Γεροσκήπου: Ενοποιούνται ιστορικός πυρήνας και αρχαιολογικοί χώροι

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Η Γεροσκήπου, ο γεωγραφικός χώρος του νησιού που έχει άρρηκτα συνδεθεί με την Κυπριακή Ιστορία λόγω της σύνδεσης του με τη θεά Αφροδίτη, αποκτά και πάλι σήμερα κεντρικό ρόλο στην πλούσια ιστορική και αρχαιολογική παράδοση της επαρχίας Πάφου. Αιτία, το φιλόδοξο σχέδιο της δημοτικής αρχής για την οργανική ένταξη χώρων του Δήμου με αρχαιολογικό και πολιτιστικό ενδιαφέρον στην τουριστική, εμπορική και κοινωνική καθημερινότητα της περιοχής, δια της ενοποίησης των αρχαιολογικών και ιστορικών σημείων, που αν και ευρισκόμενα όλα στον κεντρικό της πυρήνα, λειτουργούν μέχρι σήμερα αποσπασματικά και ασύνδετα.

Ένα μεγαλόπνοο σχέδιο βρίσκεται πλέον στην τελική του φάση στον Δήμο Γεροσκήπου, με επίκεντρο την ανάπλαση του ιστορικού πυρήνα του και την ανάδειξη της πλούσιας αρχαιολογικής και μυθολογικής διάστασης της περιοχής. Η δημοτική αρχή έχει ολοκληρώσει τον σχεδιασμό για την αναβίωση του «Περιπάτου της θεάς Αφροδίτης», ο οποίος κατά την αρχαιότητα σύμφωνα με γραπτά κείμενα του Στράβωνα ξεκινούσε από την σημερινή Κάτω Βρύση, διερχόταν από τον παραδοσιακό αλευρόμυλο, πάνω από τα σημερινά εκπαιδευτήρια της Γεροσκήπου, ανηφόριζε προς τις υπεραιωνόβιες τρεμιθιές και κατέληγε στον σημερινό ιστορικό πυρήνα, πίσω από το Δημοτικό Μέγαρο.

Μιλώντας στο PafosNet ο Δήμαρχος Γεροσκήπου, Μιχάλης Παυλίδης, επιβεβαίωσε τον μεγαλόπνοο αυτό σχεδιασμό και τόνισε ότι αυτός έχει ήδη ολοκληρωθεί όσον αφορά στην αδειοδότηση του από τα κρατικά τμήματα και στις διαδικασίες εξασφάλισης των αναγκαίων κονδυλίων, όπως προέκυψε και από τις επαφές του Δημάρχου στα αρμόδια κρατικά τμήματα στη Λευκωσία την περασμένη εβδομάδα.

«Το μεγάλο έργο της σύνδεσης των αρχαιολογικών και ιστορικών μας χώρων», είπε, «αρχίζει στα τέλη του 2018. Ήδη, στον κρατικό προυπολογισμό του χρόνου αυτού έχει ενταχθεί ένα ποσό 400 χιλιάδων ευρώ για την έναρξη των έργων, ενώ ο κύριος όγκος θα αφορά στο 2019 με ένα ποσό πέραν των 2 εκατομμυρίων ευρώ.

Στόχος της τοπικής αρχής είναι να δημιουργήσουμε ένα θεματικό χώρο περιπάτου που να συνδυάζει μυθολογία, φυσιολατρία και άσκηση. Η ενοποίηση του οικιστικού πυρήνα του Δήμου Γεροσκήπου με τους αρχαιολογικούς του χώρους, που βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή του κέντρου, αποτελούσε το μεγάλο στοίχημα μας, που δεν είναι άσχετο και με την προωθούμενη πλέον, μετά από πολύχρονες καθυστερήσεις, κατασκευή του συνδετήριου δρόμου τουριστικής περιοχής-κεντρικού πυρήνα, που θα φέρει κόσμο από την τουριστική περιοχή στο ιστορικό μας κέντρο. Προς την κατεύθυνση αυτή κινείται και η μελέτη που έχει ετοιμασθεί για την ενοποίηση του ιστορικού κέντρου με την Κάτω Βρύση και τον Μεσαιωνικό Αλευρόμυλο».

Η Κάτω Βρύση, επισημαίνει ο Μιχάλης Παυλίδης, αποτελεί σημαντικό κομμάτι της ιστορίας και της πολιτιστικής κληρονομιάς της Γεροσκήπου. Ο σημαντικός ρόλος που φαίνεται να είχε στις λατρευτικές τιμές προς τιμήν της θεάς Αφροδίτης και στους Ιερούς Κήπους της, αποτελεί μια κληρονομιά που η δημοτική αρχή επιχειρεί σήμερα να αναδείξει και να αξιοποιήσει σε πρακτικό επίπεδο.

« Η προσπάθεια του Δήμου Γεροσκήπου, αποτελεί το δεύτερο εγχείρημα αυτού του τύπου που δρομολογείται στην επαρχία Πάφου, μετά το σαφώς μεγαλύτερης κλίμακας, εγχείρημα για το ποσό των 4 εκ. ευρώ, προκειμένου να ενοποιηθούν οι αρχαιολογικοί χώροι της Κάτω Πάφου», παρατηρεί. « Σε αυτά τα πλαίσια, η δημοτική αρχή φροντίζει για την περαιτέρω αξιοποίηση και προβολή του συγκεκριμένου μνημείου της κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής της Γεροσκήπου. Πέρασαν 100 χρόνια από την κατασκευή των πετρόκτιστων καμάρων και του πλυσταριού στην έξοδο της πηγής που είναι γνωστή στις μέρες μας ως «Κάτω Βρύση», η οποία από τα πανάρχαια χρόνια μέχρι και τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα κάλυπτε τις υδρευτικές και αρδευτικές ανάγκες της κοινότητας, ενώ εδώ γινόταν και το πλύσιμο των ρούχων των κατοίκων. Η λαϊκή παράδοση, μάλιστα, θέλει το νερό της, το οποίο διοχετεύεται μέσω υπόγειας σήραγγας που περνά από το προαύλιο της εκκλησίας της Αγίας Παρασκευής, ως θαυματουργό («αγίασμα»), αφού αυτό συνδέθηκε με τη θεραπεία παθήσεων των οφθαλμών».

Ο Δήμαρχος Γεροσκήπου επισημαίνει ότι στα πολύ πρόσφατα χρόνια, ο χώρος της Κάτω Βρύσης συνδέθηκε και με ήθη και έθιμα της κοινότητας.

« Μέχρι τη δεκαετία του ’40, οι οικοκυρές συνήθιζαν να παίρνουν όλα τα ρούχα της οικογένειας στη Βρύση, τα οποία και έπλεναν με την «αλουσίβα» και τη «φαούτα», αναφέρει. « Εδώ γινόταν, επίσης, και το πλύσιμο των μαλλιών με τα οποία γίνονταν τα νυμφικά κρεβάτια. Μάλιστα, πριν την κατασκευή της Βρύσης της Πλατείας, εδώ έρχονταν για να πλύνουν το σιτάρι που θα χρησιμοποιείτο για την παρασκευή του ρεσιού. Δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε με χρονική ακρίβεια πότε ο χώρος αυτός πήρε το όνομα Κάτω Βρύση. Η ονομασία αυτή, πάντως, φαίνεται ότι άρχισε να χρησιμοποιείται από τους κατοίκους μετά το 1917, μετά, δηλαδή, από την κατασκευή της Βρύσης της Πλατείας, προφανώς για σκοπούς διάκρισης των δύο βρυσών. Η ονομασία Κάτω Βρύση δεν απαντάται προηγουμένως ούτε στις γραπτές πηγές ούτε στις προφορικές μαρτυρίες».

Το αρχαίο τοπωνύμιο «Ιεροκηπία» παραπέμπει σε ένα ιερό άλσος που θα υπήρχε μέσα σε τέμενος. Η ανακάλυψη στα μέσα του 20ου αιώνα και συγκεκριμένα το 1948 ενός αποθέτη στην τοποθεσία Μονάγρι, λίγα μέτρα νοτιοανατολικά της Κάτω Βρύσης, που περιείχε εκατοντάδες πήλινα ειδώλια, φαίνεται να αποδεικνύει την ύπαρξη στη Γεροσκήπου, κατά την Αρχαϊκή τουλάχιστον περίοδο, ιερού αφιερωμένου στην Αφροδίτη.

« Με βάση τις αρχαίες πηγές, αλλά και μαρτυρίες ξένων περιηγητών και ιστορικών», τονίζει ο κ. Παυλίδης, « οι Ιεροί Κήποι της Αφροδίτης πρέπει να βρίσκονταν στα νότια της Γεροσκήπου, στην πεδιάδα που απλώνεται κάτω από το βραχώδες οροπέδιο, στο οποίο είναι κτισμένος ο ιστορικός οικισμός, και εκτείνονταν μέχρι τη θάλασσα. Αυτοί ποτίζονταν από πηγές που ξεχύνονταν από διάφορα σημεία της βραχώδους πλαγιάς. Από τους κήπους αυτούς, σύμφωνα με τον αρχαίο Έλληνα γεωγράφο Στράβωνα, περνούσε η πομπή των πιστών που κατέληγε στο Ιερό της Αφροδίτης στην Παλαίπαφο, με την ευκαιρία της τέλεσης των «Αφροδισίων», της ετήσιας γιορτής προς τιμήν της θεάς».

Λόγω του γεγονότος ότι η αρχαιολογία της Γεροσκήπου είναι ελάχιστα γνωστή, καθώς η περιοχή της δεν έχει ερευνηθεί συστηματικά, η γνώση μας για το αρχαίο παρελθόν του τόπου είναι ακόμα αποσπασματική, επισημαίνει. Έστω, όμως, με τις υπάρχουσες αναφορές, η Κάτω Βρύση φαίνεται να αποτελούσε την κύρια πηγή των Ιερών Κήπων.

Η Γεροσκήπου τροχιοδρομεί πλέον τα έργα που εγκρίθηκαν και ανάμεσα στα οποία, πέραν της αναβάθμιση του παραδοσιακού πυρήνα της Γεροσκήπου, με κόστος 2,2 εκατ. Ευρώ, είναι η κατασκευή του δρόμου που θα συνδέει το κέντρο της Γεροσκήπου με την τουριστική περιοχή του Δήμου και αναμένεται να κοστίσει γύρω στα 4,6 εκ. ευρώ. Η έναρξη των σχεδιασμών τοποθετείται στα τέλη του 2018.

« Ο Δήμος προωθεί ακόμη την ανακαίνιση και χρήση των δύο χαρακτηριστικότερων παραδοσιακών οικιών στον κεντρικό του πυρήνα», τόνισε ο Μιχάλης Παυλίδης. « Πρόκειται για τις οικίες, Χατζημιτσή και Στρογγυλού. Στην οικία Στρογγυλού εξετάζεται το ενδεχόμενο να μετατραπεί σε Οικία Εθελοντή και προς το σκοπό αυτό είχαμε και συνάντηση με τον Επίτροπο Εθελοντισμού και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων Γιάννη Γιαννάκη.

Όσο για την οικία Χατζημιτσή, προωθείται η τέλεση πολιτικών γάμων».

Στην περιοχή του πυρήνα αναμένεται να δημιουργηθούν κάποια μικρά καταστήματα και κέντρα αναψυχής με στόχο την προσέλκυση επισκεπτών, επεσήμανε ο Δήμαρχος.

Τα λεωφορεία του Οργανισμού Συγκοινωνιών Πάφου (ΟΣΥΠΑ) θεωρούνται από τους δημοτικούς άρχοντες ως κεντρική συνισταμένη των σχεδιασμών για την ανάδειξη και αξιοποίηση του ιστορικού κέντρου της Γεροσκήπου.

Η δημοτική αρχή μελετά το θέμα της αξιοποίησης της αναπλασθείσας πλατείας του Δήμου και της προβολής των μνημείων που την περιβάλλουν, αφού για μια ακόμη φορά διαπιστώθηκε ότι ο κεντρικός ιστός του Δήμου είναι ουσιαστικά αποκομμένος από την τουριστική περιοχή της Γεροσκήπου.

Στα πλαίσια αυτά, κατατέθηκε από πλευράς δημοτικών συμβούλων πρόταση για έναρξη επαφών με την διεύθυνση του ΟΣΥΠΑ προκειμένου να δρομολογηθούν σε τακτική βάση διαδρομές λεωφορείων από τα ξενοδοχεία του παραλιακού μετώπου της Γεροσκήπου προς το κέντρο του Δήμου, ώστε οι τουρίστες να έχουν την πρακτική δυνατότητα να επισκέπτονται την πλατεία, τα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος σημεία που υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και τις άλλες εμπορικές αναπτύξεις του κέντρου.

Επιχειρηματίες της περιοχής, τόνισαν στο PafosNet ότι είναι κρίμα να υπάρχουν χιλιάδες τουρίστες στις ξενοδοχειακές μονάδες του Δήμου Γεροσκήπου και ελλείψει σύνδεσης της ακτογραμμής με τον κεντρικό πυρήνα του Δήμου να αναγκάζονται να μετακινούνται μόνο προς την πλευρά της Κάτω Πάφου.

«Αν ζητήσουμε από τους αρμόδιους του οργανισμού συγκοινωνιών της επαρχίας μας να υπάρξει μια αναπροσαρμογή δρομολογίων του ΟΣΥΠΑ προς το κέντρο του Δήμου μας», τόνισαν, «τα οφέλη για όλους θα είναι τεράστια».