O φόβος του χειρουργείου στη σπονδυλική στήλη. Μύθοι και πραγματικότητα.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ
20 Δεκεμβρίου 2014Του Μανώλη Πετρίδη
Νευροχειρουργού.
Ο φόβος του χειρουργείου στη Σπονδυλική Στήλη από πλευράς του ασθενούς είναι
φυσιολογικός σε όλο τον κόσμο με σημαντικές όμως διαφορές μεταξύ διαφορετικής
κουλτούρας ανθρώπων. Είναι όμως δικαιολογημένη αυτή η αντίδραση; Γιατί δεν δέχεται ο
άρρωστος τη χειρουργική θεραπεία στη Σπονδυλική Στήλη με την ίδια ευκολία που δέχεται
χειρουργική επέμβαση π.χ. στο χέρι; Γιατί ένα κάταγμα σπονδύλου λόγου χάρη δεν
χρειάζεται άμεση χειρουργική θεραπεία όπως χρειάζεται ένα κάταγμα ισχίου; Γιατί ο
ασθενής αποδέχεται την οποιαδήποτε συντηρητική θεραπεία με φάρμακα,
φυσικοθεραπεία, ζώνες , μηχανήματα, αλοιφές, βελονισμούς, μαγικά βότανα,
ομοιοπαθητική, χειροπρακτική ή ακόμα μαύρη μαγεία, βασκανεία κτλ; Γιατί επιλέγει να
ταλαιπωρείται επιμένοντας πολλές φορές σε αναποτελεσματικές συντηρητικές θεραπείες
και δεν αποφασίζει την ριζική αλλά αποτελεσματική λύση της χειρουργικής θεραπείας,
όταν αυτή είναι απαραίτητη και έχει απόλυτη ένδειξη;
Ποιος ο ρόλος του χειρουργού;
Ο χειρουργός πρέπει και θέλει να είναι αρεστός στον ασθενή αλλά δεν προσαρμόζει και
δεν περιορίζει τις γνώσεις και την εκπαίδευση του ούτως ώστε να ικανοποίήσει τον
ασθενή. Ο γιατρός οφείλει να δώσει μια οριστική λύση όσο δυσάρεστη κι αν ακούγεται. Αν
ο χειρουργός φοβάται να προτείνει (όταν αυτό είναι φυσικά απαραίτητο) μια μικρή ή
μεγάλη χειρουργική επέμβαση τότε ο ασθενής φεύγει από το ιατρείο με οδηγίες
υποθεραπείας παρόμοιες με αυτές που ακολουθούσε μέχρι εχθές και τελικά με την
προσδοκία ότι ‘‘κάτι μπορεί να γίνει’’. Επίσης ο ιατρός πρέπει να προτείνει μια
ολοκληρωμένη χειρουργική θεραπεία και όχι μία μερική θεραπεία προσαρμοσμένη στις
οικονομικές δυνατότητες του ασθενούς ή του συστήματος υγείας.
Ο ασθενής φοβάται το ενδεχόμενο της αποτυχίας.
Πρώτη ευθύνη σε αυτό έχουν οι ίδιοι οι ιατροί - χειρουργοί (λάθος ενδείξεις, λάθος
διάγνωση, τρομοκρατία του ασθενούς ότι κινδυνεύει με άμεση παράλυση, ανεπαρκής
εκπαίδευση). Η χειρουργική θεραπεία εξαρτάται απόλυτα από τις γνώσεις, την εμπειρία και
την δεξιότητα ενός ατόμου, του χειρουργού, που την εφαρμόζει και τα αποτελέσματα της
είναι κατά κανόνα, άμεσα και μη αναστρέψιμα. Το ποσοστό αποτυχίας ή μη ικανοποίησης
του ασθενούς είναι μικρό και ισχύει για ολές τις χειρουργικές ειδικότητες και δεν είναι
διαφορετικό για την χειρουργική Σπονδυλικής Στήλης. Εφόσον βέβαια η επέμβαση
πραγματοποιείται μετά από σωστή διάγνωση, με την κατάλληλη ένδειξη και από σωστά
καταρτισμένη και εκπαιδευμένη για το αντικείμενο χειρουργική ομάδα.
Ποιος ο ρόλος της συντηρητικής θεραπείας στις παθήσεις της Σπονδυλικής Στήλης ;
Είναι πολύ σημαντικός και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της θεραπείας. Το πλείστον των
ασθενών με πρόβλημα στη Σπονδυλική Στήλη θα ανταποκριθεί πολύ καλά με την μη
χειρουργική θεραπεία (φαρμακευτική αγωγή, φυσικοθεραπεία, τοπικές εγχύσεις
κορτιζόνης κτλ.)
Ο εθισμός όμως και επικέντρωση στη συντηρητική θεραπεία ακόμα και στις πιο ακραίες
μορφές της αποβαίνει εις βάρος των ασθενών.
Η νοοτροπία που υπάρχει είναι φαίνεται πως είναι ‘‘οι παραπομπές προς χειρουργείο να
γίνονται μόνο όταν από την πάθηση ''διακυβεύεται η νευρολογική και πολλές φορές
σωματική ακεραιότητα, μερικές φορές και η ζωή’’ και εν πάσει περιπτώση ‘‘όσο είναι δυνατή
η αποφυγή οποιασδήποτε χειρουργικής επέμβασης ας περιορίζεται η ιατρική σε
συντηρητικά έστω και μη΄αποδοτικά πλαίσια’’. Αυτή είναι η λογική και είναι λογικό να είναι
η νοοτροπία των ασθενών. Δεν επιτρέπεται όμως η νοοτροπία αυτή να έχει υιοθετηθεί από
ένα μεγάλο μέρος της ιατρικής κοινότητας οπότε καταστρατηγείται το μέγιστο ‘‘ωφελέειν
ή μη βλάπτειν’’ του Ιπποκράτη.
Υπάρχουν μαγικές λύσεις;
Ένα τεράστιο πρόβλημα είναι η παραπληροφόρηση ασθενών και συγγενών σε ό,τι αφορά
τις θεραπευτικές τους επιλογές. Έτσι αναζητούν και πιστευούν ''επιστήμονες'' που
παρουσιάζουν θεραπείες δημοσιευμένες σε περιοδικά gossip, παρουσίαση διαφόρων
συσκευών που οποίες τα θεραπεύουν όλα, μαγικές ενέσεις που μπορούν να σηκώσουν
ανάπηρους, η χρήση laser , ρομπότ που χειρουργούν μόνα τους , μασέρ που σε κάνουν πάλι
περδίκι στο πι και φι, θαυματουργές αλοιφές και κρέμες, το μαγικό ‘’gel’’ που υποκαθιστά
την σπονδυλοδεσία κτλ. Εδώ φυσικά υπάρχει και η απορία γιατί και πως επιτρέπεται να
κυκλοφορούν ανεξέλεγχτα τέτοιου είδους διαφημίσεις ή να προβάλονται ιατροί ή μη
ιατροί που υπόσχονται χωρίς υπερβολή θαυματουργές και πρωτοποριακές θεραπείες που
για κάποιο μυστικό λόγο δεν περιγράφονται και δεν δημοσιεύονται πουθενά στον
επιστημονικό ιατρικό κόσμο.
Έχει σημασία η ηλικία του ασθενούς;
Ακούγεται πολύ συχνα σε ιατρεία ότι ‘’είναι μικρος ή πολύ μεγαλος για επέμβαση στη
Σπονδυλική Στήλη’’. Αυτό είναι μύθος. Ο ασθενής υποβάλεται σε χειρουργική επέμβαση
στη Σπονδυλική Στήλη όταν το χρειάζεται και δεν υφίσταται το κριτήριο της ηλικίας (με
ελαχιστότατες εξαιρέσεις).
Μετά από επέμβαση σπονδυλοδεσίας θα μπορώ να σκύψώ, θα περιοριστεί η κίνηση μου;
Σκοπός της σπονδυλοδεσίας είναι να ακινητοποιήσει μια προβληματική περιοχή της
σπονδυλικής στήλης η οποία έτσι κι αλλιώς είναι επώδυνη στην κίνηση. Μετά την επέμβαση
και την περίοδο αποθεραπείας (εφόσον υπάρχει ένδειξη) ο ασθενής όχι μόνο δεν
αισθάνεται άκαμπτος αλλά στην πραγματικότητα αισθάνεται ότι σκύβει και κάνει κινήσεις
καλύτερα δίοτι έχει καταργηθεί (ή βελτιωθεί σημαντικά) ο παράγοντας πόνος.
Θα μείνω στο κρεβάτι πολύ καιρό μετά την επέμβαση;
Ο ασθενής δεν περιορίζεται στο κρεβατί. Την ίδια ή την επόμενη ημέρα της επέμβασης
κινητοποιείται και επιδιώκεται η καθημερινή βάδιση για τουλάχιστον 20 λεπτά την μέρα.
Αυτό ευνοεί το καλό τελικό αποτέλεσμα.
Θα πονάω πολύ μετά την επέμβαση;
Αυτό έχει να κάνει με τον τύπο της επέμβασης αλλά και τον προεγχειρητικό εθισμό και
έκθεση του οργανισμού σε πολλά φάρμακα. Μια επέμβαση σπονδυλοδεσίας έχει συνήθως
περισσότερο μετεγχειρητικό πόνο σε σχέση με μία απλή επέμβαση δισκεκτομής. Ο πόνος
όμως είναι ελεγχόμενος και δεν προσομοιάζει του πόνου πριν την επέμβαση. Τελικά σε ένα
διάστημα από 2-6 εβδομάδες μετά την επέμβαση συνήθως διακόπτονται τα αναλγητικά
φάρμακα.
Ποιο είναι το κόστος επέμβασης στη Σπονδυλική Στήλη;
Το συνολικό κόστος της χειρουργικής επέμβασης είναι ένας σημαντικός παράγοντας της
απόφασης του ασθενούς αλλά και του συγγενικού και φιλικού περιβάλλοντος του.
Η συντηρητική θεραπεία με φάρμακα, φυσικοθεραπείες, αναλγητικές ενέσεις κτλ τελικά
μπορεί να έχουν συνολικά πολλαπλάσιο κόστος εφόσον το πρόβλημα διαιωνίζεται και
υπάρχει εμμονή και επιμονή σε συντηρητικές μεθόδους που δεν μπορούν να λύσουν ριζικά
το πρόβλημα του ασθενούς.
Επίσης η απόφαση για επιλογή ιατρού δεν πρέπει να γίνεται με βάση το κόστος όταν αυτό
συνήθως γίνεται για διαφορετικού τύπου επεμβάσεις. Η σπονδυλοδεσία π.χ δεν είναι ένα
χειρουργείο ίδιο για όλους, υπάρχουνε πολλές διαφορετικού τύπου τεχνικές
σπονδυλοδεσίας και με χρήση πολλών διαφορετικών υλικών ανάλογα το πρόβλημα και τη
γενική κατάσταση του ασθενούς.
Νευροχειρουργός ή Ορθοπαιδικός;
Δεν έχει την παραμικρή σημασία.
Στην χώρα μας υπάρχουν αρκετοί ορθοπαιδικοί και νευροχειρουργοί που ασχολούνται με
την χειρουργική της σπονδυλικής στήλης αλλά ελάχιστοι έχουν εξειδικευθεί ιδιαίτερα σε
αυτήν (με τα γνωστά αρνητικά αποτελέσματα).
Η εξέλιξη των τεχνικών και των εμφυτευμάτων καθώς και η πολυπλοκότητα των παθήσεων
σε συνδυσμό με τις υψηλές απαιτήσεις σε ασφάλεια και σε ποιότητα απαιτούν ιδιαίτερη
εκπαίδευση. Η εκπαίδευση αυτή δεν είναι καθόλου δεδομένη κατά τον χρόνο ειδικότητας
τόσο της νευροχειρουργικής όσο και της ορθοπαιδικής.
Το παρόν και μέλλον της Σπονδυλικής Στήλης φαντάζει ιδανικό όταν Νευροχειρουργοί
είναι σε θέση να εφαρμόσουν εξειδικευμένους Ορθοπαιδικούς κανόνες Χειρουργικής
Σπονδυλικής Στήλης και να υπάρχει ένα ειδικό πρόγραμμα εκπαίδευσης (κατά την διάρκεια
και μετά την ειδικότητα) σε εξειδικευμένα Νευρό-Ορθοπαιδικά κέντρα που ασχολούνται
αποκλειστικά με προβλήματα παθολογικά και χειρουργικά Σπονδυλικής Στήλης.
Τελικά σε ποιον γιατρό πρέπει να απευθυνθώ;
Σε εκπαιδευμένο ιατρό Σπονδυλικής Στήλης, ο ποίος ασχολείται και με την παθολογία αλλά
και με την χειρουργική της Σπονδυλικής Στήλης.
Ο χειρουργός της σπονδυλικής στήλης στην ουσία πρέπει να πληρεί βασικά κριτήρια και να
αποδεικνύει ότι έχει εκπαιδευτεί σε αυτά:
• Άριστη γνώση της ανατομίας και της εμβιομηχανικής της σπονδυλικής στήλης
• Άριστη γνώση της χειρουργικής παθολογίας και ανατομόπαθολογίας της
σπονδυλικής στήλης
• Καλή κλινική κατάρτιση και εμπειρία στην κλινική εκτίμηση όλου του φάσματος
παθήσεων της σπονδυλικής στήλης.
• Εμπειρία και γνώση κλασσικών και νέων τεχνικών τόσο στον διαγνωστικό όσο και
στον χειρουργικό τομέα των παθήσεων της σπονδυλικής στήλης.
• Μεγάλο φάσμα θεραπευτικών τεχνικών (χειρουργικών και συντηρητικών) ώστε να
επιλέγει την καταλληλότερη θεραπεία για τον ασθενή. Δεν πρέπει να
προσαρμόζουμε την πάθηση στην θεραπεία αλλά την θεραπεία στην πάθηση.
• Να έχει πρόσβαση σε εξοπλισμό υψηλής τεχνολογίας και να είναι σε θέση να
ερμηνεύει προσωπικά τις εξετάσεις των ασθενών
• Απόκτηση εμπειρίας και χειρουργικής εξάσκησης σε εξειδικευμένα κέντρα (τμήματα
σπονδυλικής στήλης)
Σε μία ιδανική κατάσταση ο ασθενής με πρόβλημα στη Σπονδυλική Στήλη πρέπει να
κατευθύνεται αμέσως από την πρωτοβάθμια περίθαλψη στον ειδικό ιατρό Σπονδυλικής
Στήλης, χωρίς ενδιάμεση παραπομπή, όπως ακριβώς ένα γυναικολογικό πρόβλημα
κατευθύνεται στον γυναικολόγο χωρίς δεύτερη σκέψη. Αυτός θα καθορίσει το πλάνο
θεραπείας και θα αναζητήσει αν κριθεί απαραίτητο , περισσότερες πληροφορίες από άλλες
ειδικότητες (νευρολόγο, ρευματολόγο, γενικό ορθοπαιδικό ,ενδοκρινολόγο κτλ). Φυσικά
στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί η σημασία της ειλικρίνειας και του επαγγελματισμού
του ιατρού-χειρουργού ο οποίος από την φύση του έχει μια τάση να ''σπρώχνει'' τον ασθενή
προς την λύση του χειρουργείου ακόμα και όταν αυτό δεν είναι απαραίτητο. Αυτό δεν
πρέπει να συμβαίνει και είναι άλλο τόσο ανεπίτρεπτο.
Μανώλης Πετρίδης
Νευροχειρουργός
American Medical Centre , Λευκωσία
Mediterranean Hospitlal, Λεμεσός
Tηλ. επικοινωνίας: 22476626
