Ενσυναίσθηση, αυτή η άγνωστη…

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

ΤΟΥ ΝΕΟΦΥΤΟΥ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ

Εκπαιδευτικού

Κάποιες φορές αισθάνομαι ως εν δυνάμει εκπαιδευτικός ότι το έργο το οποίο επιτελούμε είναι πραγματικά πολύ δύσκολο. Δεν αμφιβάλλω ότι το επάγγελμα μας συνοδεύεται από πολλά πλεονεκτήματα, αλλά αναμφισβήτητα εμπεριέχει και πολλές ευθύνες. Ο εκπαιδευτικός είναι επιφορτισμένος με το δύσκολο έργο της διάπλασης προσωπικοτήτων και όχι απλά της επιμόρφωσης ή την ενίσχυσης των μαθησιακών δεξιοτήτων. Πολλοί συνάδελφοι εκπαιδευτικοί εργάζονται φιλότιμα προσπαθώντας να καλύψουν απίστευτα κενά των μαθητών και παράλληλα να δώσουν τις στοιχειώδεις γνώσεις που είναι αναγκαίες για την επιτυχία των εκπαιδευομένων στο δύσκολο στίβο του σχολείου. Οι γνώσεις και η πειθαρχία κυρίως που αποκομίζουν οι μαθητές είναι στοιχεία πολύτιμα για την όσο το δυνατό αποτελεσματική και ουσιαστική προσαρμογή τους στο δύσκολο δρόμο που ανοίγεται μπροστά τους. Πολλές φορές επισημαίνεται στους μαθητές ότι πρέπει σταθερά και αταλάντευτα να αξιοποιήσουν αυτές τις δυνατότητες που αφειδώλευτα τους προσφέρονται, ώστε να οπλιστούν με τα απαραίτητα εφόδια για την επιβίωση και συμβίωσή τους στην κοινωνία.

Oι περισσότεροι μαθητές αισθάνονται μια «καθησυχαστική ασφάλεια» κάτω από τα φτερά της οικογένειας, που τους προσφέρει απλόχερα πληθώρα αγαθών και διευκολύνσεων. Κάποιοι είναι παραδείγματα προς μίμηση σε πολλά επίπεδα, ενώ άλλοι ενεργούν επιεικώς αδικαιολόγητα (για να μην πω με αχαριστία) εκμεταλλευόμενοι είτε την επιείκεια είτε κάποιες φορές την άγνοια των γονέων για τις παρασπονδίες τους.

Σ’ αυτό το σημείο επιβάλλεται η ενεργητικότερη εμπλοκή των εκπαιδευτικών πέρα από το αυστηρά προκαθορισμένο καθήκον τους. Αυτό γιατί οι μαθητές χρειάζονται πραγματικούς καθοδηγητές που να τους εμπνέουν εμπιστοσύνη και σεβασμό χωρίς να χρειάζεται κανείς να εκμαιεύσει την υπακοή τους. Ο διδάσκαλος-πρότυπο πρέπει λοιπόν να αφουγκραστεί τις πραγματικές ανάγκες των μαθητών, να κατανοήσει τις δυσκολίες προσαρμογής κάποιων από αυτούς στις αυξημένες απαιτήσεις του συστήματος, να τους δείξει πραγματικό ενδιαφέρον, στοργή και αγάπη.

Όλοι από εμάς κατανοούμε ότι οι τάξεις στις οποίες καλούμαστε να διδάξουμε είναι είτε μεικτής ικανότητας είτε πολλαπλών ιδιαιτεροτήτων. Στα πλαίσια της πολυπολιτισμικότητας, όμως, είμαστε αναγκασμένοι να συμβιβάσουμε καταστάσεις πραγματικά δύσκολες, να αποδεχθούμε τη διαφορετικότητα και να στηρίξουμε τα παιδιά στο πραγματικά δύσκολο δρόμο τους προς την ενηλικίωση.

Οι καιροί σήμερα είναι χαλεποί. Τα διαζύγια αποτελούν μια αδιάψευστη και σκληρή πραγματικότητα  που ως επί το πλείστον επηρεάζουν πρωτίστως τα παιδιά. Στο σχολείο, λοιπόν, πολλοί μαθητές μας αναζητούν ένα δεύτερο σπίτι που σε κάποιους από αυτούς πραγματικά λείπει. Χρειάζονται πραγματικό ενδιαφέρον και πέραν της σχολικής τάξης, πέραν του αυστηρά προκαθορισμένου ωρα-ρίου. Χρειάζονται να νιώσουν πραγματικά τον καθηγητή ως καθοδηγητή και ειλικρινή συνοδοιπόρο, και όχι απλά ως στυγνό παροχέα στείρων γνώσεων. Κάποιοι από αυτούς έχουν ανάγκη ένα χάδι ή ένα καλό λόγο, ειδικά όταν αποτυγχάνουν. Ακόμα και η πιο μικρή προσπάθεια πρέπει να επιβραβεύεται και όχι να αποσιωπάται ή να θεωρείται δεδομένη, όπως πολλές φορές γίνεται. Στα σχολεία μας δεν πρέπει να καλλιεργείται η αντίληψη των μαθητών που είναι «χαμένες υποθέσεις» ή «περιορισμένων δυνατοτήτων», γιατί μια τέτοια θεώρηση ναρκοθετεί ολόκληρο το εκπαιδευτικό μας οικοδόμημα.

Για να γίνουν όμως τα πιο πάνω είναι απαραίτητη, μεταξύ άλλων προαπαιτούμενων, και η ενσυναίσθηση, η ικανότητα δηλαδή να μπούμε στη θέση του άλλου χωρίς να χάσουμε την ακεραιότητα της δικής μας ύπαρξης, να ταυτιστούμε συναισθηματικά με το μαθητή, να νιώσουμε τα προβλήματα, τους προβληματισμούς, τα συναισθήματα, τις σκέψεις, την ανεπάρκειά του. Να αισθανθούμε το δάκρυ του πριν χυθεί, να νιώσουμε πραγματική αγάπη για τα ελαττώματά του, γιατί δεν τα κουβαλά επειδή το θέλει, αλλά επειδή κανείς δεν του έδειξε πώς να τα αποσείσει. Επιβάλλεται να κατανοήσουμε επιτέλους γιατί η πλειοψηφία των μαθητών δεν αγαπούν πραγματικά πολλούς από τους διδάσκοντές τους, εφόσον οι διδάσκοντες δεν τους νιώθουν πραγματικά σαν αίμα τους, σαν κομμάτι του είναι τους.

Ακόμα και τα νέα αναλυτικά προγράμματα, που με τόσο ζήλο προετοιμάζονται, ακόμα και η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, που με τόση θέρμη ακολουθείται, αλλά και ότι έχει σχέση με στείρα γνώση (όσο εξειδικευμένη ή επιστημονική κι αν είναι), αν δεν ακουλουθείται και συνταυτίζεται με πραγματική ενσυναίσθηση από μέρους των εκπαιδευτικών για τα πραγματικά ΘΕΛΩ των μαθητών, δυστυχώς και αναμφισβήτητα θα πέσει στο κενό, εφόσον η γνώση δεν ξεκινά από την κατανόηση του ψυχισμού των άμεσα ενδιαφερομένων στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Πρέπει λοιπόν να αντιληφθούμε όλοι μας ότι η εκπαίδευση δεν είναι το επάγγελμα, αλλά το δεύτερο μας σπίτι, δεν είναι η δουλειά μας, αλλά η αντανάκλαση μας, δεν είναι ένα απλά ένα κομμάτι της μέρας μας, αλλά το στίγμα μας στην κοινωνία την οποία συναπαρτίζουμε.

Στην πορεία αυτή δεν πρέπει να παραγνωρίζονται φυσικά οι ευθύνες των γονέων οι οποίοι έχουν σαφή και ρητή υποχρέωση να σταθούν δίπλα στα παιδιά τους, όχι απλά ως συνοδοιπόροι, αλλά ως αυθεντικοί συμπαραστάτες. Η αγαστή συνεργασία και επικοινωνία σχολείου – οικογένειας είναι σ’ αυτά τα πλαίσια απαραίτητη και αυστηρά επιβεβλημένη, ώστε να αντιμετωπίζονται τα προβλήματα και οι ελλείψεις που ανακύπτουν. Έτσι ο μαθητής δε θα αφήνεται αδρανής στην ανεπάρκειά του, αλλά θα κατευθύνεται ώστε να την αντιμετωπίσει. Στόχος μας δεν είναι  μόνο να εφοδιάζουμε με γνώσεις τα παιδιά μας, αλλά να είμαστε δίπλα τους ώστε να τα κατευθύνουμε σωστά όσον αφορά κυρίως στη διάπλαση της προσωπικότητάς τους.

Οι αυριανοί πολίτες είναι σήμερα στα χέρια μας και ένα μεγάλο κομμάτι από το μέλλον τους και το αποτύπωμα που θα αφήσουν ως πολίτες εξαρτάται από τους δικούς μας χειρισμούς.

Ας μη φανούμε λοιπόν κατώτεροι των προσδοκιών τους…