυξηθεί θεαματικά οι φωλιές των χελώνων στη Κύπρο και ένας από τους παράγοντες που το προκάλεσαν είναι η μειωμένη βροχόπτωση και η αυξημένη θερμοκρασία».

Στο μεταξύ, όπως ανέφερε, ήδη έχει ξεκινήσει αυτή τη περίοδο η εκκόλαψη των αυγών των χελώνων, ενώ η διάρκεια από την ωοτοκία μέχρι την εκκόλαψη διαρκεί πενήντα ημέρες.

Από το 1976 που πρωτοέφτασαν οι δύο τους στα ερημικά ακρογιάλια της Πάφου μέχρι σήμερα, κάνουν ένας ακούραστο αγώνα για τη διάσωση της μεσογειακής χελώνας. Και οι συνεχείς προσπάθειες τους μόλις τώρα άρχισαν να καρποφορούν και να παρουσιάζουν θεαματικά αποτελέσματα.

Η περιβαλλοντική οργάνωση Πράσινη Ασπίδα αναφερόμενη στους Ανδρέα Δημητρόπουλο και Μυρούλλα Χατζηχριστοφόρου, τονίζει ότι μέσω αυτών των ανθρώπων η Κύπρος σήμερα μεταλαμπαδεύει τη γνώση της (Πρόγραμμα Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών – UNEP) σε επιστήμονες που καταφτάνουν εδώ από ολόκληρη τη λεκάνη της Μεσογείου.

« Εδώ, στην παραλία της Λάρας, στην καρδιά του Ακάμα, κάθε πρωί οι επισκέπτες μπορούν να αντικρίζουν στην χρυσή άμμο τα ίχνη που χάραξε το προηγούμενο βράδυ η πορεία της μάνας χελώνας από τη θάλασσα μέχρι το μέσο της παραλίας», αναφέρεται σε κείμενο της οργάνωσης. « Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι αυτή η χελώνα επέστρεψε μετά από 25 περίπου χρόνια για να αποθέσει τα αβγά της στην ίδια παραλία που γεννήθηκε και η ίδια. Εκπληκτικά επίσης είναι και τα αποτελέσματα του προγράμματος προστασίας της θαλάσσιας χελώνας».

Όταν αρχίσαμε το πρόγραμμα σε όλη τη Λάρα υπήρχαν γύρω στις 250-300 χελώνες, και από τα δύο είδη, επισημαίνει ο Ανδρέας Δημητρόπουλος. Από το 2005 σιγά σιγά φτάσαμε τις 700! Το τι κάνουμε τώρα θα το δούμε σε 25 χρόνια, όταν τα μικρά χελωνάκια που προστατεύουμε επιστρέψουν ενήλικες χελώνες για να γεννήσουν», είπε στην «Πράσινη Ασπίδα» ο επιστήμονας-ερευνητής.

«Δηλαδή αν χαλάσει ο τρόπος με τον οποίο δουλεύει σήμερα το πρόγραμμα, μετά από τα 25 χρόνια θα δούμε τη ζημιά που προκαλέσαμε».

Δύο είδη θαλάσσιων χελωνών αναπαράγονται στις παραλίες της Κύπρου, η Πράσινη Χελώνα (Chelonia mydas) και η Καρέττα Καρέττα (Caretta caretta). Και τα δύο είδη κινδυνεύουν με εξαφάνιση. Στη Μεσόγειο οι Πράσινες Χελώνες γεννούν σχεδόν αποκλειστικά στην Κύπρο και την Τουρκία. Η Καρέττα Καρέττα γεννά και στην Ελλάδα και σε μικρούς αριθμούς σε άλλες χώρες της Ανατολικής Μεσογείου.

Σήμερα, στη Μεσόγειο γεννούν περίπου 500-600 Πράσινες Χελώνες και περίπου 5.000-6.000 Καρέττα Καρέττα. Η αιτία του αποδεκατισμού των χελωνών στη Μεσόγειο ήταν η υπερεκμετάλλευσή τους, κυρίως από το 1920 μέχρι το 1960, για εξαγωγή στην Ευρώπη, για τη γνωστή χελωνόσουπα. Γύρω στις 100.000 χελώνες σκοτώθηκαν τότε για το σκοπό αυτό.

Στην Κύπρο η Πράσινη Χελώνα, σήμερα, αναπαράγεται στις δυτικές ακτές του νησιού, στην περιοχή Λάρας/Τοξεύτρας, και σε ορισμένες παραλίες της βόρειας ακτής και της Καρπασίας. Η Καρέττα γεννά επίσης, στις παραλίες της Λάρας/Τοξεύτρας, αλλά οι κύριες παραλίες αναπαραγωγής της είναι αυτές της Πόλης/Λίμνης στον Κόλπο Χρυσοχούς.