Επένδυση μπετόν: Η Πάφος σε 50 αποχρώσεις του γκρι

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Ιωάννης Σάββα

(Θαλάσσιος) Βιολόγος

Μέλος της Νεολαίας Οικολόγων

Τα τελευταία χρόνια, εδώ στη μεγαλόνησο ακούμε συνεχώς για έργα ανάπτυξης και επενδύσεις μαμούθ τα οποία ‘‘λένε’’ θα φέρουν πνοή ελπίδας στην οικονομία του τόπου μας. Όσο ευχάριστο γεγονός και αν ακούγεται αυτό, δεν προτάθηκε καμία αξιόλογη, πρωτότυπη ή καινοτόμα πρόταση που να μην επιφέρει σοβαρές αρνητικές συνέπειες στο φυσικό περιβάλλον και στη φυσική και πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου. Μέχρι στιγμής έχουμε διαβάσει για δελφινάρια-φωκάρια, πάρκα κροκοδείλων, τεχνητά νησιά και πολύ πρόσφατα την απόλυτη καταστροφή της χερσονήσου του Ακάμα.

Ο Ακάμας, ένα αποκλειστικό μέρος στα δυτικά της Κύπρου, φέρει εξαιρετικά μοναδική ομορφιά που απεικονίζεται μέσα από τους γεωλογικούς χαρακτήρες του. Χάρη σ’ αυτή την πολύ σπάνια φυσιογνωμία, ο Ακάμας φιλοξενεί τουλάχιστον 600 είδη φυτών εκ των οποίων 39 είναι ενδημικά, 168 είδη πτηνών, 12 είδη θηλαστικών, 20 είδη ερπετών και άλλα πολλά είδη που συμπεριλαμβάνονται στα ασπόνδυλα ζώα.

Δικαιωματικά, ο Ακάμας έχει ανακηρυχτεί ως περιοχή παγκόσμιας κληρονομιάς από την UNESCO, προστατευόμενη περιοχή μέσα στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Οδηγίας Natura 2000 και έχει αναγνωριστεί ως μια από τις 22 περιοχές υψηλού ενδημισμού στην Ευρώπη.  Θα έπρεπε να ήταν κύριο μέλημά μας, να κηρύξουμε αυτή την σπάνια ομορφιά ως πάρκο Βιόσφαιρας της UNESCO – όπως πολλές περιβαλλοντικές οργανώσεις υποστηρίζουν και όπως πολλά άλλα κράτη εφαρμόζουν για τον εγχώριο φυσικό τους πλούτο. Δυστυχώς στην Κύπρο αυτό το ζήτημα είναι αδύνατον να επιτευχθεί για κερδοσκοπικούς κυρίως λόγους.

Σήμερα, το 25% της προστατευόμενης περιοχής του δικτύου Natura 2000 στην χερσόνησο του Ακάμα, οδηγείται σε νέες ζώνες ανάπτυξης (τουριστικών και οικιστικών) από το Τμήμα Πολεοδομίας ενώ στην θαλάσσια περιοχή της Γεροσκήπου ενδέχεται να κατασκευαστεί τεχνητό νησί 137 εκταρίων μετά από σχετικό ενδιαφέρον τόσο της κυβέρνησης όσο και της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου. Και ΓΙΑΤΙ ΌΧΙ; Όσο υπάρχει η λαϊκή σιωπή και το χρήμα, μπορούμε εύκολα να αντικαταστήσουμε τους ‘‘άνευ αξίας’’ οικότοπούς μας με μπετόν, έτσι ώστε να θέσουμε τους αναπτυξιακούς μας στόχους σε εφαρμογή!

Όπως αναφέρθηκαν σε πολλά άλλα σχετικά άρθρα τα «οφέλη» είναι πολλά και συσχετίζονται με την αναζωογόνηση της Κυπριακής οικονομίας. Αν εξαιρέσουμε τις περιβαλλοντικές οργανώσεις όπου εδώ και χρόνια προειδοποιούν για ανεπανόρθωτη ζημιά, κανείς εκ των αρμοδίων όμως δε μίλησε για τον αντίκτυπο και την απερισκεψία τέτοιων ενεργειών! Τα αναπτυξιακά έργα στον Ακάμα προϋποθέτουν τον αφανισμό μοναδικών φυσικών γεωμορφωμάτων, την εξαφάνιση ενδημικών ειδών και βιοποικιλότητας καθώς επίσης την ολέθρια καταστροφή του βιοτόπου και επομένως τα προϊόντα και τις υπηρεσίες του οικοσυστήματος. Κάποιες από τις φυσικές βραχώδης ακτές του Ακάμα θα ισοπεδωθούν από μπουλντόζες, θα αντικατασταθούν με άμμο, ομπρέλες και κιόσκια τουριστικών υπηρεσιών. Οι ποσότητες σκουπιδιών στο χερσαίο/θαλάσσιο περιβάλλον θα πάρουν άλλη διάσταση, λες και δεν είχαμε αρκετά, ενώ η προσέλευση άλλων ρύπων στην περιοχή από τουριστικά και οικιστικά συγκροτήματα θα επηρεάσουν τις γειτονικές ‘‘προστατευόμενες’’ περιοχές.

Όσο αφορά τη δημιουργία τεχνητού νησιού στη Γεροσκήπου, οι συνέπειες είναι αβέβαιες. Όπως αναφέρουν  σχετικά άρθρα, θα υλοποιηθούν επιστημονικές έρευνες από σύμβουλους περιβάλλοντος και υδατικών έργων για την εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Καμία όμως επιστημονική μελέτη διάρκειας ενός χρόνου δεν μπορεί να φέρει εις πέρας εκτιμήσεις για τα πραγματικά επακόλουθα. Παρόλα αυτά, ειδικοί εκτιμούν ότι τέτοιες γιγάντιες κατασκευές φέρουν ανυπολόγιστο οικολογικό κόστος και ανεπανόρθωτο πλήγμα στο υποθαλάσσιο οικοσύστημα. Σε παρόμοια έργα στον Περσικό κόλπο, παρατηρήθηκε καταστροφή κοραλλιογενών υφάλων και άλλων θαλάσσιων ειδών που θεωρούνται κλειδιά για τη δομή και τη λειτουργία του οικοσυστήματος. Στην Κύπρο, μέσα από αυτό το τεράστιο έργο απειλούνται τα λιβάδια Ποσειδωνίας (Posidonia oceanica), ένα ενδημικό θαλάσσιο γρασίδι της Μεσογείου ύψιστης οικολογικής σημασίας, το οποίο είναι προστατευόμενο από την νομοθεσία της Ε.Ε. «Habitat’s Directive», της Βέρνης, και τις συμβάσεις της Βαρκελώνης. Η εξόντωση της Ποσειδωνίας μπορεί να επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις στην βιοκοινότητα, καθώς επίσης και στην τοπική αλιεία μικρής κλίμακας, αφού αποτελεί τον πιο σημαντικό «βρεφονηπιακό σταθμό» πολλών ειδών, όπως επίσης και το γόνο τους που προστατεύεται από θηρευτές και ρεύματα μέσα στα πυκνά φυλλώματα της Ποσειδωνίας.

Ανακαλώντας την πρόσφατη Διεθνή Διάσκεψη για τις Κλιματικές Αλλαγές στο Παρίσι (COP21), 195 κράτη, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου, παρευρέθηκαν στον ίδιο χώρο για να υιοθετήσουν μια νέα ομόφωνη συμφωνία για τις κλιματικές αλλαγές.  Δύο από τις συμφωνίες ήταν: «Recognizing the importance of the conservation and enhancement, as appropriate, of sinks and reservoirs of the greenhouse gases referred to in the Convention» και «Noting the importance of ensuring the integrity of all ecosystems, including oceans, and the protection of biodiversity, recognized by some cultures as Mother Earth, and noting the importance for some of the concept of “climate justice”, when taking action to address climate change».

Με ποιο θράσος υπογράψαμε αυτή τη συμφωνία αφού δε σκοπεύαμε να την τηρήσουμε; Ξέραμε τι υπογράφαμε; Να σας υπενθυμίσω ότι η αποψίλωση της βλάστησης και των δασών θεωρείται ένας από τους παράγοντες που συμβάλλουν στην παγκόσμια κλιματική αλλαγή. Τα φυτά και άλλοι φωτοσυνθετικοί οργανισμοί όπως τα φύκια αποτελούν δεξαμενές άνθρακα, αφού προσλαμβάνουν και κατάσχουν διοξείδιο του άνθρακα (ένα ισχυρό αέριο του φαινομένου του θερμοκηπίου) από την ατμόσφαιρα, από το οποίο ένα μεγάλο ποσοστό αποθηκεύεται ως οργανική μάζα. Αυτή η οικολογική υπηρεσία που προσφέρεται από τη φύση συνεισφέρει στην άμβλυνση της κλιματικής αλλαγής. Στην περιοχή της Μεσογείου αυτό ισχύει περισσότερο στην περίπτωση της Ποσειδωνίας, αφού αποθηκεύει τεράστιες ποσότητες άνθρακα σε μορφή ριζωμάτων, που παρατηρείται συγκρίσιμη με τα εύκρατα και τα τροπικά δάση. Και στις δύο περιπτώσεις, στον Ακάμα και στην περιοχή της Γεροσκήπου, η υπηρεσία αυτή θα χαθεί και θα αντικατασταθεί με τοπική αύξηση της θερμοκρασίας λόγω της λιθόστρωσης από μπετόν. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα το λεγόμενο φαινόμενο θερμικής νησίδας, δηλαδή οι ηλιακές ακτινοβολίες θα απορροφούνται από τα οικοδομήματα και θα εκπέμπονται πίσω στο περιβάλλον ως θερμότητα.

Η Κύπρος δε χρειάζεται περεταίρω ανάπτυξη προς αντικοινωνικές και αντιοικολογικές κατευθύνσεις με την ευρύτερη καταστροφή του φυσικού μας πλούτου. Αυτό που χρειάζεται η Κύπρος είναι έξυπνους τρόπους ανάπτυξης, κινούμενη πιο «πράσινα» και πιο βιώσιμα. Ας μην ξεχνάμε ότι το φυσικό περιβάλλον ανήκει σε όλους μας και όχι στους λίγους.