Δήμητρα Σακέλλη: Η Πάφος στην υπηρεσία της επιστημονικής στήριξης των παιδιών

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Η Πάφος πρωτοπορεί στην καταπολέμηση της ψηφιακής εξάρτησης των παιδιών και των εφήβων, καθώς και στην αύξηση της αυτοεκτίμησης τους. Τα ψυχολογικά αυτά εφόδια προς τους νέους παρέχουν τα πρωτοποριακά προγράμματα πρόληψης του Συνδέσμου Πρόληψης και Ψυχικής Παιδείας RISE, που λειτουργεί στην Πάφο με ιδιαίτερη επιτυχία και αποδοχή από τα παιδιά και τους γονείς τους.

Πρόσφατα διεξήχθη το πρόγραμμα «Πρόληψη της Ψηφιακής Εξάρτησης», το οποίο απευθυνόταν σε όσα παιδιά συμμετέχουν στην ψηφιακή κοινωνία, μέσω τηλεφώνου, ηλεκτρονικού υπολογιστή, ή άλλης συσκευής, ενώ αυτό το καλοκαίρι οργανώνεται το καλοκαιρινό σχολείο ψυχολογίας για παιδιά.

Μιλώντας σήμερα στο PafosNet η υπεύθυνη του Συνδέσμου και των εν λόγω προγραμμάτων, ψυχολόγος Δήμητρα Σακέλλη, τονίζει ότι η ψηφιακή κοινωνία είναι γεγονός και τα παιδιά συμμετέχοντας σε αυτή βρίσκονται σε ρίσκο και για τους κινδύνους της κοινωνίας αυτής. Ο ψηφιακός εθισμός είναι ακόμα πιο συχνό φαινόμενο το οποίο χρειάζεται να ρυθμιστεί, επεσήμανε.

Γονική ευθύνη είναι η καθοδήγηση του παιδιού καθώς διαπλέει καθημερινά στο ψηφιακό κανάλι, τονίζει η κ. Σακέλλη. Για να μπορέσει ένας γονέας να καθοδηγήσει και να προστατεύσει το παιδί θα χρειαστεί να αποκτήσει γνώσεις και δεξιότητες. Το πρόγραμμα για την πρόληψη της ψηφιακής εξάρτησης, στοχεύει να επιτύχει ακριβώς αυτό και επιπρόσθετα να βοηθήσει στην επικοινωνία μεταξύ των μελών.

Αναφορικά με τον καλοκαιρινό σχολείο ψυχολογίας που οργανώνει το επόμενο διάστημα στην Πάφο το Κέντρο Πρόληψης RISE, η Δήμητρα Σακέλλη εξηγεί ότι στόχοι είναι η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης των παιδιών, η ενημέρωση για θέματα προστασίας το σώματος και η ενδυνάμωση των ψυχικών δεξιοτήτων τους για καλύτερη διαχείριση συναισθημάτων φόβου, άγχους θυμού και άλλα:

« Η ψυχοεκπαίδευση βοηθά το άτομο για καλύτερη λήψη αποφάσεων και επίτευξη στόχων. Μειώνεται το ρίσκο για σοβαρά λάθη και παγίδες στην παιδική, αλλά και εφηβική ηλικία. Τα εργαστήρια αυτά είναι μικρά άλλα σημαντικά και πρέπει να παραδίνονται τακτικά και για πολλά χρονιά .Έτσι η συναισθηματική παιδεία γίνεται κτήμα των παιδιών .Καθώς οι εμπειρίες επαναλαμβάνονται αδιάκοπα, ο εγκέφαλος τις μετατρέπει σε σταθερές αντιδράσεις που μπορούν να εφαρμόζονται σε στιγμές πόνου, απογοήτευσης και θλίψης.

Και ενώ το περιεχόμενό των μαθημάτων αυτών μπορεί να φαίνεται κοινότυπο, το αποτέλεσμα τους με δυο λόγια είναι η διάπλαση υγειών και ολοκληρωμένων ανθρώπων. Είναι περισσότερο παρά ζωτικό για το μέλλον μας».

Βλέπουμε εξαρτητική συμπεριφορά κυρίως σε έφηβους και δυστυχώς και σε όλο και μικρότερα παιδιά, παρατηρεί η κ. Σακέλλη. Ανεβάζουν μανιωδώς και παρακολουθούν τα σχόλια και τις αντιδράσεις των άλλων και τρέφουν έτσι την αυτοεκτίμηση τους.  Ανακουφίζουν τα αρνητικά τους συναισθήματα και κρύβονται πίσω από τα κινητά τους.

Οι έφηβοι είναι ευάλωτοι και επιρρεπείς σαν ομάδα λόγω της ευαίσθητης ψυχολογίας τους, τονίζει. Είναι γενικότερα σε αμφιβολία για την ταυτότητα τους και περισσότερη επιρροή έχουν σε αυτούς συνομήλικα άτομα. Με την εξαρτητική συμπεριφορά τους φωνάζουν για βοήθεια. Μας φωνάζουν να τους μάθουμε τα όρια τους.

« Μπορεί να αντιδρούν και να αντιστέκονται, όμως οι έφηβοι χρειάζονται την οριοθέτηση και την καθοδήγηση», επισημαίνει. « Είναι χρέος μας να τους διδάξουμε τα όρια και την σωστή/λάθος συμπεριφορά διότι ασχολούμενοι με την οθόνη δεν έχουν την ευκαιρία να μεγαλώσουν φυσιολογικά, να ασχολούνται με το ελεύθερο παιχνίδι, με τη μουσική, την άσκηση, τις τέχνες. Αλλά και να βρίσκονται με φίλους. Αντί για αυτό διεκδικούν σχέσεις και φιλίες κρυμμένοι πίσω από το προφίλ τους και την ασφάλεια του δωματίου τους.

Τα παιδιά έχουν βασικό δικαίωμα στην ασφάλεια και την παιδεία. Δεν θεωρείται παιδεία να προετοιμάζω το παιδί για να επιβίωση σε μια κοινωνία που ίσχυε στο παρελθόν. Η ψηφιακή κοινωνία είναι γεγονός και τα παιδιά μας συμμετέχουν σε αυτήν. Παιδεία λοιπόν είναι να τους εφοδιάσω με τις ψυχοκοινωνικές δεξιότητες για να μπορούν να επιβιώσουν σε αυτή.

Οπότε λογικό συμπέρασμα θα ήταν εφόσον είναι αυξημένοι οι παράγοντες ρίσκου σήμερα, τότε και εμείς θα πρέπει να εξελίξουμε τους παράγοντες προστασίας».

Θα ήταν καλό να σκεφτούμε την δική μας σχέση με τον ψηφιακό κόσμο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αναφέρει η Δήμητρα Σακέλλη. Αν το πρώτο πράγμα που κοιτάζω το πρωί και το τελευταίο πριν πάω για ύπνο είναι το κινητό η μια συγκεκριμένη εφαρμογή, τότε λεμε ότι είναι ώρα να επαναξιολογήσουμε τη σχέση μας με αυτό. Θα ήταν καλό να γίνει εφόσον είμαστε ζωντανά πρότυπα προς μίμησης για τα παιδιά μας. Είναι γεγονός ότι τα παιδιά ακούν πιο καλά τις πράξεις και συμπεριφορές παρά τα λόγια μας.

Αναφορικά με την κακοποίηση ανηλίκων, η Δήμητρα Σακέλλη παρατηρεί ότι η κακοποίηση είναι κοινωνικό στοιχείο και δεν διακρίνει μικρές η μεγάλες κοινωνίες. Στην δική μας μικρή κοινωνία θα ήταν καλό πρώτα να γίνει σοβαρή προσπάθεια για να καταπολεμηθεί το κοινωνικό στίγμα, τα πατριαρχικά στερεότυπα και να γίνει αξιοπρεπής επένδυση στην ψυχική παιδεία, τονίζει.

« Tα θύματα σεξουαλικής βίας δεν γνωρίζουν πόσο σημαντικό είναι να αναζητήσουν βοήθεια ούτε και πώς να το πράξουν. Δεν υπάρχει επαρκής ενημέρωση ούτε εύκολη προσβασιμότητα σε υπηρεσίες στήριξης και αυτό δεν βοηθά στην ενθάρρυνση του θύματος να προσπεράσει την δυσπιστία για την ικανότητα των αρχών να τους παρέχουν βοήθεια και να ζητήσει στήριξη.

Το κοινωνικό στίγμα είναι ο παράγοντας με τον οποίο βρίσκεται αντιμέτωπο το θύμα σε όλα τα στάδια της αποκάλυψης της θυματοποίησης και ο παράγοντας που καθορίζει τον χειρισμό του θύματος κατά την αναζήτηση βοήθειας, στήριξης και δικαιοσύνης. Υπάρχει έντονος ο φόβος να μην γίνει πιστευτό το άτομο, υπάρχει το ζήτημα της οικονομικής, της συναισθηματικής εξάρτησης στον δράστη και ασφαλώς η εύλογη δυσπιστία στην αστυνομία και το σύστημα δικαιοσύνης όπου παρατηρούμε τακτικά τα θύματα θυματοποιούνται εκ νέου αντιμετωπίζοντας αμάθεια, διάκριση και επικριτικές συμπεριφορές καθώς επίσης και επίπονη έκθεση σε εξετάσεις και αναβίωση της κάθε λεπτομέρειας που χρειάζεται να εξιστορήσουν». 

Ο εκφοβισμός που διεξάγεται σε παιδί που δεν μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του κατά τη δεδομένη περίσταση μπορεί να φανερωθεί με την ανάπτυξη ακραίων συμπεριφορών, το παιδί θύμα μπορεί να παρουσιάσει διαταραχές συμπεριφοράς ή στοιχεία παλινδρόμησης, έντονη ανασφάλεια, χαμηλή αυτοεκτίμηση, απόσυρση, δυσκολία στη δημιουργία σχέσεων, χαμηλές σχολικές επιδόσεις και σχολική συμμετοχή, εξηγεί η υπεύθυνη του RISE.

Είναι σημαντικό να παρατηρούμε της εναλλαγές στη συμπεριφορά και διάθεση του παιδιού διότι η κακοποίηση που μπορεί να υποφέρει ένα παιδί δεν είναι σπάνιο φαινόμενο, επισημαίνει. Στατιστικά αποδεικνύεται συνέχεια ότι το κάθε ένα παιδί θα υποστεί την κακοποίηση υπό τη μορφή εκφοβισμού, σχολικού εκφοβισμού κυρίως, τουλάχιστον μια φορά κατά τη σχολική του καριέρα. Δυστυχώς το φαινόμενο είναι διαδεδομένο όμως δεν υπάρχει αρκετή κοινωνική επίγνωση για την αντιμετώπιση του.

Η καταγγελία μας σεξουαλικής επίθεσης γίνεται μετά από πολλές εσωτερικές διαμάχες. Το παιδί υποφέρει από ενοχές, δυσπιστία και ανασφάλειά. Ο μεγαλύτερος του φόβος είναι να μην γίνει πιστευτός. Χρειάζεται αμέσως μετά τη καταγγελία να απενοχοποιήσουμε το παιδί, με λόγια και πράξεις και να το πιστέψουμε, προειδοποιεί.
 

Οι μετέπειτα συνέπειες από παρόμοιες ψυχοσωματικές καταστάσεις για τους νέους, είναι σοβαρές, καταλήγει η κ. Σακέλλη. Ψυχοσωματικά προβλήματα, έντονα προβλήματα στη δημιουργία προσωπικών σχέσεων, τάση προς καταχρήσεις, αγχώδης διαταραχές, προβλήματα προσαρμοστικότητας, κατάθλιψη είναι κάποια από τα κατάλοιπα.

« Πιο συγκεκριμένα το θύμα κακοποίησης συχνά χαρακτηρίζεται από συναισθήματα θυμού και πικρίας, επιθυμία για εκδίκηση, δυσκολία να εμπιστεύεται τους ανθρώπους, αυξημένες τάσεις για απομόνωση, υιοθετεί την ταυτότητα του εύκολου στόχου για θυματοποιήση, είναι ευερέθιστο και υπερευαίσθητο, έχει υπερβολικά μειωμένη αυτοπεποίθηση».