Πεζογέφυρα Κάτω Πάφου: Το έργο-γίγας που μένει στα μισά

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Μια τεράστια σιδερένια κατασκευή δεσπόζει το τελευταίο διάστημα σε όλη την περιοχή των αρχαιολογικών θησαυρών της Κάτω Πάφου, από το Ελληνιστικό Θέατρο και τις σπηλιές του λόφου του Φάμπρικα, μέχρι το αρχαιολογικό πάρκο στο λιμανάκι της πόλης. Πρόκειται για την πολυαναμενόμενη υπέργεια πεζογέφυρα η οποία θα ενώνει το δυτικό με το ανατολικό τμήμα των αρχαιοτήτων της περιοχής, που σήμερα «διακόπτονται» από τη λεωφόρο Αποστόλου Παύλου και που θα δίνει την μοναδική ευκαιρία σε χιλιάδες επισκέπτες καθημερινά, να κάνουν ένα μοναδικό περίπατο πάνω από το έδαφος κατά μήκος των αρχαιολογικών θησαυρών της περιοχής.

Η πεζογέφυρα αποτελεί το ένα τμήμα των έργων που είναι πλέον σε πλήρη εξέλιξη με μεγάλο στόχο την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων της Κάτω Πάφου. Παράλληλα με την τοποθέτηση της, επί εδάφους συνεχίζονται οι εργασίες αντικατάστασης του σημερινού ασφάλτινου οδοστρώματος με ειδικό δάπεδο που θα επιτρέπει την βόλτα των επισκεπτών από αρχαιολογικό σε αρχαιολογικό χώρο και που θα συνδέει λειτουργικά και οπτικά τα διάφορα αρχαιολογικά σημεία που εντάσσονται στον μεγάλο σχεδιασμό.

Η τεράστια πεζογέφυρα θα συνδέει το δυτικό με το ανατολικό τμήμα των αρχαιολογικών θησαυρών της Κάτω Πάφου, με τη μια άκρη της να βρίσκεται στο σημείο που είναι το γνωστό ξενοδοχείο Roman και την άλλη στον λόφο της Φάπρικας. Η πεζογέφυρα, που είναι ολοκληρωμένη σήμερα στο μεγαλύτερο μέρος της, διέρχεται σε μεγάλο ύψος πάνω από την λεωφόρο Αποστόλου Παύλου, δίνοντας με την αποπεράτωση της ένα εντυπωσιακό πλάνο στους περιπατητές και επισκέπτες των αρχαιοτήτων, αφού θα έχουν τη δυνατότητα να απολαμβάνουν οπτικά ολόκληρη την αρχαιολογική περιοχή της Πάφου, κάνοντας τη βόλτα τους πάνω από αρχαιότητες παγκόσμιας σημασίας.

Το έργο αποτελεί μια μελέτη του αρχιτεκτονικού γραφείου Simpraxis, που κέρδισε το πρώτο αρχιτεκτονικό γραφείο στο σχετικό διαγωνισμό που είχε προκηρυχθεί από το κράτος. Βάσει της βραβευμένης μελέτης, η στρατηγική επέμβασης βασίζεται στην δημιουργία μιας περιήγησης, ενός ευλαβικού αρχαιολογικού περίπατου ταυτόχρονα και μιας αστικής πορείας, η οποία χαρτογραφεί την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων με αναφορές για τον επισκέπτη, τόσο στην παλιά, όσο και στην σύγχρονη πόλη. Αναγνωρίζει την διακοπή της ομαλής κίνησης των υφιστάμενων αρτηριών, Λεωφόρου Αποστόλου Παύλου και οδού Αγίας Κυριακής και στρατηγικά με την προσθήκη της πεζογέφυρας, ενοποιεί σε πολλαπλά επίπεδα τον αρχαιολογικό χώρο, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για ενοποίηση και εμπλουτισμό της αρχαιολογικής εμπειρίας.

« Ενισχύονται όλες οι διασυνδέσεις λειτουργικά και οπτικά, προς τα διάφορα ιστορικά μνημεία, προσβάσεις, θέες την πλατεία, ενώ προτείνονται σύγχρονες, εφήμερες κατασκευές, για να φιλοξενήσουν χρήσεις και να υποστηρίξουν λειτουργίες απαραίτητες για τον αρχαιολογικό περίπατο και την πλατεία, την περιοχή επέμβασης ευρύτερα», τονίζουν οι αρχιτέκτονες του γραφείου, Μάριος Χριστοδουλίδης και Χρήστος Χριστοδούλου. « Η χωροθέτηση της γέφυρας στην συγκεκριμένη θέση συμβολικά αποτελεί την είσοδο προς την ιστορική περιοχή, τόσο από την Απόστολου Παύλου, όσο και από τον βόρειο χώρο όπου προτίθεται να ανεγερθεί το κέντρο επισκεπτών και πετυχαίνει τα εξής:

Σε πολεοδομικό και αστικό επίπεδο σηματοδοτεί την είσοδο στον ευρύτερο Αρχαιολογικό Χώρο και την πρόσβαση προς το Λιμανάκι. Η σηματοδότηση είναι διακριτική και δεν υπερβαίνει την κορυφογραμμή των βράχων.

Σε ιστορικό και λειτουργικό επίπεδο ενοποιεί τους αρχαιολογικούς χώρους εκατέρωθεν της Λεωφόρου Αποστόλου Παύλου, Φάμπρικας και οδού Αγίας Κυριακής. Αποκαθιστά την ενότητα με ήπιο τρόπο, με ομαλότητα στην διακίνηση που δίνει ανεμπόδιστη πρόσβαση στα ΑΜΕΑ, αλλά και στο ευρύ κοινό και με την συγκεκριμένη θέση δημιουργεί σε επίκαιρο και επιλεγμένο σημείο πλατφόρμα παρατήρησης του αρχαιολογικού χώρου. Άφιξη δημιουργείται στην περιοχή παρατηρητηρίου και εκκίνηση παράπλευρα της Λεωφόρου Αγίου Παύλου.

Σε οικολογικό επίπεδο επιτυχαίνει την ενοποίηση του οικοσυστήματος με την ουσιαστική μεταφορά στοιχείων χλωρίδας στην ίδια την γέφυρα, λειτουργώντας αναπόσπαστο στοιχείο του ίδιου του οικοσυστήματος. Επενδύεται με τρυπητή λαμαρίνα και ως δάπεδο χρησιμοποιεί μεταλλική σχάρα, κάτω από την οποία θα υπάρχουν στοιχεία του οικοσυστήματος (χώμα, χλωρίδα κτλ)».                                     

Η φιλοσοφία του έργου στην περιοχή των αρχαιοτήτων της Κάτω Πάφου, σύμφωνα με την μελέτη που κέρδισε τον σχετικό διαγωνισμό, στηρίζεται στην λογική του όμορου ψαροχωριού: τυπολογικά αναγνωρίστηκαν ισόγεια κτίσματα με επιμήκη κάτοψη, λιτά, με χωροθέτηση που να υπακούει όχι σε κάποιο σύστημα προκαθορισμένο, παρά μόνο σε λειτουργικούς λόγους.

Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω η χωροθέτηση βασίστηκε στα εξής συνθετικά στοιχεία:

Όριο προστασίας των υφιστάμενων ιδιωτικών οικοδομών.

Όριο σε σχέση με το οδικό δίκτυο (οδός Αγίου Αγαπητικού).

Ανοίγματα / είσοδοι προς την πλατεία.

Οπτική και λειτουργική συνέχεια με το αρχαίο Θέατρο.

Οπτικές φυγές από και προς την πλατεία και τα μνημεία (θέατρο, λουτρά κτλ).

Ανάγκη ενδιάμεσου / ημιδημοσίου χώρου μεταξύ του τζαμιού και του δημόσιου χώρου της Πλατείας.

« Προτείνονται προκατασκευασμένες εφήμερες μονάδες μεγέθους «μονάδας container» που με οχήματα, με ευκολία και ταχύτητα μπορούν να αναπτυχθούν και να αποτελέσουν στοιχεία κοινωνικής συμπύκνωσης στην πλατεία, να υποστηρίξουν χρήσεις», υποστηρίζουν οι αρχιτέκτονες. « Η τυπολογία «άτακτης» χωροθέτησης των υφιστάμενων κατοικιών στο ψαροχώρι μετατρέπεται σε τρόπο επανένταξης της μονάδας στην περιοχή της Πλατείας. Ταυτόχρονα, δίνουν ευχέρεια ευέλικτης εναλλαγής χρήσης, περιλαμβάνουν καφετερία- αναψυκτήριο, εκθεσιακό χώρο, αποθηκευτικούς χώρους και χώρους υγιεινής. Οι ίδιες μονάδες παρέχουν στήριξη σε συρματόσχοινα προέντασης, σε ύψος περίπου πέντε μέτρων, τα οποία σηματοδοτούν τους χώρους εκδηλώσεων και ταυτόχρονα λειτουργούν ως στοιχεία υποδομής για τοποθέτηση πανιού σκίασης, φωτιστικών και ηχητικών σωμάτων».                                       

Ο υπεύθυνος υποδομών του Οργανισμού για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης Πάφος 2017, Γιάννης Κουτσόλαμπρος, τονίζει στο PafosNet ότι ο στατικός φορέας της γέφυρας είναι χαλύβδινος. Το κεντρικό δοκάρι της, εξηγεί, είναι από στρογγυλή κοίλη διατομή διαμέτρου 600mm που έχει μεγάλη στρεπτική ακαμψία και μπορεί να παραλάβει τις καμπτικές και στρεπτικές ροπές που επιβάλλει η καμπυλόμορφη μορφή της. Η υποστύλωση του γίνεται και πάλι με κοίλες διατομές σε μεταβλητές αποστάσεις μεταξύ τους ώστε να υπάρχει η δυνατότητα αποφυγής των αρχαιοτήτων. Η θεμελίωση των υποστυλωμάτων είναι με μεμονωμένα πέδιλα ύψους 50cm. Ο φορέας του σκέπαστρου θα είναι με στρογγυλές κοίλες διατομές. Τα επιβαλλόμενα φορτία από το πανί είναι πολύ μικρά και έτσι ο φορέας μπορεί με μικρές διατομές να καλύψει μεγάλα ανοίγματα.

« Στον χώρο συνάθροισης και εκδηλώσεων», αναφέρει, « οι μελετητές επισημαίνουν ότι τα συρματόσχοινα σε ύψος για τις τέντες, δημιουργούν την υποδομή για τοποθέτηση φωτιστικών σωμάτων ενώ στην μόνιμη περίφραξη εντάχθηκε φωτισμός».

Πρόκειται για ένα έργο-σταθμό για την ανάδειξη και προβολή μοναδικών αρχαιολογικών θησαυρών της Κάτω Πάφου, που για δεκαετίες βρίσκονται «κατακερματισμένες» σε διάφορα σημεία της ευρύτερης περιοχής, τονίζει ο κ. Κουτσόλαμπρος. Η ενοποίηση αυτή θα φέρει στο φως την ολότητα της σπάνιας αρχαιολογικής σημασίας ενός σημείου που μέχρι σήμερα γνωρίζουμε μόνο ως σημείο εκτέλεσης ανασκαφικών εργασιών εδώ και πολλά χρόνια: Του λόφου της Φάμπρικας.

Η μόνιμη περίφραξη αποτελείται από πλέγμα από ανοξείδωτο χάλυβα το οποίο επιτρέπει την μέγιστη οπτική σχέση προς τα αρχαία από τον δρόμο ή πεζόδρομο που οριοθετεί. Η ευέλικτη μορφολογία του πλέγματος, το οποίο έχει την ευχέρεια να επανέρχεται στην αρχική του μορφή, επιτρέπει στην ίδια την περίφραξη να λειτουργήσει και ως χώρος στάσης ή ανάπαυσης σε σχέση με το δρόμο. Με την εισαγωγή επιλεκτικά καθίσματος, αυτό μπορεί να μετατρέψει τους δρόμους και πεζόδρομους από περάσματα, σε πλατείες και παράλληλα να ενισχύσει και την σχέση του περαστικού με τα αρχαία.

Αναφορικά με την εντυπωσιακή και τεράστια πεζογέφυρα, μήκους σχεδόν 400 μέτρων, που θα δεσπόζει της περιοχής μετά την ενοποίηση, ο Γιάννης Κουτσόλαμπρος εξηγεί ότι στην πεζογέφυρα υπάρχουν στοιχεία γραμμικού φωτισμού ενταγμένα στην κατασκευή στο επίπεδο πεζών και στους πυλώνες στήριξης για φωτισμό της πεζογέφυρας από χαμηλά και ανάδειξης της ως σηματοδότη εισόδου.

Η αειφορία ως λογική διέπει με διάφορους τρόπους την προτεινόμενη επέμβαση, τονίζουν οι αρχιτέκτονες του γραφείου Simpraxis στη μελέτη τους.

Προτείνονται παντού πορώδεις, απορροφητικές επιφάνειες, γίνεται επιτόπου απορρόφηση ομβρίων και περιορίζονται στο ελάχιστο η συλλογή και η απορροή, άρα μικρότερο κόστος επένδυσης σε υποδομή και καλύτερη διαχείριση υδάτων. Συγκεκριμένες λιθοστρώσεις προτείνεται να είναι από υλικό λίθινων τοίχων που γειτνιάζουν και καθαιρούνται. Διατηρούνται όλα τα δέντρα για σκίαση και στην πλατεία προτείνονται μεγάλες σκιασμένες επιφάνειες με τέντες καθώς και εφήμερες μονάδες με σκίαστρα/ υμιυπαίθριους χώρους.

Το μεγάλο έργο της ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων της Κάτω Πάφου, θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα των τελευταίων δεκαετιών για την πόλη και την επαρχία της Πάφου, αφού πλέον θα δοθεί η δυνατότητα της περαιτέρω ανάδειξης του σπάνιου αρχαιολογικού πλούτου της Πάφου διεθνώς. Το νέο έργο, θα έχει ως κατάληξη και σημείο αναφοράς την Πλατεία των Εθνών, όπου κήρυξε ο Απόστολος Παύλος κατά την διέλευση του από την Πάφο.

Με το έργο της ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων στην Κάτω Πάφο εξυπηρετούνται πολλαπλοί στόχοι, οι κυριότεροι εκ των οποίων είναι η αποκατάσταση της λειτουργικότητας του αρχαίου τοπίου, η υποβοήθηση της αρχαιολογικής έρευνας και η προβολή των αποτελεσμάτων της στον επισκέπτη, η ενοποίηση και ο εμπλουτισμός της αρχαιολογικής εμπειρίας και διασύνδεσή της με στρώματα της νεότερης ιστορίας και τη σύγχρονη πόλη, καθώς επίσης η αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος.

Το συγκεκριμένο έργο θεωρείται πολύ σημαντικό γιατί συν τοις άλλοις δεν εντάσσεται στο θέμα των διαρθρωτικών ταμείων , αλλά τα χρήματα υπάρχουν και έχουν ήδη μεταβιβαστεί από το Κρατικό Λογιστήριο στο Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων.