Ο Κώστας Τσόκλης στο PafosNet: Η Τέχνη εμπνέεται από τη δυστυχία, ο πλούτος όμως δημιουργεί

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Ένας από τους σπουδαιότερους εν ζωή ζωγράφους της Ελλάδας και διεθνώς, ο Κώστας Τσόκλης, βρισκόταν τις μέρες αυτές στην Κύπρο προκειμένου να επιβλέψει από κοντά την προώθηση του έργου που έχει αναλάβει για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης Πάφος 2017, μια παράλληλη εγκατάσταση των έργων του στην Πέτρα του Ρωμιού, υπό τον τίτλο «Δέκα Σημεία ‘Ορασης».

Ο μεγάλος έλληνας καλλιτέχνης μίλησε αποκλειστικά στο PafosNet για τη διαδρομή όλων αυτών των χρόνων, αλλά και για την τέχνη μέσα στο σημερινό δύσκολο οικονομικό και κοινωνικό πλαίσιο της κρίσης. Αναφέρθηκε επίσης στην σχέση που αναπτύσσει με την πόλη της Πάφου.

« Η εμπλοκή μου στα πράγματα της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης Πάφος 2017, ήταν θα έλεγα συμπτωματική», απαντά σε σχετική ερώτηση μας. «Με πήρε ο παλιός μου φίλος Κώστας Σερέζης και μου πρότεινε να λάβω μέρος σε μια έκθεση στην Πάφο. Ομολογώ ότι αρχικά δεν ενδιαφέρθηκα, θα με ενδιέφερε όμως του είπα να μου δινόταν η ευκαιρία να δώσω μια απάντηση σε ένα παγκόσμιο πρόβλημα της τέχνης: την ποσότητα των προσπαθειών σε σχέση με το αποτέλεσμα της τέχνης.

Εγώ πιστεύω ότι ένα έργο τέχνης μπορεί να ονομαστεί ως τέτοιο, όταν αυτό που παράγει ως συγκίνηση, να είναι έστω ελάχιστα ανώτερο από τα μέσα που έχει χρησιμοποιήσει ο καλλιτέχνης.

Όσο μεγαλώνω, θέλω να πάω ακόμη πιο πέρα με την τέχνη μου. Διερωτήθηκα, λοιπόν, πώς θα μπορούσα να μην κάνω απολύτως τίποτα και μόνο να κατορθώσω να μεταφέρω στο θεατή το βλέμα μου. Όμως το βλέμα είναι αφηρημένο, πώς το μεταφέρεις σε κάποιον άλλο; Έπρεπε να το προσδιορίσεις, ένα κομμάτι φύσης.

Έτσι λοιπόν ξεκίνησε μια ιδέα, να φτιαχθεί μια τέχνη ουσιαστικά ανύπαρκτη. Πώς δηλαδή ο χώρος στον οποίο ζούμε, να μετατραπεί από φύση σε τέχνη. Να ξεγελάσεις το πνεύμα σου και να το σκεφτείς ως κάτι που έχει ζωγραφιστεί.

Αυτό ήταν που με παρέσυρε. Και είπα στον Κώστα Σερέζη, αν μου δώσεις αυτή την ευκαιρία, εντάξει. Και πλέον, εδώ στην Πάφο κάνουμε 10 σημεία όρασης, όπως τα λέμε. Υπάρχουν 10 γλυπτά έργα, που έχει κάνει ο κ. Σκαλκώτος και υπάρχει και ένας χώρος που επέλεξε ο κ. Τριανταφύλλου. Εγώ δεν ακούμπησα πουθενά. Τί κάνω λοιπόν εγώ; Εκμεταλλευόμενος τα ταλέντα άλλων, χώνομαι μέσα σε αυτά και λέω στον θεατή «μην τα βλέπεις αυτά τα έργα, βλέπε μέσα από αυτή την τρύπα.

Αυτό το ονομάζω τέχνη. Και αυτό αποδεικνύεται, όταν ο θεατής μου το βλέπει ως τέτοιο».

Ο Κώστας Τσόκλης παρατηρεί ότι αυτή όλη η διαδικασία μπορεί να μην γίνει κατανοητή από πολλούς. Τονίζει ωστόσο ότι και αν ακόμη οι αντιδράσεις σε αμφισβητούν, είναι ωραίο κάτι τέτοιο. Είναι ωραίο μετά από 50 χρόνια δημιουργίας να αποτυγχάνεις, το βρίσκω πιο ενδιαφέρον, λέει χαρακτηριστικά. « Σου δίνει μια ελπίδα ακόμη ότι πρέπει να προσπαθήσεις», τονίζει. « Αν σε ότι κάνεις επιτυγχάνεις, γίνεσαι κουραστικός και αντιπαθής τελικά. Εγώ ελπίζω να έχω πέσει 50% έξω και 50% να δώσουμε μερικές απαντήσεις.

Όταν ήμουνα νέος και αποφάσισα να αφιερωθώ στην τέχνη, προσπάθησα να μάθω. Δεν ήξερα ότι η τέχνη δεν μαθαίνεται. Και όταν πίστεψα ότι έμαθα, τελικά αντιλήφθηκα ότι δεν είχα μάθει. Αυτό ήταν καλό, μετά πάλευα με τον πίνακα σώμα με σώμα προσπαθώντας να παράξω ένα πράγμα που άξιζε να υπάρχει.

Σημασία είχε η γοητεία αυτής της μάχης, που με έκανε διανοούμενο τελικά. Έπρεπε να δω το έργο μου, να το υποστώ και μετά να υποστώ την πιθανότητα της αποτυχίας. Ήταν οδυνηρό, σχημάτιζα στο μυαλό μου μια ιδέα που ήταν τέλεια και που δεν παραγόταν η συγκίνηση που οραματίστηκα.

Η φιλοσοφία μου είναι πως περνώντας από την επιφάνεια αυτού του πλανήτη, ωραίο είναι να αφήσεις ένα ίχνος. Αν δεν το κάνεις, είσαι ένας άνθρωπος που δεν έχεις μεγάλη σημασία για την ιστορία του κόσμου, αποκτάς όμως σημασία την ώρα που παραδέχεσαι ότι είσαι λίπασμα για να θρέψεις τον ένα εκείνο στους 10 χιλιάδες ανθρώπους που θα αφήσει ένα ίχνος. Αν ούτε αυτό το δεχθείς, είσαι επιπλέον και βλάκας.

Η προσπάθεια μου είναι αυτή λοιπόν. Όχι μόνο να είμαι, αλλά να υπάρξω και μετά το θάνατο μου. Οι άνθρωποι θέλουν να είσαι καλός μαζί τους, δεν θέλουν να τους περιφρονείς. Έχω κολακέψει ανθρώπους, ειδικά άμα αγαπάς κάποιον μπορείς να το κάνεις. Δεν είναι όμως το χαρακτηριστικό μου".

Η πολιτική, τονίζει ο κ. Τσόκλης, περιέχεται μέσα σε αυτά που περιγράφει. Ένας πολιτικός προσπαθεί να οδηγήσει κάπου τον κόσμο. Άλλοτε το επιτυγχάνει, άλλοτε όχι, παρατηρεί.

« Όσον αφορά στους πολιτικούς στην Ελλάδα, ανέκαθεν ήταν ατζαμήδες. Είναι καλοί άνθρωποι, δεν ξέρουνε όμως το επάγγελμα που είναι και δύσκολο, η Ελλάδα βλέπεις ήταν 20 αιώνες σκλάβα, διοικούμενη από άλλους λαούς. Και οι έλληνες δεν μάθαν να αυτοδιοικούνται. Και όταν τους δώσαν ένα είδος ψευδοελευθερίας, δεν ξέρανε τί να κάνουν και πέφτουν από το ένα λάθος στο άλλο.

Τώρα, δεν είναι η κατάλληλη στιγμή, είναι μια δύσκολη στιγμή για τη χώρα. Εγώ έζησα στο εξωτερικό τα χρόνια πριν την Ευρωπαική Ένωση και την Κοινή Αγορά, τα χρόνια λίγο μετά τον πόλεμο. Και περιέργως, ο κόσμος ήταν ενωμένος τότε, κανείς δεν σε ρώταγε αν είναι έλληνας, γερμανός ή ιταλός. Από την ώρα που δημιουργήθηκε αυτή η Ένωση, έγινε σαν τις παρέες που εφαρμόζουν το ρεφενέ και τότε άρχισαν τα «εγώ έβαλα πέντε», «εσύ έβαλες τρία», «ο άλλος έβαλε δύο».

Έχω την εντύπωση λοιπόν ότι από την ώρα που, η Ευρώπη ενώθηκε, κατά ένα τρόπο διαλύθηκε. Παρά ταύτα, πιστεύω ότι μόνο μέσω της ενωμένης Ευρώπης μπορούμε να ζούμε, γιατί άρχισαν να δείχνουν το πρόσωπο τους τα μεγάλα έθνη και εμείς τότε γινόμαστε μια σκόνη».                                      

Την Κύπρο την αισθάνομαι σαν ένα νησί ελληνικό, δεν νοιώθω ότι έρχομαι σε ένα άλλο κράτος, αναφέρει ο κ. Τσόκλης.

Στην Ελλάδα πάλι, επισημαίνει, αυτή η κρίση έχει κάνει βλάβη στον πολιτισμό, αλλά έχει δώσει και μια βοήθεια.

« Γιατί ο πολιτισμός είχε πάρει ένα λάθος δρόμο, είχαμε μετατρέψει αυτή την προσπάθεια συγκίνησης σε χρήμα», υποστηρίζει. « Η εποχή αυτή δεν θα παράξει έργο τέχνης, αλλά θα παράξει προυποθέσεις για έργο τέχνης. Γιατί, η δυστυχία εμπνέει, ο πλούτος όμως δημιουργεί.

Ποτέ μια κοινωνία σε κρίση δεν δημιούργησε μεγάλα  έργα, πάντα η κοινωνία σε ευφορία τα δημιουργεί. Αλλά πάντα από τη δυστυχία επνέεται η τέχνη. Άρα, είναι μια καλή περίοδος για την τέχνη, θα έλεγα.                                          

Ο αρχιτέκτονας και στενός συνεργάτης του Κώστα Τσόκλη, Γιώργος Τριανταφύλλου, τονίζει ότι η έμπνευση του καλλιτέχνη για το Πάφος 2017 θα υλοποιηθεί στήνοντας μια γκαλερύ στην φύση, στην Πέτρα του Ρωμιού.

«Έχουμε επιλέξει αυτή την περιοχή, όπου με πολύ διακριτικές διαμορφώσεις, να κατευθύνουμε τον κόσμο σε ένα χώρο που θα ενημερώνεται, θα προετοιμάζεται και σε μια διαδρομή που λόγω του μικρού πλάτους θα πορεύονται οι επισκέπτες σε σημεία θέασης που θα ανεβαίνει ένας-ένας και θα βλέπει αυτά τα επιμέρους έργα στη φύση.

Είναι μια ιδέα που με το που μου την εξήγησε ο Κώστας, με μάγεψε. Είναι ένα μεγάλο στοίχημα να ενταχθεί αυτή η έμπνευση στην Πολιτιστική Πρωτεύουσα".

Ο γλύπτης Δημήτρης Σκαλκώτας, συνεργάζεται και αυτός με τον Κώστα Τσόκλη και τον Γιώργο Τριανταφύλλου για πρώτη φορά και χαρακτηρίζει μάθημα τα όσα βιώνει συνεργαζόμενος μαζί τους.