Ο πάφιος καραγκιοζοπαίκτης και άλλες τρεις εκδόσεις για πολιτισμό από την Κεντρική Ασφαλιστική

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Συνηθίσαμε στο να συνδέουμε τα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου με πολιτιστικούς και εκπαιδευτικούς φορείς. Η γνωστή πλέον σε όλους περίπτωση της Τράπεζας Κύπρου, με τη λειτουργία του πολιτιστικού της ιδρύματος, κατέδειξε ότι η πολιτιστική παραγωγή μπορεί να προέλθει και από άλλους χώρους. Κάτι που επιβεβαιώνεται σήμερα, από την περίπτωση ενός οργανισμού του ευρύτερου χρηματοοικονομικού τομέα και συγκεκριμένα μιας ασφαλιστικής εταιρείας: Της Κεντρικής Ασφαλιστικής, η οποία είναι ο χρηματοδότης τεσσάρων σπουδαίων και πολυτελών εκδόσεων για θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς, παραδόσεων και συντήρησης της μνήμης στον τόπο.

Πρόκειται για εκδόσεις που αφορούν στην τέχνη του καραγκιοζοπαίκτη και ειδικά στην φημισμένη οικογένεια Πάφιου που είναι συνώνυμη της τέχνης στην Κύπρο, για την μοναδική και εν πολλοίς άγνωστη ιστορία ενός δρόμου στην πρωτεύουσα, της οδού Κλήμεντος, για την μοναδική πασχαλινή ιδιαιτερότητα των επτά γειτονικών Επιταφίων σε ισάριθμες εκκλησίες της Λευκωσίας, αλλά και για την τέχνη της γελοιογραφίας στον τόπο μας.

Μιλώντας στο PafosNet ο διευθύνων σύμβουλος της Κεντρικής Ασφαλιστικής, Στέλιος Γεωργαλλίδης, επεσήμανε ότι οι εκδόσεις αυτές αποτελούσαν ένα στόχο του ίδιου και του ιδρύματος του οποίου είναι επικεφαλής προκειμένου να διατηρηθεί άσβεστη η μνήμη μιας Κύπρου που σήμερα ξεθωριάζει, αλλά και για να γίνουν γνωστές στους νεότερους, κυρίως, κατοίκους του τόπου πτυχές και ιστορίες της καθημερινότητας και των παραδόσεων του νησιού.

Χαρακτηριστική των επιδιώξεων αυτών του ασφαλιστικού οργανισμού, είναι η πολυσέλιδη έκδοση για ένα δρόμο της Λευκωσίας που η ύπαρξη του μπορεί και να μην είναι καν γνωστή στους εκτός πρωτεύουσας Κύπριους: της οδού Κλήμεντος.

Είναι ένας δρόμος όπως τόσους και τόσους, παρατηρεί ο κ. Γεωργαλλίδης, ο οποίος ωστόσο παρουσιάζει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό το οποίο θελήσαμε να αναδείξουμε: Το ότι από κάποια συγκυρία της τύχης, κατοικείτο από άκρη σε άκρη από οικογένειας και άτομα που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο άφησαν το στίγμα τους στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Όπως επισημαίνεται και στην έκδοση, από τον συγγραφέας της, Χρύσανθο Χρυσάνθου, όσοι έζησαν σε αυτό τον δρόμο της εκτός των τειχών Λευκωσίας, γνωρίζουν το ιδιαίτερο αυτό παρελθόν της.

« Δρόμος επιφανών πολιτών, το ένδοξο εκπαιδευτήριο Αστική Αντωνίου και Ευγενίας Θεοδοσίου, καθώς επίσης σπίτια που σχεδιάστηκαν από σπουδαίους αρχιτέκτονες. Πολλοί κάτοικοι ήταν ή έγιναν γνωστές προσωπικότητες της κυπριακής κοινωνίας: υπουργοί, βουλευτές, διανοούμενοι, επιχειρηματίες κλπ».

Ο διευθύνων σύμβουλος της Κεντρικής Ασφαλιστικής επισημαίνει ότι όταν ο ίδιος και οι φίλοι του ήταν παιδιά, η Κλήμεντος ήταν μια παραδοσιακή κυπριακή γειτονιά. Η ιδιαιτερότητα της ωστόσο, τονίζει, ήταν ότι στέγαζε μαζικά οικογένειες που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο διαδραμάτισαν κομβικό ή σημαντικό ρόλο στον τόπο.

«Κατοικούσαν την οδό αυτή, άνθρωποι που έγραψαν ιστορία», επισημαίνει. « Να αναφέρω χαρακτηριστικά τα ονόματα των Γώγου Παρασκευαίδη, του Δώρου Λοίζου, του Ρένου Κληρίδη, του Χρίστου Βάκη. Ακόμη τις οικογένειες Καρυδά, του νομπελίστα Πισσαρίδη, Χριστοφίδη, Γεωργαλλίδη κλπ.

Στην οδό Κλήμεντος έζησαν ακόμη προσωπικότητες όπως ο στρατηγός Γεώργιος Αζίνας, οι βουλευτές Παύλος Δίγκλης και Γεώργιος Ζαμπάς, οι μετέπειτα υπουργοί και οικονομικοί παράγοντες Τάκης και Μάριος Κληρίδης, ο Φοίβος Κληρίδης, ο Φρίξος Κολώτας, ο νυν Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Πρόδρομος Προδρόμου, η Επίτροπος Διοικήσεως Ελίζα Σαββίδου και πολλοί άλλοι».

Το εκδοτικό έργο της Κεντρικής Ασφαλιστικής φέρνει στην επικαιρότητα και άγνωστες πτυχές μιας τέχνης που έφθασε στο νησί από αλλού και μέσα από δυσκολίες και πισωγυρίσματα ρίζωσε στην Κύπρο, μετατρεπόμενη σε αγαπημένη τέχνη γενεών Κυπρίων: Την τέχνη του καραγκιοζοπαίκτη, μέσα από την ιστορία σαν παραμύθι ενός απλού πάφιου, που κατέληξε να γίνει συνώνυμο της συμπαθούς φιγούρας στο νησί.

Η έκδοση «Βρε, τον Καραγκιόζη!», σε συγγραφική επιμέλεια Χρύσανθου Χρυσάνθου και καλλιτεχνική επιμέλεια Πέτρου Παπαπέτρου (Πιν), πραγματεύεται την θρυλική ιστορία του αγαπημένου μικρών και μεγάλων καμπούρη και των καραγκιοζοπαικτών δύο γενιών, ορμώμενων από τη Χλώρακα: Του Χριστόδουλου Αντωνιάδη Πάφιου και του εγγονού του, Χριστόδουλου Αντωνίου Πάφιου.

Στην έκδοση δίνονται άγνωστα στοιχεία, πληροφορίες, φωτογραφικό υλικό και άλλα ντοκουμέντα για την λαική αυτή τέχνη στην Κύπρο και για τη ζωή και δράση των πρωτεργατών της. Όπως επισημαίνεται στην πολυσέλιδη έκδοση, ο Πάφιος ήταν ένας από τους πλέον γνωστούς και αγαπητούς Καραγκιοζοπαίκτες στην Κύπρο και στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο.

«Όλοι τον ήξεραν με το χαρακτηριστικό της καταγωγής του όνομα, αγνοώντας το πραγματικό του», επισημαίνεται. « Ήρτεν ο πάφιος, ήρτεν ο καραγκιοζοπαίκτης, ακουγόταν στα καφενεία των χωριών, και αυτά γέμιζαν με κόσμο».

Στην έκδοση τονίζεται ότι παραστάσεις δίνονται και στις μέρες μας σε πολιτιστικά φεστιβάλ εντός και εκτός Κύπρου, σε πανηγύρεις, σε σχολικές εκδηλώσεις και σε εκδηλώσεις συλλόγων και άλλων οργανωμένων συνόλων.

« Συνεχιστής της τέχνης του Πάφιου, είναι πια ο εγγονός του, που φέρει το όνομα του παππού. Και ο οποίος διατηρεί το καφενείο εκείνου, στο κέντρο της Χλώρακας, όχι ως μουσείο, όπως επισημαίνει, αλλά ως το «σπίτι του Καραγκιόζη» που είναι ανοιχτό στον καθένα».

Η σημαντική αυτή έκδοση για την τέχνη του Καραγκιόζη στην Κύπρο παραθέτει στοιχεία που για πρώτη φορά βλέπουν το φως της δημοσιότητας για τις αντιξοότητες μέσα από τις οποίες εδραιώθηκε η ιστορία του Καραγκιόζη στον τόπο μας. Και των δυσκολιών που αντιμετώπισαν οι πρωτοπόροι του εγχειρήματος.

« Στα απομνημονεύματα του, ο Χριστόδουλος Αντωνιάδης Πάφιος», διαβάζουμε στο ογκώδες βιβλίο, « κατονομάζει τέσσερα άτομα που του συμπαραστάθηκαν για να ριζώσει τελικά η τέχνη στην Κύπρο: Πρόκειται για τον λογοτέχνη Ευέλθωνα Πιτσιλλίδη, τον ζωγράφο Κώστα Οικονόμου, τον δημοσιογράφο Κύπρο Τόκα και τον ερευνητή Κωνσταντίνο Γιαγκουλλή».

Μαθαίνουμε ακόμη για τα δύσκολα χρόνια της αγγλοκρατίας, τη μη φιλική αντιμετώπιση του Πάφιου και των χάρτινων ηρώων του σε πολλά χωριά και για την ανάγκη του να ξεπουλά ζωγραφικά του έργα σε μηδαμινές τιμές για βιοπορισμό.

Αδιαφορία στους αρμόδιους του κράτους καταλογίζει στο αφιέρωμα αυτό και ο εγγονός του πρωτοπόρου της τέχνης στην Κύπρο, παρόλο που ο κόσμος και ιδιαίτερα οι νεότεροι, όπως τονίζει, αγκάλιασαν πλέον την τέχνη του Καραγκιόζη. Καταλήγει δε, επισημαίνοντας ότι δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως τα τελευταία χρόνια ο Καραγκιόζης ταξιδεύει από τη βάση του στη Χλώρακα σε όλον τον κόσμο, μετέχοντας σε πολιτιστικά φεστιβάλ και άλλα φόρα, κερδίζοντας διακρίσεις και καταγράφοντας παντού επιτυχίες.

Το τετραπλό εκδοτικό εγχείρημα της Κεντρικής Ασφαλιστικής, μας ταξιδεύει και πάλι πίσω στην πρωτεύουσα, φέρνοντας αρώματα Παθών και Αγίας Εβδομάδας. Υπό τον τίτλο «Επιταφίων Επτά Θυμιάματα», η έκδοση αναλύει τη θρησκευτική μαγεία και κατάνυξη της Αγίας Εβδομάδας με τη μοναδική γειτνίαση και συνύπαρξη επτά εκκλησιών και επτά επιταφίων. Σε επιμέλεια έρευνας και συγγραφής του Στέλιου Παπαντωνίου και καλλιτεχνική επιμέλεια του Πιν, η έκδοση εμπλουτίζεται από ψαλμούς, λαικές παραδόσεις και πλούσιο φωτογραφικό υλικό.

Μιλώντας στο PafosNet ο Στέλιος Γεωργαλλίδης τονίζει ότι το έργο αυτό είναι ένα μοναδικό λεύκωμα για την προσκύνηση επτά Επιταφίων τη Μεγάλη Παρασκευή.

«Επτά Επιτάφιοι από επτά εκκλησίες, που οι παλιοί λευκωσιάτες συνηθίζαμε να γυρνάμε μια προς μια», τονίζει. « Και που οι περισσότεροι, μεταλαμπαδεύουμε την μοναδικότητα αυτή στα δικά μας παιδιά. Είναι οι μετάβαση των πιστών την ημέρα εκείνη σε μια μετά την άλλη τις εκκλησίες που είναι μέσα στον κλειστό κύκλο της παραδοσιακής Λευκωσίας: Φανερωμένης, Τρυπιώτη, Αγίου Σάββα, Αγίου Αντωνίου, Αγίου Ιωάννου, Χρυσαλινιώτισσας, Αγίου Κασσιανού».

Τελευταίο, αλλά όχι έσχατο, στην πολιτιστική αυτή εκδοτική παρέμβαση του ασφαλιστικού οργανισμού, ένα έργο με εμφανώς πιο «ανάλαφρη» διάθεση, αλλά με την «χειρουργική ακρίβεια» της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής κριτικής της γελοιογραφίας.

Ο άνθρωπος που ευθύνεται για το δημοφιλέστερο «καρεδάκι» στον Κυπριακό Τύπο, ο Πέτρος Παπαπέτρου, άλλως Πιν, γεμίζει τις σελίδες της έκδοσης «Με τις υγείες μας!». Πρόκειται για ένα τόμο με τις γελοιογραφίες του την δύσκολη για την Κυπριακή Δημοκρατία περίοδο 2010-2014, όταν οδηγούμασταν ολοταχώς στον (οικονομικό) γκρεμό χωρίς οι πλείστοι να το γνωρίζαμε.

Ο ίδιος τονίζει ότι το βιβλίο αυτό αποτελεί την τρίτη του εκδοτική προσπάθεια και περιέχει γελοιογραφίες που έχουν δημοσιευθεί στον Φιλελεύθερο την προαναφερθείσα περίοδο.

« Αποτελείται από δύο ενότητες», εξηγεί. « Η πρώτη αποτελεί την «εποχή του απλού ανθρώπου» και η δεύτερη την «εποχή του κουρεμένου ανθρώπου».

Η καθημερινή καταγραφή των γεγονότων με γελοιογραφικά σκίτσα, αποτελεί μέρος της σύγχρονης ιστορίας του τόπου μας».