Άπαντα Αγίου Νεοφύτου: Διατίθενται οι πρώτοι δύο τόμοι

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Μια τιτάνια προσπάθεια της Μονής Αγίου Νεοφύτου, τόσο σε επιστημονικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο, έφθασε πλέον στα τελευταία στάδια του δρόμου. Η προσπάθεια έκδοσης των απάντων του Αγίου Νεοφύτου, 800  χρόνια μετά τον θάνατο του, έχει ήδη ολοκληρωθεί όσον αφορά στη συγκέντρωση και έκδοση του τεράστιου όγκου των συγγραμμάτων του Αγίου και πλέον οι αρμόδιοι της Μονής προχωρούν στον μεγαλεπίβολο στόχο την έκδοσης του τεράστιου αυτού έργου και στη δημοτική γλώσσα.

Μιλώντας στο PafosNet για το έργο της έκδοσης των Απάντων του Αγίου Νεοφύτου, για το οποίο η Μονή βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών, ο Αρχιμανδρίτης της Μονής, Αλέξιος Εγκλειστριώτης, ανακοίνωσε ότι οι δύο πρώτοι τόμοι των Απάντων στη δημοτική γλώσσα, είναι πλέον διαθέσιμοι προς πώληση για όσους ενδιαφέρονται, ενώ στα σκαριά είναι και οι επόμενοι δύο που θα εκδοθούν μέχρι το επόμενο Πάσχα.

« Ήταν ένας στόχος της Μονής Αγίου Νεοφύτου που πήρε σάρκα και οστά με την συγκέντρωση και έκδοση των συγγραμμάτων μέσα σε έξι τόμους στην αρχαιοελληνική γλώσσα των κειμένων», αναφέρει. « Επόμενος στόχος που είχε τεθεί, με την ολοκλήρωση των έξι τόμων της κριτικής έκδοσης, ήταν η μετάφραση των κειμένων του Αγίου Νεοφύτου στη δημοτική γλώσσα, ώστε  να μπορούν να είναι προσιτά σε ευρύτερο κοινό.

Αν και τα σχέδια μας πήραν προσωρινά αναβολή λόγω της οικονομικής κρίσης, αφού μια τέτοια προσπάθεια στοιχίζει πολύ, πλέον είμαι στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσω ότι η προσπάθεια αυτή είναι σε στάδιο υλοποίησης. Οι δύο πρώτοι τόμοι των Απάντων του Αγίου Νεοφύτου στη δημοτική έχουν εκδοθεί ήδη και αφορούν στους ψαλμούς και τις ωδές.

Αυτή την περίοδο ετοιμάζονται οι επόμενοι δύο τόμοι, που θα αφορούν στις Κατηχήσεις και που θα εκδοθούν μέχρι το Πάσχα. Προωθείται επίσης η ετοιμασία του 5ου και 6ου τόμου, που θα αφορά στις ομιλίες και εορτές».

Το γιγάντιο έργο της έκδοσης των Απάντων του Αγίου Νεοφύτου στη δημοτική γλώσσα, τονίζει ο υπεύθυνος του έργου, θα καλύπτει 12 τόμους συν ένα 13ο που θα είναι το ευρετήριο. Διευκρινίζει ότι ενώ το έργο της έκδοσης των Απάντων στην αρχική τους γλώσσα αποτελείται από πέντε τόμους συν το ευρετήριο, στη δημοτική η όλη προσπάθεια θα περιλαμβάνει διπλάσιους τόμους, δεδομένου ότι η έκδοση αυτή περιλαμβάνει στη μια σελίδα το αρχικό κείμενο της κριτικής έκδοσης και στην άλλη το μεταφρασμένο στη δημοτική.

« Το τεράστιο αυτό έργο», τονίζει ο Αρχιμανδρίτης της Ιεράς και Σταυροπηγιακής Μονής Αγίου Νεοφύτου, « έγινε κατορθωτό χάρη στην οικονομική υποστήριξη της Αρχιεπισκοπής Κύπρου, η οποία επιχορηγεί εξ ολοκλήρου την προσπάθεια.

Θα έλεγα ότι προχωρούμε πλέον πολύ ικανοποιητικά μετά την ενίσχυση αυτή της Αρχιεπισκοπής και θεωρώ εφικτό την υλοποίηση των αρχικών μας σχεδιασμών να γίνει κατορθωτό μέχρι το 2020 να ολοκληρωθεί η μεταφορά των συγγραμμάτων στη δημοτική γλώσσα. Βάλαμε ως στόχο το έτος 2020 διότι κατά την χρονολογία αυτή συμπληρώνονται 800 χρόνια από τον υλικό θάνατο του Αγίου Νεοφύτου.

Προσδοκία μας λοιπόν είναι ως τότε να έχουν ολοκληρωθεί και οι 12 τόμοι που θα μπορούν να συμπεριλάβουν τα κείμενα της κριτικής έκδοσης και την μεταφορά τους στη δημοτική γλώσσα». 

Αναφερόμενος ειδικότερα στην εξειδικευμένη έκδοση των Απάντων του Αγίου Νεοφύτου, ο Αρχιμανδρίτης Αλέξιος Εγκλειστριώτης διευκρίνισε ότι στα αριστερά των σελίδων των εκδόσεων θα βρίσκονται τα κείμενα της κριτικής έκδοσης με τα σχόλια των επιμελητών και στα δεξιά θα είναι τα μεταφρασμένα στη δημοτική, με τα δικά τους σχόλια.

Στο πίσω μέρος των τόμων θα υπάρχει πληθώρα σχολίων, είπε, ώστε να μπορεί ο μελετητής να αποκτά ευρύτητα γνώσης πάνω στο αντικείμενο. Τα σχόλια θα είναι βιβλικά, ιστορικά, γλωσσικά και  άλλα, ανέφερε.

Tα « Άπαντα του  Εγκλείστου», σύμφωνα με τον κατάλογο των συγγραφών του Αγίου Νεοφύτου, που παρατίθεται στην Τυπική Διαθήκη του, αποτελούντο στο σύνολό τους κατά το έτος 1214 από 16 επίτομα βιβλία καταταγμένα σε τρεις ομάδες, ανάλογα με το σχήμα τους: τα μεγαλύτερα, τα μεγάλα και τα μικρά.

Από τις αναγραφὲς των επιμέρους τίτλων ή περιγραφὲς του περιεχομένου, προκύπτει ότι τα περιλαμβανόμενα στους τόμους αυτοὺς συγγράμματα ήταν, κατὰ σειρὰ αναγραφής, τα ακόλουθα:

Τρεις Πανηγυρικές, δηλαδή συλλογὲς πανηγυρικών Λόγων.
Δύο βιβλία Επιστολών.
Συλλογὴ μὲ τετρακόσια ασκητικὰ «κεφάλαια», δηλαδὴ ἀποφθέγματα μεγάλων ασκητών.

24 «Τελώνια», δηλαδή μικρὲς διατριβὲς γιὰ ισάριθμα δαιμόνια-κακίες.
Το «Πεντηκοντακέφαλο βιβλίο», σὲ πενήντα κεφάλαια, μαζὶ με  Ερμηνεία του Άσματος των Ασμάτων.
Η Θεοσημία.
Η ερμηνεία της Εξαημέρου.
Η Ερμηνεία του Ψαλτηρίου.
Η Ερμηνεία κανόνων των δώδεκα Δεσποτικών εορτών.
Το Πρόχειρο του Εγκλείστου, μαζὶ μὲ μία αναφορὰ «τεσσαρακονταετίας καὶ πεντηκονταετίας καὶ φυσιολογίας».
Ένα δεκάλογο βιβλίο με ερμηνείες Δεσποτικών εντολών της Καινής Διαθήκης.
Άλλο δεκάλογο βιβλίο με ερμηνείες ἐντολών της Παλαιάς Διαθήκης.
Η βίβλος των Κατηχήσεων.
Μικρὸ βιβλίο με κατανυκτικὰ στιχηρά.
Η Τυπικὴ Διάταξις ή Διαθήκη.
Το καλούμενο «Τελευταῖον».

Αναφορικά με τα σωζώμενα έργα του Αγίου Νεοφύτου, ο Αρχιμανδρίτης Αλέξιος Εγκλειστριώτης επισημαίνει ότι από τα παραπάνω έργα σώζονται, εντελώς ή σχεδὸν ἀκέραια, σε κώδικες ή ἐκδόσεις του κύπριου Αρχιμανδρίτη Κυπριανού (18ος αἰ.), η μία απὸ τις Πανηγυρικὲς καὶ τὰ βιβλία 8-12, το 16, μὲ τους « Δέκα λόγους περὶ Χριστού εντολών»  ή Ερμηνεία εντολῶν του Χριστού, καιὶ τα έργα υπ’ αριθμόν 18 καὶ 20.

« Πέρα από τα ἐννέα αυτὰ έργα», τόνισε, « έχουν βρεθεί μερικὰ ακόμη κείμενα, δηλαδή τρεις ομάδες, εννέα, τριών και  ενὸς,  εόρτιων λόγων προερχόμενες πιθανότατα ἀπὸ τὶς χαμένες Πανηγυρικὲς, χωρὶς να αποκλείεται η προτεινόμενη απὸ μερικοὺς ταύτιση της μεγαλύτερης ομάδας, των Λόγων της Λέσβου, έπειτα η περίφημη ιστορικὴ πραγματεία «Περὶ τῶν κατὰ χώραν Κύπρον σκαιῶν», μία ὁμιλία «Περὶ τῶν θείων καὶ φρικτῶν μυστηρίων», επίσης μία ομιλία «Περὶ ὑπακοῆς», ακόμη ένα άγνωστο μέχρι τώρα κολοβὸ ἐργίδιο, ἐκλογὴ νόμων της Παλαιάς Διαθήκης, μὲ τίτλο «Ἔρανος νόμων Θεοῦ …», ποὺ λογικὰ θὰ πρέπει νὰ ἔχει σχέση μὲ τὸ ἀρ. 17, θὰ είναι δηλαδὴ μάλλον ὁ ἀρχικὸς πυρήνας του, καί, τέλος, έξι μικρότερα κείμενα, σχεδὸν όλα ἐπιστολικού χαρακτήρα». 

Η συναγωγὴ των κειμένων αυτών, που συναποτελούν το πεντάτομο μνημειώδες σώμα των «Συγγραμμάτων του Αγίου Νεοφύτου, Πάφος 1996-2005, Έκδοση Ιεράς Μονής Αγίου Νεοφύτου», ἐπανεκδίδεται μαζὶ μὲ λίγα πρόσθετα κείμενα του αγίου, χωρισμένη σὲ τέσσερις θεματικὲς ἑνότητες: Τα Ιστορικά, Τα Ἑρμηνευτικὰ της Βίβλου, Οι Πανηγυρικοὶ Λόγοι, και Τα Κατηχητικά.

Στην πρώτη ομάδα συμπεριλήφθηκαν και οι  ιστορικού ενδιαφέροντος επιγραφὲς της Εγκλείστρας, από τις οποίες οι σύγχρονες του Αγίου φαίνεται νὰ προέρχονται στην πλειονότητά τους, αν όχι όλες, από τον ίδιο.