«MELTEMI»: Πρόγραμμα για θάλασσες χωρίς σκουπίδια ξεκίνησε από την Πάφο

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα στην Πάφο, το τριήμερο διεθνές εργαστήρι με θέμα: «Σκουπίδια της θάλασσας: Κατάρτιση στις «έξυπνες» λύσεις και τεχνολογίες», που οργάνωσε το Κέντρο Μελετών Ακτή σε συνεργασία με ευρωπαικούς οργανισμούς και κρατικές υπηρεσίες. Μιλώντας στο PafosNet η επικεφαλής της Ακτής, ακτομηχανικός Ξένια Λοιζίδου, επεσήμανε ότι το θέμα των σκουπιδιών της θάλασσας αποτελεί παγκόσμιο πρόβλημα που έχει απασχολήσει όλο και περισσότερο την επικαιρότητα, αφού όλο και πιο γνωστή γίνεται η σύνδεση των μικροπλαστικών με την δημόσια υγεία.

« Είναι ένα πρόβλημα που δεν γνωρίζει σύνορα, γι’ αυτό οι διακρατικές συνεργασίες αποτελούν αιχμή του δόρατος», επεσήμανε. « Το ευρωπαϊκό έργο ΜΕΛΤΕΜΙ στοχεύει στην δημιουργία διακρατικών δικτύων μεταξύ Ελλάδας, Βουλγαρίας, Αλβανίας και Κύπρου, που συμμετέχουν στο έργο, αλλά και άλλων χωρών, με απώτερο σκοπό την βελτίωση της ικανότητας των εμπλεκόμενων τοπικών αρχών και των παράκτιων κοινωνιών όλων των ηλικιών, να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα των σκουπιδιών στο θαλάσσιο περιβάλλον. Γιατί το πρόβλημα αυτό είναι από τα κατ’ εξοχήν προβλήματα, που η δράση των πολιτών παίζει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπισή του».

Η πρώτη δράση ανάπτυξης δεξιοτήτων και συμμετοχικής λήψης αποφάσεων του δικτύου MELTEMI πραγματοποιήθηκε στην Πάφο, με το τριήμερο διεθνές εργαστήρι που διοργάνωσε το Κέντρο Μελετών και Έρευνας ΑΚΤΗ, με μεγάλη συμμετοχή τοπικών αρχών, βουλευτών, δημοτικών συμβούλων και πολιτών, που προσκλήθηκαν μετά από ειδική χαρτογράφηση κοινωνικών εταίρων που έκανε η ΑΚΤΗ σε συνεργασία με το Τμήμα Αλιείας.

« Το εργαστήρι είχε πολλά καινοτόμα χαρακτηριστικά όπως οι σύγχρονες μέθοδοι συμμετοχής που υλοποίησε και το γεγονός ότι έφυγε από την πεπατημένη των πόλεων και των «αποστειρωμένων» συνεδριακών χώρων και «βγήκε» στην ύπαιθρο, προωθώντας την άποψη της ΑΚΤΗΣ ότι για να λειτουργήσει ο πολίτης στο πλαίσιο της αειφορίας πρέπει να ξανασυνδεθεί με τη φύση», εξηγεί ο Ξένια Λοιζίδου.

Η πρώτη μέρα των εργασιών φιλοξενήθηκε στην Επισκοπή της Πάφου, στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης, με έμφαση στην προσπάθεια ενίσχυσης των τοπικών κοινωνιών να αναχαιτίσουν με τις δράσεις τους τη λαίλαπα των πλαστικών που φτάνουν στις θάλασσές μας.

Η Πρόεδρος του Κέντρου Μελετών και Έρευνας ΑΚΤΗ σημειώνει ότι οι θάλασσες μας έχουν γίνει πλέον σούπες πλαστικών.

« Τα πλαστικά ποτέ δεν αποικοδομούνται. Γίνονται μικροπλαστικά και μένουν για πάντα στο θαλάσσιο περιβάλλον Ο κάθε πολίτης μπορεί να δράσει και η δράση του να έχει αποτέλεσμα», τόνισε.

Μιλώντας κατά τη διάρκεια του τριήμερου συνεδρίου, ο δρ Ιερείδης, από μέρους της CYMEPA, ανέλυσε τον ρόλο της ναυτιλίας και σημείωσε ότι το 80% των σκουπιδιών που βρίσκονται στη θάλασσα έχουν χερσαίες πηγές.

Η κ. Λοϊζίδου είπε από την πλευρά της ότι οι Κύπριοι πολίτες είναι πολύ ευαισθητοποιημένοι και πρόθυμοι να μάθουν νέα πράγματα και να πειραματιστούν.

« Καταγράφουμε μια απογοήτευση των πολιτών ως προς το τι σημασία έχει η ατομική προσπάθεια για αειφόρο ανάπτυξη, όταν οι πολιτικές του το επίσημου κράτους, πόρρω απέχουν, όπως για παράδειγμα η καινοφανής χωροθέτηση ουρανοξυστών πάνω στις παραλίες μας, ή μέσα στους παραδοσιακούς αστικούς ιστούς των πόλεών μας», τόνισε. « Είναι πραγματικά τραγικό να «φυτεύει» το κράτος με τις πολιτικές του μεγάλα «σκουπίδια», τους ουρανοξύστες πάνω στις πολύτιμες ακτές μας, και την ίδια ώρα να προσπαθούμε να πείσουμε τους πολίτες ότι κάνουν μεγάλο κακό στο περιβάλλον αν «φυτεύουν» τις γόπες των τσιγάρων τους στην άμμο.

Παρόλα αυτά, ο πολίτης δεν πρέπει να αποκαρδιώνεται. Όλοι μαζί μπορούμε να έχουμε καθαρές ακτές και θάλασσες και να επηρεάζουμε τις κρατικές επιλογές».  Στο τέλος της πρώτης μέρας πραγματοποιήθηκε πρότυπη συμμετοχική διαδικασία με τη μέθοδο της συλλογικής ευφυΐας, και έγινε η πρώτη καταγραφή των προβλημάτων σε σχέση με τα σκουπίδια της θάλασσας και πιθανών λύσεων.                                  

Τη δεύτερη μέρα, το εργαστήρι μεταφέρθηκε στην Δημοτική Πινακοθήκη της Πάφου, με σημαντικές διεθνείς παρουσίες, όπως τον καθηγητή Thomas Doyle ο οποίος ταξίδεψε ειδικά για το εργαστήρι από το Πανεπιστήμιο του Cork την Ιρλανδία.

«Ο καθηγητής Doyle», αναφέρει η πρόεδρος της ΑΚΤΗΣ, « θεωρείται από τους πρωτοπόρους στην έρευνα για την ανίχνευση μικροπλαστικών σε ψάρια. Πρόσφατα δημοσίευσε την έρευνα του σε συνεργασία με το Εθνικό Πανεπιστήμιο του Galway της Ιρλανδίας, η οποία αυτή τη στιγμή είναι η πιο «καυτή» δημοσίευση διεθνώς: με το σκάφος Celtic Explorer ταξίδεψαν στον Βορειοδυτικό Ατλαντικό και χιλιόμετρα μακριά από τις ακτές, ψάρεψαν από βάθη που φτάνουν και τα 600 μέτρα, νεκρά ψάρια συγκεκριμένων τύπων. Ψάρεψαν 233 ψάρια. Στο 73% εκ των οποίων ανιχνεύθηκαν μικροπλαστικά. Αυτή η αποκάλυψη έχει συγκλονίσει τον πλανήτη». Ο καθηγητής Doyle παρουσίασε τη δουλειά του και ακολούθως σε ειδική συνεδρίαση, που απέσπασε το μεγάλο ενδιαφέρον των παρευρισκομένων, συνομίλησε με την  Πρέσβειρα της Ιρλανδίας στην Κύπρο, Deirdre Ní Fhallúin που παρακολούθησε το εργαστήριο. Συζήτησαν με τους συμμετέχοντες, για τα μέτρα που λαμβάνει η Ιρλανδία, την εμπειρία της χώρας τους σε θέματα Γαλάζιας Ανάπτυξης και μίλησαν για όσα μας συνδέουν, αφού είμαστε και οι δύο χώρες νησιώτικες.  

Η Δρ Θωμαίς Βλαχογιάννη, που εκπροσωπεί το Ευρωπαϊκό Δίκτυο MIO-ECSDE,  ανέλυσε τους παράγοντες που δυσχεραίνουν την επίλυση του θέματος, και σημείωσε ότι το γεγονός ότι τα θαλάσσια απορρίμματα θεωρούνται πρόβλημα κάποιου άλλου, έχει σαν αποτέλεσμα να μην υλοποιούνται συντονισμένες  και ποικιλόμορφες δράσεις σε πολλαπλά επίπεδα.

Αναφέρθηκε στην δυναμική που υπάρχει αυτή τη στιγμή για δράσεις μείωσης των πλαστικών απορριμμάτων και τόνισε πως όλοι μας μπορούμε να συμβάλλουμε ουσιαστικά στην επίλυση του προβλήματος με ποικίλους τρόπους, από συμβολή σε συμμετοχικές έρευνες για το θέμα μέχρι αλλαγή συμπεριφοράς και στάση ζωής.

Ο Δρ Χρήστος Ιωακειμίδης, ειδικός επιστήμονας  του Τμήματος Αλιείας, παρουσίασε καλές πρακτικές από τον κόσμο και την Ευρώπη, όπως το fishing for litter.  Η κυρία Δήμητρα Ορθοδόξου της ISOTECH αναφέρθηκε στο παγκόσμιο και Ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, που είναι μεν πλούσιο αλλά υπάρχουν σοβαρά θέματα με την παρακολούθηση της υλοποίησης των νόμων.

Την τρίτη μέρα το εργαστήριο ξεκίνησε εν πλω, με σκάφος στην ευρύτερη δυτική ακτή της Πάφου και τελικά κατέληξε στον Κάθηκα. Εκεί πραγματοποιήθηκε πρότυπη διαδικασία λήψης αποφάσεων με τη μέθοδο DeCyDe-4-MELTEMI. Συμμετείχε ομάδα από την Ισπανία, υπό τον Ισπανό Πρέσβη στην Κύπρο, κ. Λοσάδα, που χαιρέτισε το εργαστήρι αναφερόμενος στην Μεσόγειο ως την κοινή μας θάλασσα.

Με τους ειδικούς επιστήμονες από το εξωτερικό, την ΑΚΤΗ και την ISOTECH και με τον συντονισμό του δρος Μιχάλη Λοϊζίδη, πραγματοποιήθηκε η ιεράρχηση των μέτρων, όπως αυτά καταγράφηκαν τις προηγούμενες μέρες. Τα μέτρα που μπορούν να λάβουν άμεσα οι τοπικές αρχές και το κράτος, και θα μειώσουν σκουπίδια, ιδιαίτερα τα πλαστικά, που φτάνουν στη θάλασσα.                 

« Τα αποτελέσματα των πρότυπων συμμετοχικών διαδικασιών μέσα από τις διαδικασίες συλλογική ευφυΐας και από τη δομημένη διαδικασία υποστήριξης λήψεως αποφάσεων της τελευταίας μέρας», αναλύει η Ξένια Λοιζίδου, « θα αποτελέσουν μέρος του οδηγού πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τα 10 κυριότερα προβλήματα είναι τα εξής:

Μη-αειφόρος  ανάπτυξη (ανάγκη προστασίας της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς)

Παρανομίες που συνδέονται με τις πολεοδομικές ζώνες – διαδικασία παρεκκλίσεων

Ελλιπής ολοκληρωμένη διαχείριση απορριμμάτων/ Διαχείριση σκουπιδιών Χρήση πλαστικής σακούλας στις παραλίες/Έλλειψη υποδομών για αποκομιδή

Δεν γίνεται έλεγχος-επιτήρηση σε μικρά πλοιάρια

Σαφάρι/τζιπ/γουρούνες – δεν υπάρχει έλεγχος (Ακάμας)

Έλλειψη περιβαλλοντικής συνείδησης

Έλεγχος εφαρμογής νομοθεσίας

 Έλλειψη τεχνογνωσίας (capacity) σε τοπικό επίπεδο

Μη οργανωμένες περιοχές κατασκήνωσης (ειδικά Ακάμα) Δίχτυα Ψαράδων κ άλλα αλιευτικά εργαλεία

Κατακερματισμός αρμοδιοτήτων».

Τέθηκαν στο τραπέζι 16 λύσεις, επισημαίνει, με πιο σημαντική την υλοποίηση εγγυοδοτικών συστημάτων και η τοποθέτηση εγγυοδοτικών μηχανών. Ως οριζόντια δράση, που είναι απαραίτητη για την «ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον καταγράφηκε η «Καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης από μικρή ηλικία, δηλαδή στα σχολεία.

« Οι υπόλοιπες λύσεις είναι:

Εγγυοδοτικά συστήματα/ Εγγυοδοτικές μηχανές στις παραλίες

Αποτρεπτικά πρόστιμα σε όσους ρυπαίνουν

Κίνητρα για εταιρείες για μετάβαση σε πιο περιβαλλοντικά φιλικές πρακτικές

Διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού (Extended producer responsibility)

Μεταφορά καλών πρακτικών π.χ. fishing for litter

Επαγγελματική ευθύνη (ανάληψη ευθύνης) από μελετητές, επαγγελματίες, κρατικούς λειτουργούς

Εργοδότηση ανέργων για καθαρισμό και συλλογή απορριμμάτων

Αυστηρότεροι έλεγχοι στα πλοιάρια

Απαγόρευση πώλησης και χρήσης κυρίων πλαστικών μιας χρήσης σε ευαίσθητες περιοχές

Επιθετικό Μάρκετινγκ

Ψύκτες  νερού σε δημόσιος χώρους (σχολεία, πλατείες κτλ). Να το ξέρουν οι πολίτες ότι θα βρουν νερό έτσι ώστε να ενθαρρυνθεί η χρήση παγουριών και να αποφεύγονται τα πλαστικά μπουκάλια μιας χρήσης

Καθαρισμοί στις κοίτες των ποταμών

Απαγόρευση πλαστικών μιας χρήσης στην τουριστική βιομηχανία (μέρος της αδειοδότησης τους)

Εθελοντική συμμετοχή σε πιστοποιημένες δραστηριότητες

Κίνητρα στους επισκέπτες παραλιών για περιβαλλοντικά φιλική συμπεριφορά».