Γιάννης Κωνσταντινίδης: Τί μας έμαθε η πανδημία, πώς θα είναι η επόμενη μέρα

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Με την ιατρική και επιστημονική κοινότητα να είναι στοχοπροσηλωμένες στην πλήρη καταπολέμηση του ιού και στην έξοδο από τις έκτακτες συνθήκες που βιώνουμε την τελευταία εν διετία, μια άλλη κατηγορία επιστημόνων επεξεργάζεται ήδη την επόμενη μέρα από οικονομικής άποψης.

Μιλώντας σήμερα στο PafosNet ο εγκεκριμένος λογιστής/ελεγκτής και τέως αντιπρόεδρος του ΔΣ της CYTA, Γιάννης Κωνσταντινίδης, τονίζει ότι μετά από τις εφιαλτικές μέρες που διανύουμε, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε κάποια βασικά πράγματα για το μέλλον μας: Ότι, πρωτίστως, τίποτα πλέον δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο. Και ότι η Κύπρος οφείλει να ακολουθήσει μια νέα πορεία, που ενώ δεν θα ακυρώνει διαχρονικά πλεονεκτήματα της όπως ο ήλιος, η θάλασσα και οι υπηρεσίες, εντούτοις θα την εισάξει στη νέα εποχή της ευελιξίας και προσαρμοστικότητας.

-κ. Κωνσταντινίδη, διάγουμε μια από τις σοβαρότερες περιόδους της κυπριακής ιστορίας μετά το 1974, μαζί με την κατάρρευση της οικονομίας το 2013. Πώς βλέπετε, υπό την σκοπιά του ειδικού επί οικονομικών θεμάτων, να σχηματοποιείται η νέα πραγματικότητα στην Κύπρο στο άμεσο και απώτερο μέλλον εξαιτίας των όσων βιώνουμε σήμερα;

« Πραγματικά διανύουμε μια από τις πιο δύσκολες περιόδους της σύγχρονης Κυπριακής ιστορίας. Πρόκειται όμως για παγκόσμια υγειονομική κρίση που επηρεάζει και την Κύπρο προκαλώντας αλυσιδωτές επιπτώσεις στη λειτουργία της κοινωνίας και της οικονομίας.
Για να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που αναφύονται, θα χρειαστεί να αλλάξει το οικονομικό μοντέλο και να γίνει στροφή σε νέες οικονομικές δραστηριότητες που σχετίζονται με την καινοτομία, την έρευνα, την πράσινη ανάπτυξη τον ψηφιακό μετασχηματισμό, καθώς και με την προσέλκυση ξένων επενδύσεων που θα συμβάλλουν στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Μαζί με αυτά είναι αναγκαίο να  πραγματοποιηθεί μία αλλαγή κουλτούρας της ίδιας της κοινωνίας. Χρειάζεται να γίνουμε περισσότερο ανοικτοί στην αλλαγή και να αξιοποιήσουμε τις ευκαιρίες για μεταρρυθμίσεις.
Τα μέτρα της κυβέρνησης, είναι σημαντικά για συγκράτηση της ανεργίας, αλλά και για την προσπάθεια διατήρησης των παραγωγικών μονάδων. Με τον περιορισμό της πανδημίας πρέπει να είμαστε σε θέση ετοιμότητας για την οικονομική ανάκαμψη.
Σημαντικό είναι επίσης και το Ευρωπαϊκό  Σχέδιο Ανάκαμψης περίπου 1 δις ευρώ, του οποίου η εισροή συναρτάται από την υλοποίηση από το Κράτος μεταρρυθμίσεων σε ένα ευρύ φάσμα πολιτικής, όπως για παράδειγμα: απασχόληση, ανάπτυξη δεξιοτήτων, εκπαίδευση, έρευνα και καινοτομία, υγεία, επιχειρηματικό περιβάλλον, δημόσια διοίκηση ,δικαιοσύνη, ανταγωνιστικότητα και παραγωγικότητα, ψηφιακός μετασχηματισμός και πράσινη ανάπτυξη.
Κάτι που πάντως προκαλεί ανησυχία στη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται, είναι ότι με το τέλος της αναστολής δόσεων μπορεί να αυξηθούν τα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια και οι επιχειρήσεις και νοικοκυριά να αντιμετωπίσουν δυσκολίες στην αποπληρωμή τους».
-Θα λέγατε ότι η κατάσταση είναι το ίδιο σοβαρή σε επίπεδο οικονομικών συνεπειών από ότι το 2013 ή λιγότερο; Πολλοί λένε ότι τότε η Κύπρος κατάφερε να σταθεί στα πόδια της σε χρόνο-ρεκόρ, αλλά σήμερα με δεδομένο ότι μιλάμε για μια παγκόσμια κρίση εκφράζουν αμφιβολίες κατά πόσο θα τα καταφέρουμε εξίσου.

« Δεν χωρά αμφιβολία ότι η υγειονομική κρίση μετατρέπεται σε μια σοβαρή οικονομική κρίση. Αυτή όμως είναι κυριολεκτικά παγκόσμια και έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά από του 2013 όπου για την Κύπρο ήταν επικεντρωμένη στον τραπεζικό χώρο. Τώρα, μέσα στις συνθήκες της πανδημίας, καλούμαστε όλοι να λειτουργήσουμε σε ένα περιβάλλον μεγάλης αβεβαιότητας, ακόμη και ανασφάλειας για το μέλλον. Πολλά, για την πορεία των πραγμάτων και την επιστροφή σε κάποιας μορφής κανονικότητα, θα εξαρτηθούν από το ρυθμό εμβολιασμού του πληθυσμού και την αποτελεσματικότητα του.

Είναι πάντως δεδομένο ότι το μικρό οικονομικό μέγεθος της χώρας μας πιθανόν να βοηθήσει στην πιο γρήγορη διαχείριση της κατάστασης. Η αποκατάσταση της μακροοικονομικής ισορροπίας με υψηλούς και βιώσιμους ρυθμούς ανάπτυξης πρέπει να είναι προτεραιότητα. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό η περίοδος αυτή να συνοδευτεί από ένα ισχυρό μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα, προκειμένου η οικονομία να προετοιμαστεί όχι μόνο για μια ασφαλή και συνολική επανεκκίνηση, αλλά κυρίως για την επάνοδο της σε μια στερεή αναπτυξιακή τροχιά επενδύσεων με αιχμές τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την πράσινη οικονομία».

-Όπως και με την κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος και συνακόλουθα και της οικονομίας, έτσι και σήμερα ενώ η πανδημία είναι ένα φαινόμενο γενικευμένο, φαίνεται ότι η Πάφος βιώνει ξανά σημαντικότερες συνέπειες από την υπόλοιπη Κύπρο. Έχετε την ίδια αίσθηση και αν ναι, πού νομίζετε ότι οφείλεται η ιδιαιτερότητα αυτή;

« Είναι γεγονός ότι η Πάφος βιώνει πολύ σημαντικές οικονομικές συνέπειες. Πρόκειται καθαρά για έναν ταξιδιωτικό παραθεριστικό προορισμό όπου η εστίαση, ο τουρισμός και οι συναφείς δραστηριότητες αποτελούν τη βαριά βιομηχανία της περιοχής και τις κύριες πηγές οικονομικής δραστηριότητας. Σε αυτές συμπεριλαμβάνεται και ο τομέας ανάπτυξης ακινήτων, ο οποίος έχει πληγεί σε μεγάλο βαθμό λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας. Σε τοπικό επίπεδο, η ανάταξη της οικονομίας της Πάφου συνιστά μεγάλη πρόκληση για το άμεσο μέλλον».

-Ως άνθρωπος της οικονομίας και της αγοράς, κ. Κωνσταντινίδη, ποιες κατηγορίες συμπατριωτών μας βλέπετε να έχουν πληγεί από την κρίση αυτή σε βαθμό που θα δυσκολευθούν όταν η πανδημία περάσει να επανέλθουν; Η πρώτη, «εύκολη» ανάγνωση του μη ειδικού είναι ότι τουριστικός κλάδος και λιανικό εμπόριο έχουν δεχθεί τις σοβαρότερες συνέπειες. Από πλευράς ενός ειδικού, ποια εξειδικευμένα ζητήματα διακρίνετε;

« Σε κάποιο βαθμό, μικρό ή μεγάλο, όλη η οικονομική δραστηριότητα έχει πληγεί με επιμέρους τομείς να έχουν υποστεί τις σοβαρότερες συνέπειες. Περισσότερα προβλήματα συναντάμε στις τουριστικές και ξενοδοχειακές μονάδες, αλλά και στις συναφείς με αυτές δραστηριότητες. Επίσης έχουν ιδιαίτερα επηρεαστεί και οι τομείς ανάπτυξης ακινήτων και λιανικού εμπορίου. Με τα ειδικά μέτρα στήριξης της Κυβέρνησης, την αναστολή δόσεων των τραπεζικών δανείων και με την προσδοκώμενη αποτελεσματικότητα του εμβολιασμού, σταδιακά θα υπάρξει επαναφορά της οικονομικής δραστηριότητας. Πιθανόν να δυσκολευτούν να ανακάμψουν εκείνοι οι κλάδοι ή επιχειρήσεις που αντιμετώπιζαν ήδη προβλήματα και προ κρίσης, η δεν διαθέτουν επαρκή ταμειακά διαθέσιμα σε αυτή την ταραγμένη περίοδο».

-Μιλώντας ειδικότερα για την Πάφο, ολοένα και περισσότεροι παράγοντες και φορείς εκφράζουν προβληματισμό για την συνέχιση του οικονομικού μοντέλου που ακολουθείται μέχρι σήμερα και που αποδεικνύεται ευάλωτο στις έκτακτες συνθήκες όπως αυτές παρουσιάστηκαν με την πανδημία. Θεωρείτε ότι υπάρχει δυνατότητα αλλαγής του πλάνου που ακολουθείται όλα αυτά τα χρόνια και που βασίζεται στο δίπολο τουρισμός-ανάπτυξη γης; Και τελικά μπορεί να υπάρξει ένα πλάνο που να προσφέρει περισσότερη ασφάλεια και αποδοτικότητα για την επαρχία;

« Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Κύπρος, αλλά και στη συγκεκριμένη περίπτωση η Πάφος, είχαν υιοθετήσει ένα μοντέλο ανάπτυξης που στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στον τουρισμό και στην ανάπτυξη ακινήτων. Το κλίμα, ο ήλιος, η θάλασσα, η ποιότητα ζωής, ήταν συγκριτικά μας πλεονεκτήματα που αξιοποιήθηκαν σε αυτή την κατεύθυνση.

Οι εποχές όμως αλλάζουν και απαιτούν προσαρμογή. Χρειαζόμαστε ένα νέο επικαιροποιημένο μοντέλο που, χωρίς να αγνοεί διαχρονικά συγκριτικά πλεονεκτήματα του τόπου, οδηγεί την ανάπτυξη μέσα από διαφοροποιημένες επενδύσεις στην ψηφιακή και στην πράσινη οικονομία (π.χ. ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) και στους τομείς εκπαίδευσης, έρευνας και καινοτομίας».

-Καταλήγοντας, κ. Κωνσταντινίδη: Ένας οικονομολόγος τι θα συμβούλευε τον απλό πολίτη για να αισθάνεται θωρακισμένος σε απρόοπτες καταστάσεις όπως αυτές που βίωσε το 2013 και σήμερα; Μπορεί κάτι να αλλάξει στην οικονομική συμπεριφορά μας που να αυξάνει την ασφάλειας μας σε παρόμοια συμβάντα ή είναι πράγματα έξω από τον άνθρωπο της καθημερινότητας;

« Πέρα από την προσήλωση στις αλλαγές του μοντέλου ανάπτυξης της οικονομίας, χρειάζεται αλλαγή νοοτροπίας και τρόπου σκέψης. Όπως σας ανέφερα, είναι σημαντικό να είμαστε ανοικτοί στην αλλαγή και να ενθαρρύνουμε νέες ιδέες και πρακτικές. Αν κάτι μας διδάσκει η πανδημία είναι πως τίποτα δεν είναι δεδομένο. Το απρόοπτο είναι κανόνας ζωής. Συνεπώς σε ατομικό και επιχειρηματικό επίπεδο η τόλμη πρέπει να συνοδεύεται από εγκράτεια. Το ρίσκο από σύνεση.

Ασφαλώς και είναι δύσκολη η ισορροπία αυτή, όμως όσο καλύτερα προετοιμαζόμαστε για το απρόβλεπτο, τόσο καλύτερα μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε όταν συμβεί. Πάντα θα υπάρχουν περίοδοι κρίσης, όπως με την πανδημία της Covid-19. Χρειαζόμαστε διαφοροποιημένη σκέψη και λύσεις μη συμβατικές, ώστε να μπορούμε να αντιμετωπίζουμε με επιτυχία γεγονότα αυτής της κλίμακας. Και φυσικά η ικανότητα προσαρμογής είναι πάντα προϋπόθεση αντοχής και επιβίωσης».