Η Ξένια Λοιζίδου στο PafosNet: Oι φυσικές καταστροφές, η κλιματική κρίση και η Κύπρος

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Ένα εφιαλτικό καλοκαίρι από πλευράς κλιματικών δεδομένων και φυσικών καταστροφών έζησε φέτος η Κύπρος, μαζί με την Ελλάδα και τον υπόλοιπο κόσμο, δημιουργώντας για πρώτη ίσως φορά σε τόσο έντονο βαθμό και σε τόσο μαζικό επίπεδο συζητήσεις για το αύριο του πλανήτη ανάμεσα στους απλούς πολίτες και όχι μόνο στην επιστημονική κοινότητα. Στη συγκυρία αυτή, έρχεται και η έκδοση της 6ης Έκθεσης Αξιολόγησης της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), να χτυπήσει ένα ακόμη καμπανάκι για το πού οδεύει ο πλανήτης.

Μιλώντας στo PafosNet η δρ Ξένια Λοϊζίδου, ειδική σε θέματα κλιματικής αλλαγής, αναφέρεται στα όσα περιέχει η έκθεση αυτή, σε μια περίοδο που καύσωνας, φωτιές, πλημμύρες και άλλες φυσικές καταστροφές δημιουργούν πλέον φόβο.

« H 6η Έκθεση της  IPCC καταγράφει ένα ζοφερό παρόν και ένα δυστοπικό μέλλον», παρατηρεί. « Ακούγεται σαν κακή προφητεία. Τι λέει εν ολίγοις: Ο πλανήτης υπερθερμαίνεται. Είναι βέβαιο πως η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει θερμάνει την ατμόσφαιρα, τους ωκεανούς και το έδαφος. Η υπερθέρμανση ήδη έχει προκαλέσει αλλαγές σε υποστηρικτικά συστήματα του πλανήτη που είναι μη αντιστρέψιμες σε εκατό ή ακόμα και χίλια χρόνια. Οι ωκεανοί θα  συνεχίσουν να θερμαίνονται και η οξύτητα τους θα αυξάνεται. Οι πάγοι θα συνεχίσουν να λειώνουν στα βουνά και στους πόλους. Οι επιπτώσεις από την υπερθέρμανση θα συνεχίσουν. Και για πολλές από αυτές τις επιπτώσεις δεν υπάρχει επιστροφή.

Ο Ιούλιος του 2021 ήταν ο πιο θερμός μήνας που έχει καταγραφεί στη Γη. Οι θερμοκρασίες αναμένεται να αυξηθούν ταχύτερα γύρω από τη Μεσόγειο, απ’ ό,τι σε παγκόσμιο επίπεδο, στη διάρκεια των επόμενων δεκαετιών. Η Μεσόγειος αποτελεί «θερμό σημείο» της κλιματικής αλλαγής».

Το πρώτο ερώτημα που έρχεται στα χείλη του απλού ανθρώπου, είναι τι πρέπει ή τι μπορούμε πια να κάνουμε μέσα σε αυτή την απελπιστική κατάσταση.

Η Ξένια Λοιζίδου εξηγεί ότι σίγουρα το τελευταίο που πρέπει να κάνουμε είναι να απελπιστούμε. Δεν έχουμε χρόνο, το λέει και η έκθεση, τονίζει:

« Πρέπει να δράσουμε άμεσα, χτες, και με στενή συνεργασία όλων. Να σταματήσουμε να στέλνουμε διοξείδιο του άνθρακα και άλλα αέρια θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρά μας. Αυτό είναι η μόνη ελπίδα για να σωθούμε. Θα μπορέσει να κινητοποιηθεί ο πλανήτης και να δράσει; Δεν είναι η πρώτη φορά που χτυπά ο κλιματικός  συναγερμός από τους επιστήμονες. Προσωπικά από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 συμμετέχω σε διεθνείς ομάδες για την κλιματική κρίση. Κάτι γίνεται, δεν λέω, αλλά όχι αυτό που χρειάζεται, και όχι με την ταχύτητα που πρέπει. Η Ευρώπη σίγουρα πρωτοπορεί με τις πολιτικές που περιλαμβάνονται στην Πράσινη Συμφωνία και στο πακέτο Fit for 55, που στοχεύει στη μείωση των εκπομπών αερίων κατά 55% μέχρι το 2030 σε σχέση με το 1990, και  στην κλιματική ουδετερότητα το 2050. Το θέμα είναι εμείς, η Κύπρος, να ενσωματώσουμε και να προωθήσουμε τέτοιες πρακτικές. Βλέπω, ωστόσο, πολλές στρεβλώσεις. Ας πούμε, καταστρέφουμε τα δάση μας για να κατασκευαστούν φωτοβολταϊκά πάρκα! Αν είναι δυνατόν στο όνομα των ανανεώσιμων πηγών να καταστρέφουμε τους πνεύμονες του τόπου!».

Με δεδομένο ότι το πρόβλημα κυρίως προκαλείται από τις μεγάλες βιομηχανικές χώρες, η απορία πολλών είναι αν μικρές χώρες όπως η Κύπρος μπορούν να δράσουν. Το ερώτημα είναι αν ό,τι και να κάνει η μικρή Κύπρος θα είναι άραγε καταδικασμένη.

« Όχι βέβαια», απαντά κατηγορηματικά η δρ. Λοιζίδου. « Ο καθένας μπορεί να «κρυφτεί» πίσω από την αδράνεια του «φταίνε οι άλλοι». Οι τοπικές δράσεις είναι μέγιστης σημασίας. Πρέπει να καταλάβουμε ότι οι καύσωνες και η ξηρασία, που πάντοτε υπήρχαν στη Μεσόγειο και στην Κύπρο, επανέρχονται όλο και συχνότερα με μεγαλύτερη διάρκεια και ένταση. Αυτή είναι η κανονικότητά μας.

Επείγει λοιπόν να θωρακιστούμε. Να θεμελιώσουμε ένα ανθεκτικό και βιώσιμο σύστημα για την Κύπρο. Δεν μπορώ να πω ότι βλέπω να προωθούνται τέτοιες πολιτικές.  Ας δούμε τι γίνεται στο αστικό μας περιβάλλον, στις πόλεις μας. Υπάρχει άμεση ανάγκη για μείωση των επιφανειών που θερμαίνονται, να μειώσουμε εν ολίγοις τα τσιμέντα, τα πλακόστρωτα, και να αυξήσουμε τις δενδροφυτεύσεις με ενδημικά φυτά, που αντέχουν στις δύσκολες κλιματικές μας συνθήκες. Τι βλέπουμε στην πράξη; Οι πόλεις μας είναι γεμάτες τσιμέντο. Δείτε, για παράδειγμα, την πλατεία Ελευθερίας στη Λευκωσία. Μπορεί ως αρχιτεκτόνημα να είναι ενδιαφέρον και μοναδικό, αλλά βρίσκεται σε λάθος τόπο. Δεν μπορεί σε μια πόλη που μαστίζεται από παρατεταμένους καύσωνες, να δημιουργούμε κι άλλες θερμικές νησίδες. Εκπέμπει θερμότητα η πλατεία. Αντίθετα, θα έπρεπε να προωθούμε επιλογές αστικής ανάπλασης που να απορροφούν και θερμότητα και διοξείδιο: αντί του τσιμέντου, μια πυκνή φύτευση με χαρουπιές, μουριές κλπ. Αυτές είναι τοπικές δράσεις, που θωρακίζουν τις πόλεις μας απέναντι στην κλιματική κρίση.  Στις ακτές μας, καταστρέφουμε την άμυνα της ακτής στις φουρτούνες, χτίζοντας μέσα στη ζώνη προστασίας της παραλίας, κατεδαφίζοντας τα παράκτια πρανή. Γεμίζουμε τις ακτές μας με κυματοθραύστες. Κατεβάζουμε βουνά ασβεστολίθων για να καταστρέψουμε τη δυναμική ισορροπία των ακτών μας.

Να μιλήσουμε για τα ψηλά κτήρια; Αλλάζουν εντελώς το κλίμα των πόλεων μας.  Είναι εγκληματικό ότι δεν έχει γίνει πολεοδομική χωροθέτηση των ψηλών κτιρίων στις πόλεις της Κύπρου».

Σημαντική πτυχή του προβλήματος, τονίζει η κ. Λοιζίδου, είναι ότι αφήσαμε την ύπαιθρο χωρίς καλλιέργειες.

« Βλέπει κανείς στην Κύπρο μεγάλες εκτάσεις χέρσες», παρατηρεί. « Η ενίσχυση της γεωργίας, με κομποστοποίηση, με χρήση της τεχνολογίας και έξυπνες πρακτικές είναι το μόνο όπλο για να αναστραφεί η απερήμωση.

Φωτιές θα έχουμε όλο και περισσότερες. Πλημμύρες επίσης. Η πυρόσβεση και κυρίως η πρόληψη πρέπει να είναι πρώτο μέλημα. Πρέπει χτες να έχουμε δομές και μια μόνιμη στελέχωση των υπηρεσιών πυρόσβεσης. Χρήση της τεχνολογίας, έγκαιρος εντοπισμός φωτιάς και κατάσβεση στα πρώτα 15 λεπτά. Συντονισμός. Καήκαμε τον Ιούλιο, αλλά δεν βλέπω να υπάρχει μεγάλη κινητικότητα για τη σύσταση αυτών των νέων δομών».

Υπάρχει μεγάλη ευαισθητοποίηση στο θέμα της κλιματικής αλλαγής στα λόγια, καταλήγει, αλλά πρέπει να δούμε πράξεις.

« Χρειαζόμαστε επειγόντως την αλλαγή σε όλα όσα ξέραμε: Τις συντηρητικές πολιτικές, τις μικροκομματικές εξυπηρετήσεις, τη διαφθορά, την απραξία.  Πρέπει να οδηγηθούμε στην μετάβαση που χρειάζεται για να επιβιώσουμε τον όλεθρο της κλιματικής κρίσης. Αλλά αυτό που βλέπω είναι …business as usual.  Και για να θυμηθούμε και τον Αίσωπο «Των οικιών ημών εμπιπραμένων, ημείς άδομεν».