Γεροσκήπου: Έργα-μαμούθ φέτος με επίκεντρο την θεά Αφροδίτη

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Μέχρι σήμερα, ο μύθος της θεάς της ομορφιάς βρισκόταν «επί χάρτου» όσον αφορά στη Γεροσκήπου, την περιοχή που όπως και το όνομα της υποδηλεί, ήταν κατά την μυθολογία ο χώρος που η Αφροδίτη έκανε τους περιπάτους της μέσα στους «Ιερούς Κήπους» της. Πλέον, η διασύνδεση της θεάς με τον δεύτερο πληθυσμιακά Δήμο της επαρχίας Πάφου σήμερα, θα μεταφερθεί και «επί εδάφους». Όπως αποκαλύπτει σήμερα στο PafosNet ο Δήμαρχος, Μιχάλης Παυλίδης, όλα πλέον είναι έτοιμα για να αρχίσει εντός του 2021 ένα τεράστιο για τα τοπικά δεδομένα έργο ανάδειξης του μυθολογικού και ιστορικού υπόβαθρου της Γεροσκήπου με επίκεντρο την σχέση της με την θεά του έρωτα και της ομορφιάς.

Ο σχεδιασμός αυτός είχε εκπονηθεί από την τοπική αρχή εδώ και χρόνια, ωστόσο απρόβλεπτα αρνητικά δεδομένα στον τόπο μας, όπως η κατάρρευση της οικονομίας το 2013, δεν επέτρεψαν την υλοποίηση του. Τα τελευταία δύο χρόνια ωστόσο, ο σχεδιασμός όχι απλώς επανήλθε στο προσκήνιο, αλλά συνδέθηκε και με συναφή έργα που προγραμματίζει ο Δήμος, όπως είναι η ανάπλαση και ανάδειξη του ιστορικού του πυρήνα, αλλά και η εντελώς πρόσφατη αγορά της τεράστιας έκτασης του παλιού ΚΕΝ Πάφου από την ιδιοκτήτρια Τράπεζα Κύπρου.

Οι σχεδιασμοί αυτοί έρχονται πλέον σε κοινή ρότα, τονίζει ο Μιχάλης Παυλίδης, προκειμένου να γίνει ένα έργο-μαμούθ στο κέντρο του Δήμου, που θα εκτείνεται μέχρι και στην τοποθεσία Εφτά Αη-Γιώρκηδες, σε μια απόσταση αρκετών δηλαδή χιλιομέτρων από τον πυρήνα του σχεδιασμού.

« Με βεβαιότητα μπορούμε πλέον να πούμε», επισημαίνει ο Δήμαρχος Γεροσκήπου, « ότι η Γεροσκήπου, ο γεωγραφικός χώρος του νησιού που έχει άρρηκτα συνδεθεί με την Κυπριακή Ιστορία και μυθολογία, λόγω της σύνδεσης του με τη θεά Αφροδίτη, αποκτά και πάλι σήμερα κεντρικό ρόλο στην πλούσια ιστορική και αρχαιολογική παράδοση της επαρχίας Πάφου. Το φιλόδοξο σχέδιο μας για την οργανική ένταξη χώρων του Δήμου με αρχαιολογικό και πολιτιστικό ενδιαφέρον στην τουριστική, εμπορική και κοινωνική καθημερινότητα της περιοχής, δια της ενοποίησης των αρχαιολογικών και ιστορικών σημείων, που αν και ευρισκόμενα όλα στον κεντρικό της πυρήνα, λειτουργούν μέχρι σήμερα αποσπασματικά και ασύνδετα, μπαίνει πια στις ράγες».

Ο Μιχάλης Παυλίδης, αναφέρει ότι ο σχεδιασμός έχει ολοκληρωθεί και μπει πλέον στην τελική φάση για την υλοποίηση του. Σε αυτά τα πλαίσια η δημοτική αρχή έχει λάβει την έγκριση για την συμπερίληψη μεγάλου μέρους των έργων σε ευρωπαικά επιδοτούμενα προγράμματα, ενώ παράλληλα έχει αρχίσει να υλοποιεί τον μεγαλεπίβολο στόχο με εργασίες που έχουν να κάνουν με αναπλάσεις του ιστορικού πυρήνα του Δήμου που είναι έργο που θα «τρέχει» παράλληλα με τα έργα ανάδειξης του μύθου της Αφροδίτης.

 « Το μεγαλόπνοο σχέδιο βρίσκεται πλέον στην τελική του φάση, με επίκεντρο την ανάπλαση του ιστορικού πυρήνα του Δήμου μας και την ανάδειξη της πλούσιας αρχαιολογικής και μυθολογικής διάστασης της περιοχής», τονίζει. « Έχουμε ολοκληρώσει τον σχεδιασμό για την αναβίωση του «Περιπάτου της θεάς Αφροδίτης», ο οποίος κατά την αρχαιότητα σύμφωνα με γραπτά κείμενα του Στράβωνα ξεκινούσε από την σημερινή Κάτω Βρύση, διερχόταν από τον παραδοσιακό αλευρόμυλο, πάνω από τα σημερινά εκπαιδευτήρια της Γεροσκήπου, ανηφόριζε προς τις υπεραιωνόβιες τρεμιθιές και κατέληγε στον σημερινό ιστορικό πυρήνα, πίσω από το Δημοτικό Μέγαρο.

Ο σχεδιασμός αυτό μπορούμε σήμερα να πούμε ότι έχει ήδη ολοκληρωθεί όσον αφορά στην αδειοδότηση του από τα κρατικά τμήματα και στις διαδικασίες εξασφάλισης των αναγκαίων κονδυλίων».

Για πρώτη φορά μάλιστα, επισημαίνει ο Δήμαρχος, ο περίπατος της θεάς θα επεκτείνεται μέχρι και την αρχαιολογικής και ιστορικής αξίας περιοχή των Εφτά Αη Γιώρκηδων του Δήμου, όπου σήμερα βρίσκεται το ομώνυμο εκκλησάκι και οι φημισμένες σπηλιές που επικοινωνούν υπογείως με την κεντρική πλατεία του Δήμου και την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής.

Αναφέρει επίσης ότι στα πλαίσια του σχεδιασμού, η δημοτική αρχή έχει αγοράσει το τεμάχιο γης που εφάπτεται του Γυμνασίου Αγίας Παρασκευής, πολύ κοντά στην Κάτω Βρύση, όπου και μελετάται παράλληλα η τοποθέτηση ενός αγάλματος της Αφροδίτης.

Το μεγάλο έργο της σύνδεσης των αρχαιολογικών και ιστορικών χώρων της Γεροσκήπου, τονίζει ο Μιχάλης Παυλίδης, αρχίζει να προωθείται προς ωρίμανση και υλοποίηση στον τελικό του σχεδιασμό από το 2018, ενώ ο κύριος όγκος θα αφορά σε ένα ποσό πέραν των 2 εκατομμυρίων ευρώ.

« Στόχος της τοπικής αρχής είναι να δημιουργήσουμε ένα θεματικό χώρο περιπάτου που να συνδυάζει μυθολογία, φυσιολατρία και άσκηση», εξηγεί. « Η ενοποίηση του οικιστικού πυρήνα του Δήμου Γεροσκήπου με τους αρχαιολογικούς του χώρους, που βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή του κέντρου, αποτελούσε το μεγάλο στοίχημα μας, που δεν είναι άσχετο και με την προωθούμενη πλέον, μετά από πολύχρονες καθυστερήσεις, κατασκευή του συνδετήριου δρόμου τουριστικής περιοχής-κεντρικού πυρήνα, που θα φέρει κόσμο από την τουριστική περιοχή στο ιστορικό μας κέντρο. Προς την κατεύθυνση αυτή κινείται και η μελέτη που έχει ετοιμασθεί για την ενοποίηση του ιστορικού κέντρου με την Κάτω Βρύση και τον Μεσαιωνικό Αλευρόμυλο».

Η Κάτω Βρύση, επισημαίνει ο Μιχάλης Παυλίδης, αποτελεί σημαντικό κομμάτι της ιστορίας και της πολιτιστικής κληρονομιάς της Γεροσκήπου. Ο σημαντικός ρόλος που φαίνεται να είχε στις λατρευτικές τιμές προς τιμήν της θεάς Αφροδίτης και στους Ιερούς Κήπους της, αποτελεί μια κληρονομιά που η δημοτική αρχή επιχειρεί σήμερα να αναδείξει και να αξιοποιήσει σε πρακτικό επίπεδο.

« Η προσπάθεια του Δήμου Γεροσκήπου, αποτελεί το δεύτερο εγχείρημα αυτού του τύπου που δρομολογείται στην επαρχία Πάφου, μετά το σαφώς μεγαλύτερης κλίμακας, εγχείρημα για το ποσό των 4 εκ. ευρώ, προκειμένου να ενοποιηθούν οι αρχαιολογικοί χώροι της Κάτω Πάφου», παρατηρεί. « Σε αυτά τα πλαίσια, η δημοτική αρχή φροντίζει για την περαιτέρω αξιοποίηση και προβολή του συγκεκριμένου μνημείου της κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής της Γεροσκήπου. Πέρασαν 100 χρόνια από την κατασκευή των πετρόκτιστων καμάρων και του πλυσταριού στην έξοδο της πηγής που είναι γνωστή στις μέρες μας ως «Κάτω Βρύση», η οποία από τα πανάρχαια χρόνια μέχρι και τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα κάλυπτε τις υδρευτικές και αρδευτικές ανάγκες της κοινότητας, ενώ εδώ γινόταν και το πλύσιμο των ρούχων των κατοίκων. Η λαϊκή παράδοση, μάλιστα, θέλει το νερό της, το οποίο διοχετεύεται μέσω υπόγειας σήραγγας που περνά από το προαύλιο της εκκλησίας της Αγίας Παρασκευής, ως θαυματουργό («αγίασμα»), αφού αυτό συνδέθηκε με τη θεραπεία παθήσεων των οφθαλμών».

Ο Δήμαρχος Γεροσκήπου επισημαίνει ότι συμπληρωματικά των έργων ανάδειξης και εξωραισμού των ιστορικών και μυθολογικών χώρων του σημερινού Δήμου, έρχεται πλέον να προστεθεί και ένα μεγάλης κλίμακας έργο που άρχισε ήδη να σχεδιάζει η δημοτική αρχή:

«Πρόκειται για την ένταξη της τεράστιας έκτασης που καταλαμβάνει σήμερα το εγκαταλελειμμένο παλιό ΚΕΝ Πάφου, στο κέντρο του Δήμου μας, το οποίο μόλις προ ημερών καταλήξαμε σε τελική συμφωνία με την ιδιοοκτήτρια Τράπεζα Κύπρου για εξαγορά του. Η συμφωνία αφορά στην αγορά όλης της έκτασης που καταλάμβανε το παλιό Κέντρο Εκπαίδευσης Νεοσυλλέκτων, η οποία ανέρχεται στις 30 χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα και όχι μόνο στο Φρουραρχείο και το Διοικητήριο για τα οποία γίνονταν παλαιότερα οι συζητήσεις.

Στόχος μας τώρα είναι η έκταση να συνδεθεί με το παρακείμενο Πάρκο Γλυπτικής και την κεντρική πλατεία του Δήμου, δημιουργώντας ουσιαστικά ένα τεράστιο ενιαίο χώρο της τάξης των 100 χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων. Θα συνδιαστεί παράλληλα με τα έργα που θα αρχίσει να εκτελεί ο Δήμος από τις αρχές του 2021 για διασύνδεση του πλατειακού του χώρου με τον χώρο της Κάτω Βρύσης και άλλων σημείων που σχετίζονται με τον μύθο της θεάς Αφροδίτης».

Το αρχαίο τοπωνύμιο «Ιεροκηπία» παραπέμπει σε ένα ιερό άλσος που θα υπήρχε μέσα σε τέμενος. Η ανακάλυψη στα μέσα του 20ου αιώνα και συγκεκριμένα το 1948 ενός αποθέτη στην τοποθεσία Μονάγρι, λίγα μέτρα νοτιοανατολικά της Κάτω Βρύσης, που περιείχε εκατοντάδες πήλινα ειδώλια, φαίνεται να αποδεικνύει την ύπαρξη στη Γεροσκήπου, κατά την Αρχαϊκή τουλάχιστον περίοδο, ιερού αφιερωμένου στην Αφροδίτη.

« Με βάση τις αρχαίες πηγές, αλλά και μαρτυρίες ξένων περιηγητών και ιστορικών», τονίζει ο κ. Παυλίδης, « οι Ιεροί Κήποι της Αφροδίτης πρέπει να βρίσκονταν στα νότια της Γεροσκήπου, στην πεδιάδα που απλώνεται κάτω από το βραχώδες οροπέδιο, στο οποίο είναι κτισμένος ο ιστορικός οικισμός, και εκτείνονταν μέχρι τη θάλασσα. Αυτοί ποτίζονταν από πηγές που ξεχύνονταν από διάφορα σημεία της βραχώδους πλαγιάς. Από τους κήπους αυτούς, σύμφωνα με τον αρχαίο Έλληνα γεωγράφο Στράβωνα, περνούσε η πομπή των πιστών που κατέληγε στο Ιερό της Αφροδίτης στην Παλαίπαφο, με την ευκαιρία της τέλεσης των «Αφροδισίων», της ετήσιας γιορτής προς τιμήν της θεάς».

Λόγω του γεγονότος ότι η αρχαιολογία της Γεροσκήπου είναι ελάχιστα γνωστή, καθώς η περιοχή της δεν έχει ερευνηθεί συστηματικά, η γνώση μας για το αρχαίο παρελθόν του τόπου είναι ακόμα αποσπασματική, επισημαίνει. Έστω, όμως, με τις υπάρχουσες αναφορές, η Κάτω Βρύση φαίνεται να αποτελούσε την κύρια πηγή των Ιερών Κήπων:

« Η αρχαία Ιεροκηπία, με τις πλούσιες πηγές νερού, τα σπήλαια, τις υπόγειες στοές και την άγρια πυκνή βλάστηση, είχε όλα τα μορφολογικά γνωρίσματα των χώρων λατρείας της θεάς στον ελληνικό χώρο. Μέσα από μια απίστευτη συνέχεια στον χρόνο, η ονομασία της Γεροσκήπου (Ιεροκηπία), με διάφορες τοποχρονικές μεταβολές, «ταξίδεψε» από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας.

Το κληροδότημα των Ιερών Κήπων, αναπόσπαστο μέρος του οποίου αποτελεί ο χώρος που σήμερα είναι γνωστός ως «Κάτω Βρύση», αποτελεί, πιστεύω, το ισχυρότερο πολιτισμικό κεφάλαιο της Γεροσκήπου. Η παρακαταθήκη αυτή, δυστυχώς, δεν έχει τύχει του αναγκαίου σεβασμού και, ακόμα περισσότερο, δεν έχει εκτιμηθεί σωστά ούτε έχει αξιοποιηθεί προς όφελος της πόλης και των κατοίκων.

Με την ολοκλήρωση της προεργασίας και των σχεδιασμών για την ανάδειξη της θεάς Αφροδίτης και τη σχέση της με την Γεροσκήπου, ωστόσο, είμαστε πλέον έτοιμοι να εκμεταλλευθούμε και ιστορικά και πολιτιστικά, αλλά και οικονομικά ένα τεράστιο κεφάλαιο της Ιστορίας μας, που είναι διαδεδομένο κυριολεκτικά σε όλες τις άκρες της γης».