Ο «πόλεμος» της νησίδας στην Πάφο: Και πανεπιστημιακές μελέτες στη μάχη

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Ένα ακόμη επεισόδιο στη διαμάχη φορέων της πόλης, εμπορευομένων και περιοίκων στην κεντρική λεωφόρο Ελλάδος με την δημοτική αρχή Πάφου, καταγράφηκε την Παρασκευή αναφορικά με την πρόνοια των σχεδιασμών αναβάθμισης της λεωφόρου που προβλέπει και την κατασκευή διαχωριστικής νησίδας. Όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές παρακάθησαν σε σύσκεψη στο Υπουργείο Μεταφορών, που συγκάλεσε η Υπουργός Βασιλική Αναστασιάδη, σε μια προσπάθεια επίτευξης συναίνεσης για την προώθηση του έργου.

Και στη νέα αυτή σύσκεψη επιβεβαιώθηκε το χάσμα των διαφόρων μερών όσον αφορά ειδικά στο θέμα της κατασκευής νησίδας. Αυτό που πλέον εμφανίσθηκε στα «χαρακώματα», είναι η εμπλοκή και πανεπιστημιακών ιδρυμάτων δια της εκπόνησης ειδικών μελετών. Μια τέτοια μελέτη εμφάνισαν στο τραπέζι την περασμένη Παρασκευή οι εκπρόσωποι της Συντονιστικής Επιτροπής Λεωφόρου Ελλάδος, η οποία εκπονήθηκε από το Πανεπιστήμιο Frederick μετά από σχετική ανάθεση από εμπορικούς συνδέσμους. Στόχος της μελέτης, να καταδείξει ότι βάσει των επίσημων στατιστικών στοιχείων σε παγκύπρια κλίμακα ο αριθμός των τροχαίων δυστυχημάτων και ατυχημάτων είναι πολύ μεγαλύτερος όπου έχουν δημιουργηθεί νησίδες σε εμπορικούς και κύριους άξονες και όχι το αντίθετο.

Σύμφωνα με τη μελέτη του συγκεκριμένου πανεπιστημιακού ιδρύματος, οι εμπορικές αστικές οδοί στην Κύπρο δεν έχουν εξειδικευμένα πρότυπα και προδιαγραφές σχεδιασμού, διαφορετικά από οδούς που εξυπηρετούν άλλες χρήσεις, ώστε να λαμβάνεται υπόψη η ειδική πολεοδομική τους λειτουργία ως εμπορικοί άξονες.

« Η καθολική εφαρμογή γενικών προτύπων όπως η κεντρική, κτιστή, διαχωριστική νησίδα αντιμετωπίζεται αρνητικά από τους εμπορευόμενους, αλλά εν τέλει επιβάλλεται από τις αρχές που επικαλούνται ζητήματα οδικής ασφάλειας», επισημαίνεται στη μελέτη. «Από τα στοιχεία που διαθέτει στο διαδίκτυο η Αστυνομία Κύπρου από το 2016 και μετά, και από την ανάλυση δεδομένων που έγινε, δεν προκύπτουν τεκμήρια που να συνηγορούν ότι η καθολική υιοθέτηση του προτύπου της κεντρικής κτιστής διαχωριστικής νησίδας στις εμπορικές αστικές οδούς συμβάλλει, τα τελευταία χρόνια, στην αύξηση της οδικής ασφάλειας και στην μείωση των δυστυχημάτων.

Αντίθετα υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι στις εμπορικές αστικές οδούς με κτιστή διαχωριστική νησίδα τα τροχαία ατυχήματα και ειδικότερα τα θανατηφόρα δυστυχήματα εμφανίζονται με αρκετά μεγαλύτερη συχνότητα, τόσο ως προς τον συνολικό αριθμό περιστατικών (22 έναντι 11 θανατηφόρων), όσο και σε αναλογία με τα συνολικά μήκη των οδών (2,4 θανατηφόρα ανά 10km οδού έναντι 0,6 θανατηφόρα ανά 10km οδού), σε σύγκριση με τις εμπορικές αστικές οδούς χωρίς διαχωριστική νησίδα.

Η μονάδα Πολεοδομίας και Αστικής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Frederick θεωρεί ότι το ζήτημα είναι ιδιαίτερα σοβαρό και θα πρέπει να εξεταστεί σε βάθος και λεπτομέρεια με την χρήση εξειδικευμένων συμβούλων».

Στη διεθνή βιβλιογραφία, αναφέρεται στην μελέτη που επιδόθηκε στην Υπουργό Μεταφορών και φέρνει σήμερα στη δημοσιότητα το PafosNet, ο αστικός εμπορικός δρόμος (urban commercial street) ονομάζεται η εμπορική οδός επιπέδου γειτονιάς ή συνοικίας, που αποτελεί στην ουσία το κέντρο αναφοράς μιας περιοχής, τον πυρήνα της οικονομικής και κοινωνικής ζωής και το στοιχείο ταυτότητας των περιοχών που συνδέει εκατέρωθέν της. Από την σχετική έρευνα προτύπων που πραγματοποιήθηκε, αλλά και μετά από την συμβολή της συμβούλου της ομάδας από το Ηνωμένο Βασίλειο, προκύπτει ότι στις αστικές εμπορικές οδούς εγαρμόζονται μέτρα μείωσης των ταχυτήτων κυκλοφορίας, παρέχονται επαρκή πεζοδρόμια και επαρκής παρόδια στάθμευση, γίνεται σχεδιασμός φιλικός στους πεζούς, στα ΑΜΕΑ και τους ποδηλάτες και οι εκατέρωθεν περιοχές συνδέονται με απρόσκοπτές, πυκνές και ασφαλείς εγκάρσιες κινήσεις και διασταυρώσεις.

« Η υιοθέτηση της κτιστής νησίδας διαχωρισμού των κατευθύνσεων κυκλοφορίας (central reservation) θεωρείτaι ως μέτρο που αυξάνει τις ταχύτητες και διχοτομεί περιοχές, προορίζεται κυρίως για οδούς μέσων και υψηλών ταχυτήτων, ενώ δεν υιοθετείται από σειρά σύγχρονων πρότυπων για αστικές εμπορικές οδούς», υποστηρίζουν οι μελετητές. «Με βάση την σύγχρονη διεθνή βιβλιογραφία που αφορά την ασφάλεια σε αστικούς εμπορικούς δρόμους προκύπτει ότι στοιχεία που σε παλαιότερες εποχές θεωρούνταν ότι επιβαρύνουν την οδική ασφάλεια, για παράδειγμα η μεικτή χρήση οδοστρώματος από πεζούς, στάθμευση και κυκλοφορία, στην πραγματικότητα μειώνουν τον κίνδυνο οδικών δυστυχημάτων.

Χαρακτηριστική είναι η έκθεση της διεθνούς ασφαλιστικής εταιρίας Allianz με τίτλο «Γιατί κάνοντας τους δρόμους «ριψοκίνδυνους» αυξάνεται η οδική ασφάλεια» η οποία αναλύει της αιτίες για το πιο πάνω συμπέρασμα. Η έκθεση που βασίζεται σε έρευνα του Πανεπιστημίου της Δυτικής Αγγλίας αναφέρει: Ο διαχωρισμός μειώνει την αντίληψη των οδηγών σχετικά με τον κίνδυνο δυστυχήματος. Οι αυτοκινητιστές που αντιμετωπίζουν δρόμους ομοιόμορφους, προβλέψιμους, με μεγάλο βαθμό ρύθμισης οδηγούν: ταχύτερα, με μικρότερη συνείδηση των κινδύνων και μειωμένη προσοχή. Αυτό είναι γνωστό ως το φαινόμενο υποτίμησης του κινδύνου (risk compensation effect), αν ο δρόμος μοιάζει με αυτοκινητόδρομο ο οδηγός οδηγεί σαν σε αυτοκινητόδρομο».

Στην περίπτωση της Κύπρου, για τις ανάγκες της παρούσας έκθεσης, αναφέρεται στη μελέτη, ως αστικός εμπορικός δρόμος ορίζεται η οδός που τα τεμάχια εκατέρωθέν της εμπίπτουν σε πολεοδομική ζώνη στην οποία επιτρέπονται και αδειοδοτούνται κατά κανόνα εμπορικές χρήσεις. Αυτές είναι οι γραμμικές ζώνες με τους κωδικούς Εβ (Εμπορικές) και Τ (Τουριστικές) στα Τοπικά Σχέδια των τεσσάρων αστικών συγκροτημάτων της Κύπρου, δηλαδή αυτά της Λευκωσίας, Λεμεσού, Λάρνακας και Πάφου.

« Πολλές από αυτές τις ζώνες χαρακτηρίζονται ως Άξονες Δραστηριότητας Ι (καθημερινό εμπόριο) και φιλοξενούν χιλιάδες αδειοδοτημένες επιχειρήσεις υπηρεσιών και λιανικού εμπορίου που εξυπηρετούν εκατοντάδες χιλιάδες πελάτες την ημέρα. Είναι αυτονόητο ότι η δυνατότητα εύκολης και γρήγορης στάθμευσης και πρόσβασης στην επιχείρηση είναι θεμελιώδης για την οικονομική επιβίωσή της. Είναι επίσης αυτονόητο ότι οι εκατέρωθεν περιοχές του εμπορικού άξονα που εξυπηρετούνται από αυτόν θα πρέπει να είναι πυκνά και ασφαλώς συνδεδεμένες μεταξύ τους, χωρίς να διχοτομούνται, αυξάνοντας έτσι δραματικά το μήκος πολλών μικρών καθημερινών διαδρομών».

Βασικά δεδομένα της ανάλυσης των μελετητών του Πανεπιστημίου Frederick αποτελούν ο πίνακας θανατηφόρων τροχαίων δυστυχημάτων 2016-2018 που προήλθε από διαδικτυακή έρευνα στα ημερήσια δελτία τύπου της Αστυνομίας Κύπρου, ο πίνακας τροχαίων δυστυχημάτων με τραυματίες 2016-2018 που προήλθε από διαδικτυακή έρευνα στα ημερήσια δελτία τύπου της Αστυνομίας Κύπρου, η μέτρηση του μήκους των εμπορικών οδών των αστικών περιοχών της Κύπρου, όπως αυτές καθορίζονται στα Σχέδια Ανάπτυξης που αναρτώνται στην ιστοσελίδα του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως και  συνδυασμένη παρατήρηση πεδίου και δορυφορικών φωτογραφιών από την ηλεκτρονική πύλη Ariadni του Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας ώστε να προσδιοριστεί το μήκος των πιο πάνω δρόμων που περιλαμβάνει κεντρική κτιστή νησίδα για διαχωρισμό των κατευθύνσεων κυκλοφορίας.

« Από την προκαταρκτική εξέταση που έγινε, οι διεθνείς καλές πρακτικές δεν περιλαμβάνουν την χρήση της κεντρικής κτιστής διαχωριστικής νησίδας (central reservation) στους εμπορικούς αστικούς δρόμους», επισημαίνει η μελέτη. « Εξαίρεση αποτελεί μικρό ποσοστό προτύπων που εντάσσουν κεντρικές διαχωριστικές νησίδες ως χώρους στάθμευσης για να αυξήσουν τις θέσεις στάθμευσης οχημάτων ή ποδηλάτων στην οδό.

Οποιεσδήποτε διαμορφώσεις που διαχωρίζουν την κυκλοφορία των οχημάτων από τον χώρο των πεζών και των ποδηλατών είναι ήπιες και σίγουρα έχουν σαφώς μικρότερη διαφορά στάθμης από τα 15-20 περίπου εκατοστά πάνω από το οδόστρωμα που συνηθίζεται στην Κύπρο. Η κυκλοφορία δεν παρεμποδίζεται με επιμήκυνση των διαδρομών του αυτοκινήτου πέριξ της εμπορικής οδού, αλλά εξασφαλίζονται ασφαλείς εγκάρσιες κινήσεις που διακόπτουν την ροή κατά μήκος του εμπορικού δρόμου, και συμβάλλουν στην μείωση των ταχυτήτων και στην αύξηση της προσοχής του οδηγού».

Ο εκπρόσωπος της Συντονιστικής Επιτροπής Λεωφόρου Ελλάδος (ΣΕΛΕ), Χρύσανθος Σαββίδης, επιδίδοντας τη μελέτη στην Υπουργό Μεταφορών, τόνισε ότι ο κόσμος που εργάζεται, εμπορεύεται, κατοικεί και κινείται στη λεωφόρο Ελλάδος, αφενός επιθυμεί τη βελτίωση της εικόνας της λεωφόρου, με δημιουργία πεζοδρομίων, δημιουργία νέων χώρων στάθμευσης, χώρων πρασίνου, νέα γραμμογράφηση επί του οδοστρώματος, προσβασιμότητα στα άτομα με αναπηρία, νέες σύγχρονες στάσεις λεωφορείων κτλ., αφετέρου είναι αντίθετος στην κατασκευή μιας τέτοιας νησίδας, για το λόγο ότι θα προκληθεί κυκλοφοριακό χάος, όπως συμβαίνει τώρα σε τμήμα της Λεωφόρου Ευαγόρα Παλληκαρίδη, αλλά και θα επιφέρει οικονομικό μαρασμό στις επιχειρήσεις.

« Θα ήταν εντελώς άδικο γι’αυτές τις επιχειρήσεις, που έκαναν και κάνουν αγώνα επιβίωσης, με μια μονοκονδυλιά, να διαλυθούν οριστικά», υποστήριξε. « Εργαζόμαστε πέραν των 1000 ατόμων στη λεωφόρο Ελλάδος και αναρωτιόμαστε μήπως θα είμαστε τα νέα θύματα μετά από τους εμπορευόμενους του ιστορικού εμπορικού κέντρου.

Δείτε τι έγινε άλλωστε στη Λεωφόρο Στροβόλου. Από τη μέρα που έγινε η νησίδα, τα πλείστα καταστήματα έκλεισαν και τα υπόλοιπα που έμειναν ανοικτά δεν βγάζουν ούτε ένα μεροκάματο. Η Λεωφόρος Νίκης στη Λευκωσία επίσης, είναι ένα δεύτερο τραγικό παράδειγμα. Τα καταστήματα έκλεισαν και όταν ήρθαμε σε επικοινωνία με όσους απέμειναν ανοικτοί όλοι μας είπαν να μη δεχτούμε την κατασκευή νησίδας, γιατι θα καταστραφούν οι επιχειρήσεις μας».

Οι εμπορευόμενοι και κάτοικοι της Ελλάδος εισηγήθηκαν στη σύσκεψη της Παρασκευής εναλλακτικούς τρόπους βελτίωσης της οδικής ασφάλειας στην περιοχή. Τέτοια μέτρα, τόνισε ο κ. Σαββίδης, είναι η δημιουργία ζωνών ήπιας κυκλοφορίας με όριο ταχύτητας 30-40 χιλιομέτρων εντός του αστικού κέντρου, η αξιοποίηση σύγχρονων τεχνικών μέσων (καμερών, συστήματα ευφυών μεταφορών, ραντάρ), η απομάκρυνση όλων των εμποδίων που επηρεάζουν αρνητικά την οδική  ασφάλεια και η συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων προκειμένου να βρεθεί από κοινού μία αποδεκτή λύση όσον αφορά τα σημεία τοποθέτησης των μειωτών ταχύτητας (σαμαράκια).

« Θα μπορεί επίσης να γίνει στοχευμένη εκστρατεία ενημέρωσης του κοινού σε τοπικό επίπεδο για την προστασία των ευάλωτων χρηστών», είπε, « επεμβάσεις ελέγχου οδικής ασφάλειας στα γενικά πολεοδομικά σχέδια και αναγκαιότητα εκπόνησης κυκλοφοριακών μελετών στο στάδιο σύνταξης αντίστοιχων πολεοδομικών, σύνταξη και έγκριση προδιαγραφών για ποδηλατόδρομους και πεζοδρόμια με στόχο την ασφαλή μετακίνηση ποδηλατών, πεζών και Αμεα και ειδικές σημάνσεις για την ασφάλεια των μαθητών».

Τις θέσεις των μελών της Συντονιστικής απορρίπτει ο Δήμος Πάφου. Ο Δήμαρχος, Φαίδωνας Φαίδωνος, τόνισε για μια ακόμη φορά ότι αφενός μεν το έργο, συμπεριλαμβανομένης της νησίδας θα προσφέρει ένα τεράστιο αριθμό διαθέσιμων χώρων στάθμευσης στις επιχειρήσεις σε σχέση με τα ισχύοντα σήμερα, αφετέρου θα σημάνει την αύξηση της ασφάλειας για διακινούμενους και περίοικους.

Την θέση αυτή εμφανίσθηκε πρόσφατα, ευρισκόμενη στην Πάφο, να υιοθετηθεί και η Διευθύντρια του Τμήματος Δημοσίων Έργων, Χρυστάλλα Μαλλούπα, η οποία δήλωσε ότι το Τμήμα Δημοσίων Έργων έχει λάβει όλα τα ενδεικνυόμενα μέτρα για τη διευκόλυνση και εξυπηρέτηση και των πολιτών και των καταστημάτων κατά μήκος της λεωφόρου Ελλάδος στην Πάφο, βάσει των προνοιών της μελέτης ανάπλασης και βελτίωσης της λεωφόρου και εκτιμά ότι η νησίδα είναι απαραίτητη.

Η επικεφαλής του τμήματος, τόνισε ότι λήφθηκαν όλες οι πρόνοιες για εξυπηρέτηση πεζών, αυτοκινητιστών και εμπορευομένων, με διαβάσεις πεζών με κυκλικούς κόμβους και με χώρους στάθμευσης.

«Τη νησίδα την κρίνουμε απαραίτητη», είπε χαρακτηριστικά. « Δεν είμαστε ένας πειθαρχημένος λαός, αν αύριο γίνει ένα τροχαίο που συνήθως συμβαίνουν στην προσπάθεια κάποιων να στρίψουν ενώ δεν πρέπει, η ευθύνη θα βαραίνει όλους μας.

Δεν είμαι όμως βέβαιη αν ευσταθεί η θέση κάποιων ότι αν το έργο γίνει χωρίς τη νησίδα θα χαθούν τα κονδύλια εκτέλεσης του, αφού πρόκειται για κονδύλια του Υπουργείου Εσωτερικών. Θέση του Τμήματος μας, είναι να γίνει η νησίδα. Απομένει τώρα η τελική θέση του Φορέα Κυκλοφοριακών Μελετών που εξετάζει όλα αυτά τα σχέδια για ζητήματα ασφάλειας».