Μάριος Ηλία: Tο παιδί θαύμα της σύγχρονης μουσικής είναι από την Πάφο

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Πρωτοποριακός και πολυσυζητημένος μουσικοσυνθέτης, διευθυντής πολιτιστικών θεσμών και εκδηλώσεων παγκοσμίου εμβέλειας και ένα από τα σημαντικότερα στελέχη της μουσικής βιομηχανίας διεθνώς τα τελευταία χρόνια. Κατακτά την υφήλιο όσον αφορά στις μουσικές παραστάσεις υψηλού επιπέδου, έχοντας αφετηρία του την Πάφο.

Πρόκειται για τον Μάριο Ιωάννου Ηλία, ο οποίος έγινε ευρέως γνωστός το 2011 όταν παρουσίασε το «autosymphonic» μαζί με την πρώτη ορχήστρα αυτοκινήτων στην κεντρική πλατεία της γερμανικής πόλης Μανχάιμ. Στο αλλιώτικο αυτό μουσικό συμβάν παρευρέθηκαν 20.000 άτομα και η όλη εκδήλωση χαρακτηρίστηκε από τα αμερικανικά μέσα Huffington Post ως «μια από τις πιο αξιόλογες συναυλίες συμφωνικής μουσικής στον κόσμο» και από τη Νew York Times ως «μοναδικό στο είδος της». Του απονεμήθηκε το περίφημο «Χρυσό Μήλο» ως το σημαντικότερο καλλιτεχνικό γεγονός της χρονιάς στη Γερμανία.

Η συνέχεια για τον πάφιο μουσικό, ήταν εξίσου εντυπωσιακή: Του ανατέθηκε το επετειακό ορατόριο της συμπλήρωσης 125 χρόνων από το κτίσιμο της ψηλότερης εκκλησίας στον κόσμο, στην πόλη Ούλμ της Γερμανίας. Το έργο συμπεριλαμβάνει δέκα σολίστς, δύο ορχήστρες, εφτά χορωδίες, εργοτάξιο επεξεργασίας πέτρας και εκκλησιαστικές καμπάνες. Στο τελευταίο του έργο, «Ο Ήχος του Βλαδιβοστόκ», συμμετέχει ολόκληρη η πόλη ως «σκηνή». Αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε προετοιμασία «Ο Ήχος του Kιότο». Έχει δημιουργήσει πέραν των 80 έργων, τα οποία παρουσιάζονται σε σημαντικούς συναυλιακούς χώρους και κρατικές όπερες όπως της Στουτγκάρδης, Ανόβερου και Σκοπίων, αλλά και σε αεροδρόμια, πάρκα, πλατείες, εργοστάσια και πολυόροφα κτίρια.

Του έχουν απονεμηθεί άνω των 35 βραβείων, σε Βαρσοβία, Μόσχα, Μόναχο, Νέα Υόρκη και Σεούλ. Το 2007 τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Αυστρίας στο Προεδρικό Μέγαρο στη Βιέννη. O γερμανικος οίκος Schott Music έκδοσε πέρυσι βιβλίο του για τη θεώρηση της πολυμεσότητας. Σπούδασε στο «Μοτσαρτέουμ» του Σάλτσμπουργκ και στο Μουσικό Πανεπιστήμιο της Βιέννης. Είναι διδάκτορ φιλοσοφίας. Διδάσκει σε πανεπιστήμια της Ευρώπης, Ασίας και Ρωσίας, και είναι μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής διδακτορικών διατριβών του Βασιλικού Κονσερβατορίου των Βρυξελλών και του Πανεπιστημίου Vrije Βρυξελλών. Είναι εκλελεγμένο τακτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών.

Ο Μάριος Ηλία βρέθηκε πρόσφατα στην Πάφο, στην οποία επιστρέφει συχνά εν μέσω των προετοιμασιών για τα έργα του και παραχώρησε αποκλειστική συνέντευξη στο PafosNet.

-Διεθνή πρακτορεία ειδήσεων, όπως το CNN, σε έχουν χαρακτηρίσει ως «το παιδί θαύμα της σύγχρονης μουσικής» και «μουσικό φαινόμενο». Πώς αισθάνεσθε για παρόμοιες κριτικές;

-« Θεωρώ ως χαρακτηριστικά του έργου μου την αυθεντικότητα, την τόλμη, την ευαισθησία, την αντισυμβατική μεθοδολογία και τεχνική νοοτροπία, την ταυτόχρονη αξιοποίηση ετερογενών στοιχείων και πολυμέσων, το μέγεθος και την πολυπλοκότητα του. Σε γενικές γραμμές, το πλαίσιο της θεώρησης της πολυμεσότητας σε συσχετισμό με την πολυαισθητική, την εφαρμογή της οποίας ξεκίνησα το 2003 στη Δρέσδη, κατά την σύνθεση ενός έργου στο διαφανές εργοστάσιο της αυτοκινητοβιομηχανίας Φολκσβάγκεν».

-Το 2012 βραβεύτηκες στην Κύπρο ως «η σημαντικότερη πολιτιστική προσωπικότητα που διαθέτει η Κύπρος στο εξωτερικό». Τι ρόλο διαδραματίζει η Κύπρος στα 80 και πλέον έργα σου;

« Κατέχει κεντρικό ρόλο. Εδώ και καιρό βρίσκεται σε εξέλιξη ένα ορατόριο, το οποίο εστιάζεται σε μια ζωντανή τραγωδία της Κύπρου, στις μάνες των αγνοουμένων, ως πανανθρώπινο σύμβολο ελπίδας, καρτερικότητας, αγάπης και πόνου. Το 2004 συνέθεσα το «Aντίδωρον», ως ρέκβιεμ για τον Κώστα Μόντη, αμέσως μετά το θάνατό του ποιητή. Στο «Κ Ιστορία» γίνεται αναφορά στους στίχους του ίδιου ποιητή «Γρόνια, σκλαβκιές ατέλειωτες, τομ πάτσον τζιαι τογ κλώτσον τους. Μα εμείς τζιαμαί, ελιές τζιαι τερατσιές πάνω στορ ρότσον τους», καθώς και σε ήρωες του απελευθερωτικού αγώνα 1955-59. Στο «Ασπρόμαυρο», με θέμα την Τουρκική εισβολή και τους αγνοούμενους, χρησιμοποιώ εκ νέου στίχους του Μόντη: «Αυτή η κούκλα με το κομμένο χέρι, που κρεμάστηκε στο παράθυρο του γκρεμισμένου σπιτιού, ποιο παιδάκι ήθελε ν’ αποχαιρετήσει, σε ποιο παιδάκι σύρθηκε ως το παράθυρο ν’ ανεμίσει το χέρι και της το ’κοψαν;»

Εξίσου σημαντικό ρόλο κατέχουν διάφορα άλλα ιστορικά γεγονότα, όπως ο βυθισμός του καραβιού της Κερύνειας στο «Εν Πλω», ο απαγχονισμός του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού μέσα από το σχετικό έπος του Βασίλη Μιχαηλίδη στο «Άκανθαι», και τα αιματηρά συμβάντα στην περιοχή της νεκρής ζώνης κατά τη διάρκεια της αντικατοχικής διαδήλωσης των μοτοσικλετιστών, στη Δερύνεια το 1996, σε έργο στο οποίο συμμετέχουν χορωδία και μοτοσικλέτες».

-Το 2011 έγινες παγκοσμίως γνωστός από την πρεμιέρα του «Autosymphonic» στο Μανχάιμ της Γερμανίας, με τη δημιουργία της πρώτης ορχήστρας αυτοκινήτων στον κόσμο. Ήταν και η πρώτη φορά που οι πλείστοι στην ίδια σου την πατρίδα αντιληφθήκαμε την σημασία του έργου σου στο διεθνή χώρο.

« Ήταν κυριολεκτικά μια υπερπαραγωγή, με τη συμμετοχή 500 συντελεστών, συμφωνικής ορχήστρας, χορωδίας και 80 αυτοκινήτων, η όλη δημιουργία της οποίας διήρκησε τρία χρόνια και κόστισε σχεδόν τρία εκατομμύρια ευρώ. Ταυτόχρονα, το κέρδος για την πόλη του Μανχάιμ, όπου παρουσιάστηκε στην κεντρική πλατεία της και το παρακολούθησαν ζωντανά 20.000 άτομα, υπήρξε πολλαπλάσιο. Για παράδειγμα, μετά από επιστημονική έρευνα που διεξήχθη, το εύρος δημοσιότητας ανήλθε στο αστρονομικό αριθμό των δύο δισεκατομμυρίων ατόμων ενώ 50 εκατομμύρια το είχαν παρακολούθησει μέσω τηλεοράσεως. To έργο ανακυρήχθηκε το «Γεγονός της Χρονιάς» της Γερμανίας».

-«O ήχος του Βλαδιβοστόκ» σημείωσε τεράστια επιτυχία όταν παρουσιάστηκε στο Βλαδιβοστόκ, στη Μόσχα και στο Βερολίνο. Περί τίνος πρόκειται;

« Με επίκεντρο τη Ρωσία είχε όντως μια εκρηκτική απήχηση. Ήδη στο Βλαδιβοστόκ αναφέρεται από τα ΜΜΕ ως «ο νέος ύμνος» της πόλης. Τo CNN το χαρακτήρισε ως «ένα εξαιρετικό μουσικό έργο μεγάλης σημασίας» και το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων, TASS, «ένα τελετουργικό πορτραίτο της πόλης».

Πρόκειται για ένα οπτικοακουστικό μωσαϊκό, όπου ολόκληρη η πόλη χρησιμοποιείται ως «σκηνή». Σε 80 και πλέον σημεία, είτε είναι η Ιαπωνική Θάλασσα ή καταλύματα της πρώην Σοβιετικής Ένωσης ή η Φιλαρμονική, ηχογραφείται μέρος της μουσικής. Στην εκτέλεση της συμμετείχαν 350 μουσικοί, δεκατρία σύνολα και οχτώ μαέστροι. Ηχογραφήθηκαν επίσης χαρακτηριστικοί ήχοι της πόλης – πολεμικά πλοία, κανόνια, αεροπλάνα, ο τίγρης της Σιβηρίας, που είναι το σύμβολο της πόλης, και διάφορα άλλα. Όλα αυτά δέθηκαν αρμονικά μέσω μιας ταινίας, η οποία κινηματογραφήθηκε από τον Νικόλα Κκώστη. Ο ήχος της διαμορφώθηκε τρισδιάστατα στο χώρο μέσω της τεχνολογίας Dolby Atmos από το στούντιο της Mosfilm Μόσχας σε συνεργασία με την Dolby Ηνωμένου Βασιλειου. Η κινηματογραφική πρεμιέρα έγινε στο Σινεμά Βλαδιβοστόκ στις 19 Δεκεμβρίου 2017».

-«O ήχος του Βλαδιβοστόκ» κέρδισε το «Μεγάλο Βραβείο Ασημένιος Τοξότης» της Άπω Ανατολής. Τώρα είσαι προτεινόμενος για ένα νέο βραβείο.

« Έχω προταθεί για το βραβείο «καλύτερου διευθυντή έργου» από το Διεθνές Tηλεοπτικό Φεστιβάλ Θαλάσσιου Κινηματογράφου της κρατικής τηλεόρασης της Ρωσίας, που θα πραγματοποιηθεί στο Βλαδιβοστόκ. Eίμαι ο επίτιμος προσκλεκλημένος του φεστιβάλ και «O ήχος του Βλαδιβοστόκ» έχει επιλεγεί ως η επίσημη ταινία των εγκαινίων. Θα τύχει επίσης άλλων τριών προβολών».

-Ακολούθησε «O ήχος του Κιότο». Είσαι ο διευθυντής και δημιουργός του νέου αυτού εγχειρήματος για την ομώνυμη ιαπωνική πόλη. Σε ποιό στάδιο βρίσκεται η προετοιμασία;

« Βρισκόμαστε στο στάδιο σύναψης συνεργασιών και χορηγών, τόσο στην Ιαπωνία, για παράδειγμα με τον Οργανισμό Πολιτιστικών Υποθέσεων της Ιαπωνικής Κυβέρνησης και το Κέντρο Τεχνών Κιότο, όσο και σε διεθνές επίπεδο. Εξελίσσεται ο προγραμματισμός για την υλοποίηση, η οποία είναι πολύπλοκη, πολυέξοδη και χρονοβόρα. Συμμετέχει μια μακρά λίστα συντελεστών. Έχουμε ξεκινήσει επίσης πρώτες δοκιμές σε νέο εξοπλισμό και τεχνικές, αφού στοχεύουμε σε κάποιες νέες προσεγγίσεις από αυτές που είχαμε εφαρμόσει στο Βλαδιβοστόκ».

-Διευθύνεις και δημιουργείς όλες αυτές τις μεγαλεπήβολες δράσεις σε Ευρώπη, Ρωσία και Ιαπωνία. Πως τα φέρνεις εις πέρας με τέτοια επιτυχία;

« Το έξυπνο είναι συνώνυμο με το να μπορεί κάποιος να οραματιστεί το μέλλον. Το όραμα, σε σημείο που να μοιάζει ακατόρθωτο, και η επιμονή στην υλοποίηση του μέσω εύστροφων και ευέλικτων πρακτικών εφαρμογών είναι μείζονος σημασίας. Ταυτόχρονα, κεντρικό ρόλο παίζει η εμπειρία, το πλαίσιο το οποίο διαμορφώνεται, οι ικανοί και άξιοι συνεργάτες.  Ήδη από τα φοιτητικά μου χρόνια διηύθυνα και δημιούργησα σημαντικά για την εξέλιξη μου έργα, όπως πέντε σκηνογραφημένες συναυλίες σε τρία διαφορετικά θέατρα, στο αεροδρόμιο του Σάλτσμπουργκ και στους κήπους Μιραμπέλ του ομώνυμου ιστορικού παλατιού. Η δράση αυτή συνεχίζεται για εδώ και 20 χρόνια».

-Υπήρξες ο νεαρότερος καλλιτεχνικός διευθυντής στην ιστορία του θεσμού της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας. Ποιά ήταν η εμπειρία σου ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Πάφος 2017;

« Μέσω δυσμενέστατων συνθηκών, κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και παραλαμβάνοντας ένα υπερκοστολογημένo bidbook, προχώρησα ως τεχνοκράτης, με υπευθυνότητα και επαγγελματισμό, στην επανακοστολόγηση, επανασχεδιασμό και ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου και φιλόδοξου καλλιτεχνικού προγραμματισμού και προγράμματος διεθνούς εμβέλειας για την Πάφο του 2017, αλλά και παραπέρα.

Το παρουσίασα και το υπερασπίστηκα στην επιτροπή αξιολόγησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλλες, τον Νοέμβριο του 2014, την κρισιμότερη στιγμή στην πορεία του Πάφος 2017. Η επιτυχία τότε ήταν τέτοια, ώστε να παραμείνει η Πάφος Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης και να απολαμβάνει σωρεία επαίνων από την επιτροπή αξιολόγησης.

-Kαθοριστικός σταθμός υπήρξε η συνεργασία σου με την Όπερα της Στουτγκάρδης;

« Η Όπερα της Στουτγκάρδης μου ανέθεσε τη δημιουργία μιας συγχρόνης όπερας. Αφορμή ήτανε η πρεμιέρα ενός άλλου έργου μου, «Ο οδοδείκτης», που έγινε το 2005 στη Φιλαρμονική του Βερολίνου, και την είχαν παρακολουθήσει οι διευθυντές του Κρατικού Θεάτρου της Στουτγκάρδης. Η παρουσίαση της ογδοντάλεπτης αυτής όπερας, με τίτλο «Το κυνήγι», το 2008, σημείωσε τέτοια επιτυχία, που τα εισιτήρια και για τις έξι παραστάσεις είχαν εξαντληθεί, ενώ έγινε εκτενές ρεπορτάζ στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων της κρατικής τηλεόρασης της Γερμανίας».

-Πού και πότε θα παρουσιαστεί το τελευταίο σου έργο, η «Nαυτική Συμφωνία», και πως σχετίζεται με τον Ειρηνικό Στόλο της Ρωσίας;

« To πρώτο μέρος της «Ναυτικής Συμφωνίας», ανάθεση της Φιλαρμονικής του Πριμόριε, είναι εμπνευσμένο από το ιστορικό καταδρομικό «Varyag», καθώς και το σύγχρονο ομώνυμο του, το οποίο είναι η ναυαρχίδα του Ειρηνικού Στόλου. Η «Συμφωνία» είναι αφιερωμένη στην πόλη του Βλαδιβοστόκ, τη βάση του Ειρηνικού Στόλου. Η πρεμιέρα έγινε στις 7 Ιουνίου από τη Συμφωνική Ορχήστρα Ειρηνικού και την Ακαδημαική Χορωδία FEFU, χρυσoί ολυμπιονίκες των χορωδιακών αγώνων του Σότσι. Συμμετέχουν επίσης μουσικοί από το Θέατρο Μαρίνσκι».

-Πρόσφατα σου έργα, είναι οι «Τηλεναύτες» στον Τροχό Πράτερ Βιέννης και το «Run» στην Πριγκιπική Όπερα Πάσσαου.

Οι «Τηλεναύτες» είναι έργο που διαδραματίζεται σε τρεις διαφορετικές τοποθεσίες ταυτόχρονα, όπου πρωταγωνιστούν έξι ηθοποιοί, με επίκεντρο ένα βαγόνι στον γιγάντιο τροχό της Βιέννης, στο πάρκο Πράτερ, και ένα γραφείο στο ψηλότερο κτίριο της Αυστρίας, τους DC Towers. Είναι ανάθεση της Διεθνούς Οργάνωσης Πολυαισθητικής Αγωγής.

Τo «Run» πρόκειται για επετειακό φιλμ με αφορμή τα 450 χρόνια του γερμανικού εργοστασίου γυαλιού πολυτελείας, von Poschinger. H εκτέλεση της μουσικής έγινε στην Πριγκιπική Όπερα του Θέατρου Πάσσαου».

-To 2002, στο φημισμένο «Μοτσαρτέουμ» του Σάλτσμπουργκ, ανακυρήχθηκες ο «καλύτερος φοιτητής» του πανεπιστημίου και τιμήθηκες από τον πρύτανη και το Αυστριακό Υπουργείο Παιδείας. Ποιά η σημασία των σπουδών στην εξέλιξη των νέων καλλιτεχνών;

« Η εξέλιξη ενός ατόμου χρήζει μιας πολύπλευρης, σύγχρονης, απαιτητικής, ανήσυχης αλλά και ποιοτικά ευχάριστης αναζήτησης μεθόδων εκπαίδευσης. Δεν περιορίζεται σ’ ένα πλαίσιο».

-Κλείνοντας, θα σε ενδιέφερε να αναλάβεις μια νευραλγική θέση στην Κύπρο και να συμβάλεις στα πολιτιστικά δρώμενα της;

« Δοθέντος αξιόλογου πλαισίου, θα το λάμβανα σοβαρά υπόψη».