Ο δρόμος (Πάφου-Πόλης) είχε τη δική του ιστορία

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Μετά από δεκαετίες «φαγούρας» και πισωγυρισμάτων, αυτή τη φορά μπορούμε πλέον με σχετική βεβαιότητα να μιλάμε για την προώθηση της κατασκευής του νέου δρόμου Πάφου-Πόλης Χρυσοχούς. Ενός δρόμου που στοιχειώνει την καθημερινότητα των παφίων χρόνια τώρα και που πάντως θα πάρει σάρκα και οστά κουτσουρεμένος σε σχέση με τους αρχικούς σχεδιασμούς, που κρίθηκαν υπερβολικά πολυδάπανοι για τα δεδομένα ενός μικρού κράτους όπως η Κύπρος.

Το γεγονός αυτό αποδέχθηκαν άπαντες προκειμένου να μπορέσει να υλοποιηθεί το όνειρο του διαμερίσματος Χρυσοχούς και ήδη από την περασμένη εβδομάδα οι διαδικασίες έχουν επισημοποιηθεί με την ολοκλήρωση της διαδικασίας υποβολής προσφορών για την πρώτη φάση του δρόμου. Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Υπουργείου Μεταφορών, υποβλήθηκαν τέσσερις προσφορές, οι οποίες θα αξιολογηθούν άμεσα, προκειμένου το έργο να ξεκινήσει το συντομότερο δυνατό.

Το προτεινόμενο έργο αφορά την μελέτη και κατασκευή (Design & Build) δρόμου δύο λωρίδων από την Αγία Μαρινούδα μέχρι το Στρουμπί, μήκους 15,5 χλμ., με προοπτική αναβάθμισής του σε αυτοκινητόδρομο τεσσάρων λωρίδων, ενώ το προκαταρκτικό κόστος του έργου υπολογίζεται σε 70 εκατομμύρια ευρώ, συν ΦΠΑ. Ο συνολικός  χρόνος μελέτης και κατασκευής θα είναι 3,5 χρόνια.

Η τελική όδευση θα αρχίζει από τον αυτοκινητόδρομο Λεμεσού-Πάφου παρά την Αγία Μαρινούδα, θα ακολουθεί βόρεια πορεία ανατολικά της Μαραθούντας και της Τσάδας, δυτικά της Καλλέπειας και του Στρουμπιού και καταλήγει στον υφιστάμενο δρόμο, μετά το Στρουμπί.

Ο σχεδιασμός αυτός είναι κατά πολύ «συμμαζεμένος» σε σχέση με τα αρχικά μεγαλεπίβολα σχέδια, το θετικό όμως όπως άπαντες στην Πάφο τονίζουν, είναι ότι η επαρχία θα αποκτήσει ένα σύγχρονο δρόμο, που να ανταποκρίνεται στις σημερινές ανάγκες της και κυρίως ένα ασφαλή αυτοκινητόδρομο.

Το PafosNet προχωρεί σήμερα, με αφορμή τις εξελίξεις, σε ένα flash back δεκαετιών.

Ο αυτοκινητόδρομος Πάφου-Πόλης Χρυσοχούς αναγνωριζόταν από τους πάντες ως ένα σημαντικό τμήμα του εθνικού οδικού δικτύου, το οποίο θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την προοπτική ανάπτυξης ολόκληρης της Πάφου και ιδιαίτερα του διαμερίσματος Πόλης Χρυσοχούς. Με κάθε ευκαιρία οι εκάστοτε Πρόεδροι της Κυπριακής Δημοκρατίας, διαβεβαίωναν πως υπάρχει η πολιτική απόφαση και βούληση για προώθηση και υλοποίηση αυτού του σημαντικού έργου. Μέχρι που η οικονομική καταστροφή του 2013, κατέστησε απολύτως σαφές στους πάντες ότι το έργο δεν μπορεί να υλοποιηθεί με τους σχεδιασμούς που είχαν γίνει και εκτόξευαν το κόστος του σε δυσθεώρατα επίπεδα, η τότε προώθηση του ανατέθηκε σε καθοδηγητική Επιτροπή το Δεκέμβριο του 2003, της οποίας η σύνθεση και οι όροι εντολής καθορίστηκαν σύμφωνα με την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου με αριθμό 53342 και ημερομηνία 14 Μαρτίου 2001.

Η απόφαση εκείνη ρύθμιζε το σχεδιασμό, χρηματοδότηση και λειτουργία έργων του δημοσίου τομέα από τον ιδιωτικό τομέα.

Με την υποβολή προσφορών στις 31 Ιουλίου 2007 και την ολοκλήρωση της αξιολόγησής του τον Ιανουάριο του 2008, η καθοδηγητική επιτροπή αντικαταστάθηκε από Διαχειριστική Επιτροπή, με βάση τους περί Συντονισμού των Διαδικασιών Σύναψης Δημοσίων Συμβάσεων Προμηθειών, Έργων και Υπηρεσιών κανονισμούς του 2007.

Μιλώντας στο σημερινό αφιέρωμα του PafosNet ο πρόεδρος της Επιτροπής Συγκοινωνιών και Έργων της Βουλής την επίμαχη περίοδο, τέως βουλευτής του ΔΗΚΟ Πάφου Αντώνης Αντωνίου, αναφέρθηκε στο ιστορικό για την προώθηση του έργου:

« Οι προσφορές για υλοποίηση του Έργου με τη μέθοδο DBFO (Design, Build, Finance, Operate), υποβλήθηκαν στις  31 Ιουλίου 2007. Μετά την αξιολόγηση των προσφορών και την εξέταση και απόρριψη ιεραρχικών προσφυγών, άρχισε η διαπραγμάτευση με τον Προτιμητέο Προσφέροντα, το Σεπτέμβριο του 2008. Ο Προτιμητέος Προσφέρων ήταν η ΚΙΝΥRAS Consortium, με Καθαρή Παρούσα Αξία Δόσεων Αποπληρωμής €202 εκ. και Ετήσια Δόση  €30,6 εκ. για 25,5 χρόνια.

Η διαπραγμάτευση με την ΚΙΝΥRAS άρχισε τον Σεπτέμβριο του 2008 και τερματίστηκε το Δεκέμβριο του 2009 χωρίς να επιτευχθεί συμφωνία, λόγω αιτήματος της ΚΙΝΥRAS για σημαντική αύξηση των ετήσιων δόσεων αποπληρωμής,  λόγω της αύξησης στο κόστος δανεισμού που επέφερε η παγκόσμια οικονομική κρίση.

Η διαπραγμάτευση με την επιλαχούσα κοινοπραξία STRABAG - NEMESIS, της οποίας η Καθαρή Παρούσα Αξία των Δόσεων Αποπληρωμής ήταν €228 εκ. και η Ετήσια Δόση €32,8 εκ. , άρχισε στις 15.1.2010. 

Στη συνέχεια, λόγω προσφυγής της ΚΙΝΥRAS στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών και στο Ανώτατο Δικαστήριο, η διαδικασία  διαπραγμάτευσης με τη STRABAG - NEMESIS αναστάληκε μέχρι την έκδοση τελικής απόφασης και επανάρχισε στις 14.10.2010, αφού αποσύρθηκαν όλες οι εκκρεμούσες εφέσεις και προσφυγές.

Η διαπραγμάτευση με τη STRABAG - NEMESIS τερματίστηκε χωρίς επιτυχία, με απόφαση της Διαχειριστικής Επιτροπής τον Οκτώβριο του 2011, λόγω επιπρόσθετων οικονομικών απαιτήσεων της Κοινοπραξίας, καθώς και απαιτήσεων που θα είχαν ως αποτέλεσμα ουσιώδεις αλλαγές στα Έγγραφα Προσφορών και μεταφορά κινδύνων στην Κυβέρνηση.

Η Κοινοπραξία, αφού ενημερώθηκε για την πιο πάνω απόφαση, προχώρησε σε καταχώρηση δύο Ιεραρχικών Προσφυγών που αφορούσαν αντίστοιχα τις αποφάσεις της Διαχειριστικής Επιτροπής για τερματισμό της διαπραγμάτευσης (ΑΑΠ 53/2011) και για μη ανανέωση της ισχύος των προσφορών (ΑΑΠ 57/2011).

Οι δύο πιο πάνω Ιεραρχικές Προσφυγές εξετάστηκαν και απορρίφθηκαν από την Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών με αντίστοιχες αποφάσεις που εκδόθηκαν στις 22.6.2012 και στις 25.6.2012».

Εν όψει των πιο πάνω, εξηγεί ο κ. Αντωνίου, η διαδικασία για το έργο τερματίστηκε, τότε, δεδομένου ότι δεν υπήρχαν σε ισχύ άλλες προσφορές επιλαχόντων προσφοροδοτών».

Η Διαχειριστική Επιτροπή του Έργου, αναφέρει ο κ. Αντωνίου, αποφάσισε να εισηγηθεί την έναρξη νέας διαδικασίας για υλοποίηση του Έργου με την ίδια μέθοδο DBFO (Design, Build, Finance, Operate), η οποία βασίζεται σε χρηματοδότηση από τον Ανάδοχο μέχρι την ολοκλήρωση του Έργου.  Η αποπληρωμή, βάσει του τότε σχεδιασμού, θα γινόταν με ετήσιες δόσεις τις οποίες το κράτος θα άρχιζε να καταβάλλει μετά την παράδοση του Έργου στην κυκλοφορία, δηλαδή περίπου 4,5 χρόνια μετά την υπογραφή συμβολαίου.

Παράλληλα η Διαχειριστική Επιτροπή θα εξέταζε τρόπους μείωσης του κόστους κατασκευής και συντήρησης του Έργου, με απώτερο στόχο τη μείωση του ύψους των ετήσιων δόσεων αποπληρωμής.

Με βάση τα πιο πάνω, ο Υπουργός Συγκοινωνιών και Έργων θα υπέβαλλε πρόταση και θα ζητούσε την έγκριση του Υπουργικού Συμβουλίου για προώθηση νέας διαδικασίας προκήρυξης προσφορών για το Έργο με τη μέθοδο DBFO.

Οι σχεδιασμοί και προγραμματισμοί αυτοί, που από τότε χαρακτηρίζονταν από μερίδα των οργανωμένων συνόλων του τόπου ως ανεφάρμοστοι λόγω του κόστους του έργου, έμελλε να παραμείνουν επί χάρτου ούτως ή άλλως. Η απόφαση-σοκ του Μαρτίου του 2013, για το κούρεμα, έριξε και τις αντιπαραθέσεις και συνεχείς διεργασίες για το νέο αυτοκινητόδρομο για άλλα εφτά χρόνια στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας.

Υπολογίζεται, αναφέρει ο κ. Αντωνίου, ότι το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας έχει καταβάλει μέχρι σήμερα συνολικό ποσό 58 εκατομμυρίων περίπου σε αποζημιώσεις, συμπεριλαμβανομένων και των τόκων.  Υπολείπεται ποσό 65 εκατομμυρίων ευρώ περίπου, συμπεριλαμβανομένων των τόκων μέχρι την 31.12.2012, όταν και είχαν ετοιμαστεί οι σχετικές καταστάσεις. Προειδοποιεί δε, ότι στο θέμα αυτό είναι πολύ πιθανό να υπάρξουν σήμερα αντιδράσεις και προβλήματα, αφού για όσες περιουσίες έγινε ανάκληση απαλλοτριώσεων ή μη πληρωμή, οι τρέχουσες τιμές είναι σήμερα κατά 20-25% χαμηλότερες από εκείνη την περίοδο.

« Το Υπουργείο Εσωτερικών είχε δώσει οδηγίες στο Κτηματολόγιο για ετοιμασία σχεδίων και πίνακα περιγραφής για όσα τεμάχια δεν έχουν γίνει πληρωμές, με στόχο να προωθηθεί η ανάκληση τους», αναφέρει. « Ταυτόχρονα είχε ετοιμασθεί θέσμιο σχέδιο για δημοσίευση λευκής ζώνης, προκειμένου οι εκτάσεις που θα χρησίμευαν για το έργο, μετά την απαλλοτρίωση τους, να μην αναπτυχθούν αλλιώς μέχρι το έργο να μπορέσει να ξεκινήσει.

Οι πίνακες και τα σχέδια στάληκαν στο Τμήμα Δημοσίων Έργων για επιβεβαίωση και στη συνέχεια ο Υπουργός Εσωτερικών υπέβαλε σχετική πρόταση προς το Υπουργικό Συμβούλιο για ανάκληση της απαλλοτρίωσης και ταυτόχρονη δημοσίευση λευκής ζώνης. Στο μεταξύ όμως, πολλοί ιδιοκτήτες απαλλοτριωθέντων εκτάσεων που δεν είχαν προλάβει να αποζημιωθούν, έχουν ήδη κινηθεί νομικά κατά του κράτους για διαφυγόντα κέρδη από την πενταετή δέσμευση των περιουσιών τους».

Μετά τις εξελίξεις αυτές, ο πρόεδρος της Επιτροπής Συγκοινωνιών και Έργων της Βουλής, αποστέλλει το 2012 στην τότε ΥΠΕΣ, Ελένη Μαύρου, υπόμνημα για το θέμα της ανάκλησης των απαλλοτριώσεων.

« Η υλοποίηση της απόφασης αυτής θα δημιουργήσει πολλά προβλήματα με απρόβλεπτες εξελίξεις και θα διαχωρίσει τους ιδιοκτήτες των επηρεασμένων τεμαχίων σε δυο κατηγορίες», υποστήριζε ο βουλευτής Πάφου. « Οι ιδιοκτήτες των τεμαχίων αυτών για αρκετό καιρό δεν είχαν την δυνατότητα να τα αξιοποιήσουν  (πώληση, ανάπτυξη, υποθήκευση) και έχουν κάνει τον οικογενειακό τους προγραμματισμό αναμένοντας τις αποζημιώσεις από τις απαλλοτριώσεις.

Επίσης η δημοσίευση λευκής ζώνης θα δημιουργήσει προβλήματα στις μελλοντικές εκτιμήσεις αξίας των συγκεκριμένων τεμαχίων. Θεωρώ ότι οι σαφώς χαμηλότερες τιμές που θα δοθούν στην κατηγορία αυτή των ιδιοκτητών, θα προκαλέσουν προβλήματα στην προώθηση των νέων απαλλοτριώσεων».

Με δεδομένη την παγοποίηση όλων των διαδικασιών γύρω από τον δρόμο Πάφου-Πόλης, την περίοδο της οικονομικής κατάρρευσης, οι φορείς της επαρχίας αποφάσισαν την αλλαγή στρατηγικής προκειμένου να αποφευχθεί σε πρώτο στάδιο μια τελεσίδικη απόφαση κατάργησης των σχεδιασμών και οριστικής εγκατάλειψης του αυτοκινητόδρομου Πάφου-Πόλης και σε δεύτερο στάδιο προκειμένου να μετατραπούν τα σχέδια βάσει των νέων οικονομικών πραγματικοτήτων, γεγονός που οδήγησε στη σημερινή οριστική προώθηση του.

Αυτό επιτεύχθηκε μετά τη σύσταση επιτροπής αποτελούμενης από παράγοντες της επαρχίας και τους βουλευτές Πάφου, η οποία αξιολόγησε τα νέα δεδομένα και πρότεινε λύσεις για να διατηρηθεί ζωντανό το θέμα του νέου δρόμου.

«Αντιλαμβανόμασταν όλοι τότε ότι μεσούσης της οικονομικής κρίσης η προώθηση έργου τέτοιου μεγέθους δεν είναι εφικτή», τόνισε ο Αντώνης Αντωνίου, « αλλά στόχος ήταν να μελετηθούν νέα εναλλακτικά δεδομένα όσον αφορά στο σχεδιασμό, τη μείωση του κατασκευαστικού κόστους ή και την αλλαγή μεθοδολογίας εκτέλεσης του έργου. Και αυτό, απέφερε τελικά καρπούς».

Ωστόσο, προειδοποιεί ο πρώην πρόεδρος της Επιτροπής Συγκοινωνιών και Έργων, δεν θα πρέπει σήμερα να δοθεί το μήνυμα ότι όλα είναι έτοιμα για έναρξη κατασκευαστικών εργασιών.

« Κατ’ αρχάς, ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος προσφυγής κατά του προτιμητέου προσφοροδότη, πράγμα που αν και δεν μου φαίνεται πολύ πιθανό, θα προκαλέσει νέες καθυστερήσεις», εξηγεί. « Αλλά και αν δεν υπάρξει προσφυγή, ο προσφοροδότης θα εκπονήσει πρώτα μελέτη και μετά τα κατασκευαστικά σχέδια. Αυτό σημαίνει χρονοβόρες διαδικασίες και θεωρητικά και το ενδεχόμενο να υπάρξουν διαφωνίες με το κράτος για τις πρόνοιες της μελέτης του.

Οι εξελίξεις σήμερα είναι πολύ θετικές, αλλά εννοώ ότι πρέπει να γνωρίζουμε ότι έχουμε ακόμη δρόμο για να μπούμε σε στάδιο κατασκευαστικών έργων».