Κρυφοί ανέμοι: Το λεύκωμα για τα 200 χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης παρουσιάζεται την Τετάρτη

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Ένα αλλιώτικο λεύκωμα βρίσκεται εδώ και λίγες μέρες στις προθήκες των βιβλιοπωλείων. Ένα έργο με αφορμή τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, που όμως έχει ως κεντρικό μοτίβο το γνωστό έργο του μεγάλου κύπριου ποιητή Βασίλη Μιχαηλίδη « Η Εννάτη Ιουλίου του 1821 εν Λευκωσία Κύπρου». Η προιστορία και η ιστορία των γεγονότων της επανάστασης, ποιητικά δοσμένα δημιουργεί μια μοναδική αντιστοιχία με το έργο-σταθμός του Βασίλη Μιχαηλίδη, έχοντας ως αποτέλεσμα το έργο « Κρυφοί ανέμοι».

Η επίσημη παρουσίαση του λευκώματος θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη, 23 Ιουνίου και ώρα 7.45μμ στον προαύλιο χώρο μεταξύ της εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη και Παλαιάς Αρχιεπισκοπής στη Λευκωσία. Χαιρετισμό θα απευθύνει ο Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού, Πρόδρομος Προδρόμου, ενώ ομιλητές θα είναι ο φιλόλογος και συγγραφέας του έργου, Στέλιος Παπαντωνίου, ο γραφίστας Πέτρος Παπαπέτρου (Πιν) και ο δημοσιογράφος Λάζαρος Μαύρος.

Η εκδήλωση θα περιλαμβάνει επίσης απαγγελία αποσπασμάτων του έργου του Βασίλη Μιχαηλίδη με συνοδεία μουσικών. Στην Παλαιά Αρχιεπισκοπή η Εταιρεία Κυπριακών Σπουδών θα φιλοξενεί έκθεση προσωπικών αντικειμένων του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού, που θα είναι ανοικτή τόσο πριν, όσο και μετά την εκδήλωση.

Το έργο που θα παρουσιασθεί την 23η τρέχοντος, είναι ένα καλαίσθητο λεύκωμα 90 και πλέον σελίδων, σε κείμενα και επιμέλεια Στέλιου Παπαντωνίου, καλλιτεχνική επιμέλεια του Πέτρου Παπαπέτρου, του γνωστού ΠΙΝ του Φιλελευθέρου, φωτογραφίες του Αντρέα Μανώλη και διαφόρων ιστορικών πηγών, σε μια ιδέα του Γενικού Διευθυντή της Κεντρικής Ασφαλιστικής, Στέλιου Γεωργαλλίδη που ήταν και ο χορηγός της έκδοσης.

Αναφερόμενος στην αλλιώτικη αυτή έκδοση, ο συγγραφέας επισημαίνει ότι διερωτάται κανείς ποια είναι τα πραγματικά γεγονότα: Αυτά που φέρνουν στην επιφάνεια οι ιστορικοί, μετά από έρευνες και μελέτες που έχουν όμως την προσωπική ή κομματική σφραγίδα στον τρόπο παρουσίασης, ή αυτά που βρίσκονται στη ψυχή και στη φαντασία, όπως τα ακούσαμε σε ποιήματα ή σημαδιακά κείμενα που διαφυλάσσονται μια για πάντα στο συλλογικό υποσυνείδητο.

« Αυτά είναι για μας τα πιο αληθινά, τα πιο ζωντανά», τονίζει, « γιατί συνοδεύονται με τα συναισθήματα και τις ολοζώντανες εικόνες που αναδύθηκαν καθώς διαβάζαμε ή ακούγαμε ένα κείμενο-φορέα μιας ιστορικής στιγμής που αντιστοιχεί σε μια ολόκληρη ζωή.

Ένα λεύκωμα φωτογραφιών, πινάκων και άλλων έργων, συνοδευόμενων με κείμενα για την περίοδο 1821-2021, μπορούσε να είναι αυστηρά επιστημονικό, καθαρά λυρικό ή μικτό, με τη συνοδεία αποσπασμάτων διαφόρων συγγραφέων ή ιστορικών κειμένων και ποιητικά δοσμένων ιστορικών στιγμών, γραμμένων πια στον χάρτη της ψυχής και της φυλής, τροφή πνευματική αιώνων και παίδευση των Ελλήνων όπου γης».

Στο έργο που κυκλοφόρησε αυτή την περίοδο, επισημαίνει ο κ. Παπαντωνίου, παρατίθενται και ιστορικές πηγές και ποιητικά αποδομένες στιγμές της Ιστορίας στα 200 αυτά χρόνια από την Ελληνική επανάσταση ως το τώρα.

«Βάση του όλου λευκώματος», εξηγεί ο συγγραφέας, « αποτελεί το ποίημα του Βασίλη Μιχαηλίδη «Η Εννάτη ιουλίου του 1821 εν Λευκωσία Κύπρου». Μέσα σε αυτό το μεστό έργο περιλαμβάνεται όλη η προιστορία και ιστορία των γεγονότων που μας ενδιαφέρουν, ποιητικά δοσμένων.

Εισάγοντας στο έργο αυτό, με στίχους ή ποιήματα, προσπαθούμε να καλύψουμε την περίοδο από το 1911, όταν καταλήφθηκε η Κύπρος από τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο και άρχισε σταδιακά η Φραγκοκρατία και Ενετοκρατία. Ακολούθησε η κατάληψη της Κύπρου από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στα 1571. Παράλληλα, φωτίζουμε και τη γενικότερη ελληνική ιστορία ως τις πικρές μέρες του Ιούλη του 1821 στην Κύπρο.

Ακολουθεί η Αγγλοκρατία (1878) και ο αγώνας για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα (1955-59), η ανακήρυξη της ανεξάρτητης Κυπριακής Δημοκρατίας (1960) και το 1974 το πραξικόπημα, η τουρκική εισβολή, ως σήμερα, 200 χρόνια από την έναρξη της ένδοξης ελληνικής επανάστασης».

Θεμέλιο του λευκώματος «Κρυφοί ανέμοι», αποτέλεσε το βιβλίο «Βασίλη Μιχαηλίδη Ποιήματα, μια ανάγνωση από τον Κώστα Βασιλείου, εκδόσεις Αιγαίον, 2007».

Ο Στέλιος Παπαντωνίου επισημαίνει ότι πολλοί και αξιόλογοι είναι οι μελετητές της περιόδου και του ποιήματος του Βασίλη Μιχαηλίδη. Η προσπάθεια του, τόνισε, ήταν να σχολιάσει σε στίχο ή σε πεζό λόγο ή με άλλα παράλληλα κείμενα τα γεγονότα, έχοντας βαθιά στη συνείδηση πως τον Βαίλη Μιχαηλίδη δεν τον φτάνουν στην τέχνη μεγάλοι ποιητές που τον ζηλεύουν.

Μετά την παράλληλη αυτή παράθεση των πηγών, στο τέλος του λευκώματος, παρατίθεται ολόκληρο το ποίημα της Εννάτης Ιουλίου του Μιχαηλίδη, με τους πασίγνωστους μεταξύ άλλων στίχους:

« Η Ρωμιοσύνη εν’ φυλή συνότζαιρη του κόσμου,

Κανένας δεν εβρέθηκεν για να την ι-ξηλείψει,

Κανένας, γιατί σιέπει την που τα ‘ψηο Θεός μου.

Η Ρωμιοσύνη εν’ να χαθεί, όντας ο κόσμος λείψει!».

«Σφάξε μας ούλλους τζι ας γενεί το γαίμαν μας αυλάτζιιν,

Κάμε τον κόσμο ματζιελειόν τζιαι τους Ρωμιούς τραούλια,

Αμμά ‘ξερε πως ίλαντρον όντες κοπεί καβάτζιιν

Τριγύρου του πετάσσουνται τρακόσια παραπούλια.

Το ‘νιν αντάν να τρω’ την γην, τρώει την γην θαρκέται

Μα πάντα τζιείνον τρώεται τζιαι τζιείνον καταλυέται».

Οι «Κρυφοί ανέμοι» ξεκινούν με μια ιστορική διαδρομή από το 1191 δια των ποιημάτων και διηγήσεων ανθρώπων των τεχνών και της λαικής παράδοσης, διηγούμενοι το πέρασμα των χρόνων από Εγγλέζους, Φράγκους, Οθωμανούς, σταυροφόρους, περνώντας στο μνήμα και την εγκλείστρα του Αγίου Νεοφύτου δια της γραφής του Γιώργου Σεφέρη.

Σημαντικό μέρος καταλαμβάνει η άλωση της Πόλης και η επικείμενη το 1571 ώρα της σκλαβιάς και της Κύπρου.

«Στα χίλια πεντακόσια και εβδομήντα ένα

Ήρθεν  κι η ώρα στου νησιού της Κύπρου το μαντάτο

Στον Μουχαμέτη τον Πασιά και στου Ισλάμ το ξίφος

Βένετοι, Φράγκοι, χριστιανοί ρωμιοί να φαν το χώμαν.

Πλάθει κλαμώντας ο λαός της Κύπρου μας τραγούδι

Οθωμανού τον αρπαγμό, γεννίτσαρου κοπάδι».

Η Ιστορία μέσα από το λεύκωμα ταξιδεύει στο 1821 και στη μύηση της Κύπρου από Φιλικούς στον αγώνα, στον Κυπριανό και στην διορατικότητα του επισκόπου για τα δεινά που θα επιφέρει λόγω εγγύτητας με την Τουρκία η ανάμειξη στον ξεσηκωμό. Το ξέσπασμα της επανάστασης και το διάταγμα στις 23 Απριλίου 1821 για τον αφοπλισμό στην Κύπρο, με την θηριωδία του Κουτσούκ-Μεχμέτη.

« Να μεν αρκείς, Τζιυπριανέ, να χάννεις τον τζιαιρόν σου

Να πάεις να φαραντζιιστείς, αν θέλεις το καλόν σου.

Πρέπει να πας, ει δε τζι αν ου, εχάθης δίχως άλλον

Αν σ’ εύρ’ η μέρα το πωρνόν δα μέσα δα, εν’ να ‘σαι

Νεκρός εις την κρεμμασταρκάν είτε νεκρός στον πάλλον.

Άνου να πάμεν γλήορα, τα’ αμάξιν καρτερά σε».

Και η άρνηση του Επισκόπου Κυπριανού να εγκαταλείψει τον λαό του, συνδέεται με τον φυλακισμένο Σωκράτη, να ακούει τον Κρίτωνα να τον προτρέπει να αποδράσει από τη φυλακή και όμως να αρνείται.

Καρφωμένος εδώ, λέγει ο μεγάλος φιλόσοφος, στους νόμους της πατρίδας με τους οποίους γεννήθηκα και μεγάλωσα.

Δεμένος κι ο Κυπριανός στο σταυρό του νησιού, πιστός στον όρκο του ποιμενάρχη.

Η μοίρα της Κύπρου, ελληνική στην Ιστορία, τονίζεται στο λεύκωμα, από τον καιρό του τρωικού πολέμου και πριν ακόμα, και κοντά στην Τουρκία γεωγραφικά, που ετοιμάζει επιθέσεις εναντίον της από τον καιρό που συνειδητοποίησε τη γεωγραφική θέση του νησιού και τη σημασία που έχει γι’ αυτήν.

Παρ’ όλα αυτά, οι Έλληνες της Κύπρου, συνειδητοί ακόλουθοι της θεμελιακής προτροπής του Θουκυδίδη μη αποφεύγεται τους πολεμικούς κινδύνους, αφού « το εύδαιμον το ελεύθερον» (ευτυχισμένος είναι μόνο ο ελεύθερος), παλεύουν για την ελευθερία τους κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες και τη μοιραία γειτνίαση με την Τουρκία.