Η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του Ο.Η.Ε

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Δρ. Άρτεμις Δ. Σαββίδου

Ποινικολόγος

Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου

Τα τρέχοντα γεγονότα σε παγκόσμιο, διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, ( Περιφερειακές πολεμικές συρράξεις, απροσδόκητη μεγάλη αύξηση των εν γένει μεταναστευτικών ροών και ιδίως προς τα Κράτη-Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προβλήματα από περιβαλλοντικές αιτίες, προβλήματα στην -και έγκαιρη- απονομή της δικαιοσύνης κ.α.), θέτουν επί τάπητος για πολλοστή φορά το περίφημο ζήτημα της προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εν γένει σε καθολική βάση, ανεξαρτήτως φύλου, φυλής, εθνικότητας, ιθαγένιας, γλώσσας, χρώματος, θρησκείας, ηλικίας, σεξουαλικού προσανατολισμού κ.α. παραμέτρων.

Το όλο ζήτημα προσλαμβάνει ιδιαίτερη σημασία, όταν ο μη σεβασμός αυτών των Δικαιωμάτων προέρχεται από μέλη συντεταγμένων πολιτικώς και διεπομένων από καθεστώς Διεθνών/ Διμερών Συνθηκών Δομών, όπως έχει παρατηρηθεί πρόσφατα από Κράτη Μέλη της Ε.Ε, τα οποία κάθε άλλο παρά εφήρμοσαν διατάξεις του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε, κειμένου προσαρτημένου στις Ενοποιημένες Συνθήκες της Ένωσης.

Σημειώνεται ότι λόγος περί θεμελιωδών ή ατομικών δικαιωμάτων ή ελευθεριών, απαντάται και σε πρώιμες ιστορικές περιόδους αλλά και μεταγενέστερα. Ενδεικτικά αναφέρονται εδώ: ο Κώδικας του Hammurabi 2279 π.Χ, ο Νόμος του Σόλωνα «Περί Σωματείων» 6ος π.Χ αιώνας, το αρχαίο Ρωμαικό Δίκαιο, η διδασκαλία του χριστού, των Αποστόλων και των Πατ’ερων της Εκκλησίας, η Magna Charta του Ιωάννη του Ακτήμονος Αγγλία 1215, η Petition of Rights Αγγλία 1627, η Habeas Corpus Act Αγγλία 1679, o Bill of Rights Αγγλία 1688, η Act of Settlement Αγγλία 1781, η Διακύρηξη της Ανεξαρτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών 1776, η Γαλλική Διακήρυξητων Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη 1789, η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του Ο.Η.Ε. 1948, η Ευρωπαική Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, Ρώμη 1950 (κυρώθηκε και από την Κύπρο με τον Ν. 32/1962).           

Σε σχέση με τον Χάρτη σημειώνεται, ότι σε επί μέρους ρυθμίσεις του είναι εμφανής η επιρροή αντίστοιχων διατάξεων της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Ρώμης, η οποία όπως ενδεικτικά αναφέρεται στη συνέχεια, αντλεί καθοδήγηση και από την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου:

«Αι Συμβαλλόμεναι Κυβερνήσεις, μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης

Έχουσαι υπ’όψιν την Παγκόσμιον Δήλωσιν των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, την οποίαν διεκήρυξεν η Γενική Συνέλευσις των Ηνωμένων Εθνών την 10ην Δεκεμβρίου 1948.

Έχουσαι υπ’όψιν ότι η Δήλωσις αυτή τείνει εις την εξασφάλισιν της αναγνωρίσεως και την παγκόσμιον και αποτελεσματικήν εφαρμογήν των δικαιωμάτων άτινα αναφέρονται εις αυτήν.

Επιβεβαιούσα την βαθεία αυτών προσήλωσιν εις τας θεμελιώδεις ταύτας ελευθερίας αίτινες αποτελούσι αυτό τούτο το βάθρον της δικαιοσύνης και της ειρήνης εν κόσμω.

Αποφασισμέναι, όπως ως κυβερνήσεις Ευρωπαικών Κρατών εμπνεόμεναι υπό κοινών ιδεωδών και έχουσαι κοινήν κληρονομίαν πολιτικών παραδόσεων και ιδεωδών σεβασμού της ελευθερίας και του επικρατέστερου του δικαίου, λάβωσι τα πρώτα κατάλληλα μέτρα όπως διασφαλίσωσι την συλλογικής εγγύησιν ωρισμένων, εκ των αναφεριμένων εν τη Παγκοσμίω Δηλώσει δικαιωμάτων.»

Υπό την επινόηση, λοιπόν, ρυθμίσεων ως οι αναφερθείσες, ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι «προϊόν» πολλαπλών διαβουλεύσεων, ενώ η τελική απόφαση των οικείων Οργάνων της Ένωσης για την σύνταξη του τελικού κειμένου έχει ληφθεί κατά τη Διάσκεψη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Κολωνίας 3 και 4 Ιουνίου 1999.

Τελικά, το σχετικό κείμενο εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή της Ε.Ε. την 7η Δεκεμβρίου 2000 κατά τη Σύνοδο της Νίκαιας, ενώ η Συνθήκη της Λισσαβόνας της 13ης Δεκεμβρίου 2007 έχει περιλάβει την ακόλουθη για τον Χάρτη:

O Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε, ο οποίος έχει νομικώς δεσμευτική ισχύ, επιβεβαιώνει τα θεμελιώδη δικαιώματα, τα οποία διασφαλίζει η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Ο Χάρτης περιλαμβάνει σε ένα ενιαίο κείμενο επτά Κεφαλαίων το σύνολο των Πολιτικών, Κοινωνικών και Οικονομικών Δικαιωμάτων των Πολιτών των Χωρών Μελών της Ένωσης, αλλά και των διαμενόντων εντός της επικράτειας της.

Από το Προοίμιο του Χάρτη σημειώνονται τα εξής:

Οι Λαοί της Ευρώπης εγκαθιδρύοντας μεταξύ τους μία διαρκώς στενότερη ένωση, αποφάσισαν να μοιραστούν ένα ειρηνικό μέλλον θεμελιωμένο σε κοινές αξίες.

Η Ένωση, έχοντας επίγνωση της πνευματικής και ηθικής κληρονομιάς, εδράζεται στις αδιαίρετες και οικουμενικές αξίες της αξιοπρέπειας του ανθρώπου, της ελευθερίας, της ισότητας και της αλληλεγγύης ερείδεται στις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου. Η Ένωση τοποθετεί τον άνθρωπο στην καρδιά της δράσης της, καθιερώνοντας την ιθαγένεια της Ένωσης και δημιουργώντας ένα χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης.

Προς τον σκοπόν αυτόν, είναι αναγκαίο να ενισχυθεί η προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων υπό το πρίσμα της εξέλιξης της κοινωνίας, της κοινωνικής προόδου και των επιστημονικών και τεχνολογικών εξελίξεων, καθιστώντας τα πιο αντιληπτά σε ένα Χάρτη.

Ο παρών Χάρτης επιβεβαιώνει σεβόμενος τις αρμοδιότητες και τα καθήκοντα της Ένωσης, καθώς και την αρχή της επικουρικότητας, τα δικαιώματα, που απορρέουν ιδίως από τις κοινές συνταγματικές παραδόσεις και τις διεθνείς υποχρεώσεις των Κρατών Μελών, την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών, τους Κοινωνικούς Χάρτες που έχουν υιοθετηθεί από τη Ένωση και το Συμβούλιο της Ευρώπης, καθώς και τη Νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΑΔ).

Η απόλαυση των δικαιωμάτων αυτών συνεπάγεται ευθύνες και καθήκοντα, έναντι τόσο των τρίτων, όσο και της Ανθρώπινης Κοινότητας και των μελλοντικών γενεών.

Κατά συνέπεια η Ένωση αναγνωρίζει δικαιώματα, ελευθερίες και αρχές που περιλαμβάνονται στο Χάρτη, όπως: η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, το δικαίωμα στη ζωή, το δικαίωμα στην ακεραιότητα του προσώπου, η προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, η ελευθερία σκέψης, το δικαίωμα στην εκπαίδευση, η ισότητα, το δικαίωμα ασύλου, η αλληλεγγύη, δικαιώματα κατά την απονομή της Δικαιοσύνης,  κ.α.

Ο χώρος δεν επιτρέπει εκτενείς αναλύσεις του περιεχομένου αυτών των δικαιωμάτων, αλλά σημειώνεται εδώ, ότι η συμπλήρωση φέτος 70 χρόνων από την υπογραφή της Οικουμενικής Διακήρυξης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Ο.Η.Ε. βρίσκει εκατομμύρια Ανθρώπους σε τραγική κατάσταση λόγω πολέμων, άλλων περιφερειακών συρράξεων, μετανάστευσης, φυσικών καταστροφών, εσωτερικής διαμάχης κ.α.

Η διαδρομή για την καθιέρωση στη συνείδηση όλων των εμπλεκομένων μερών της αναγκαιότητας σεβασμού και προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είναι μακρά, βραδεία και τελεί δυστυχώς ακόμα υπό καθεστώς αμφισβήτησης ως προς την αναγκαιότητά του.

( Προς ανάμνηση της Παγκόσμιας Διακήρυξης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων από την Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ την 10/12/48 με την συμπλήρωση εφέτος 70 χρόνων από την υπογραφή της)