Ακάμας: Οι κοινότητες βγαίνουν μπροστά για την προβολή τους

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Με τις διαδικασίες για την δημιουργία του Εθνικού Δασικού Πάρκου να είναι ακόμη υπό εξέλιξη και με τις πρόνοιες του Τοπικού Σχεδίου Ακάμα όλο να αναμένονται και όλο να μην επισημοποιούνται, ένας διαφορετικός αέρας πνέει τους τελευταίους μήνες στις κοινότητες της χερσονήσου.  Με τη σύσταση ενός κοινού συντονιστικού φορέα και με δράσεις σε διάφορα επίπεδα, τα χωριά του Ακάμα αποφάσισαν να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους και να προωθήσουν από μόνα την ανάδειξη της μοναδικής καλλονής του τοπίου και των πολλών πλεονεκτημάτων που έχουν για τους επισκέπτες, αλλά και να θέτουν επί τάπητος τα πολλά προβλήματα που αντιμετωπίζουν.

Τόσο μέσω του συντονιστικού αυτού οργάνου, όσο και κατά μόνας, οι κοινότητες της περιοχής προχωρούν το τελευταίο διάστημα σε έργα ανάδειξης τους, κυρίως όσον αφορά στην περιβαλλοντική μοναδικότητα τους. Εκμεταλλευόμενες ευρωπαικά προγράμματα, αλλά και την ενίσχυση ιδρυμάτων της Κύπρου με περιβαλλοντικούς προσανατολισμούς, όπως η Terra Cypria, το Ίδρυμα Φωτιάδη, αλλά και την προηγούμενη διετία ο Οργανισμός «Πάφος 2017» κατά την λειτουργία της Πάφου ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, η χερσόνησος του Ακάμα είναι εσχάτως στο προσκήνιο της δημοσιότητας με κάθε ευκαιρία.

Οι κοινότητες της χερσονήσου επικεντρώθηκαν από το περασμένο καλοκαίρι σε μια δράση που στόχο είχε την άμεση και εύληπτη λήψη των μηνυμάτων τους από τις χιλιάδες των επισκεπτών του Ακάμα. Με απόφαση τους, ανάρτησαν σε κεντρικά σημεία των κοινοτήτων και άλλων πολυσύχναστων χώρων, πανό και πινακίδες που δημοσιοποιούν την αγανάκτησή τους για τα προβλήματα με τα οποία βρίσκονται αντιμέτωποι εδώ και μία 30ετία.

Η πρωτοβουλία αποτελεί μέρος των προσπαθειών της «Κοινοτικής Δράσης Ακάμα» για ανατροπή της φθίνουσας πορείας που ακολουθούν οι κοινότητες εδώ και πολλά χρόνια και τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων των κατοίκων της περιοχής ως ισότιμοι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας.

«Ακάμας, 30 χρόνια εγκλωβισμένοι σε κούφιες υποσχέσεις» και «Ακάμας, 30 χρόνια εμπαιγμού, οι κοινότητες φυτοζωούν» είναι μερικά από τα μηνύματα της διαμαρτυρίας, τα οποία συνοψίζουν το σημαντικότερο πρόβλημα που σύμφωνα με την Κοινοτική Δράση Ακάμα έχει καταδικάσει τις κοινότητες σε μαρασμό.

Οι κάτοικοι του Ακάμα στερούνται εδώ και 30 χρόνια το αναφαίρετο ανθρώπινο δικαίωμα στην εκμετάλλευση των περιουσιών τους, με αποτέλεσμα οι κοινότητες να οδηγηθούν σε οικονομική εξαθλίωση και η πλειοψηφία των νέων της περιοχής να εγκαταλείψει τα χωριά αναζητώντας εργασία σε αστικά κέντρα. Όπως επισημαίνει ο κοινοτάρχης Νέου Χωριού, Ανδρέας Χριστοδούλου Μάχιμος, τα δύο τρίτα των δημοτικών σχολείων της περιοχής του Ακάμα έχουν κλείσει, ενώ οι θάνατοι στην περιοχή ξεπερνούν με διαφορά τις λιγοστές γεννήσεις.

Με την εφαρμογή της Δήλωσης Πολιτικής το 1989, μεγάλες περιοχές του Ακάμα και τεράστιος αριθμός ιδιωτικών περιουσιών καθορίστηκαν με τον πολεοδομικό χαρακτηρισμό ΠΦ και μηδενικό συντελεστή δόμησης, εντός των οποίων απαγορεύτηκε η οιαδήποτε ανάπτυξη. Αυτό έγινε ως προληπτικό μέτρο εν αναμονή του εντοπισμού των περιοχών που πραγματικά χρειάζονται απόλυτη προστασία. Δεδομένου, ότι στο Διαχειριστικό Σχέδιο του δικτύου Natura έχουν πλέον καθοριστεί οι περιοχές υψίστης προστασίας η ΚΔΑ διεκδικεί όπως ο πολεοδομικός αυτός χαρακτηρισμός απαλειφθεί και όπως σε όλες τις ιδιωτικές περιουσίες εκτός των ζωνών υψίστης προστασίας, εφαρμοστούν οι πρόνοιες που διέπουν τις περιοχές Natura.

«Natura 2000 δεν σημαίνει εξαφάνιση της ανθρώπινης ζωής αλλά αρμονική συνύπαρξη φύσης και ανθρώπου. Εντός του δικτύου Natura επιτρέπεται η ήπια και αειφόρος ανάπτυξη» αναφέρει χαρακτηριστικά ο κοινοτάρχης της Ίνειας, Γιάγκος Τσίβικος. Επιθυμία των κοινοτήτων του Ακάμα είναι η ήπια ανάπτυξη στο 25% της χερσαίας επικράτειας του Natura,  έκταση που αποτελείται από ιδιωτικές περιουσίες, με στόχο να αναστραφεί η καθοδική πορεία των κοινοτήτων.

Εκ μέρους της Νεολαίας Περιφέρειας Πόλης Χρυσοχούς, ο Άδωνης Φουρνίδης σημειώνει ότι η φυσική ομορφιά του Ακάμα αποτελεί το συγκριτικό πλεονέκτημα της περιοχής και επιβάλλεται να προστατευτεί, ωστόσο την ίδια στιγμή δεν πρέπει να αποτελέσει τροχοπέδη για την ευημερία της. «Ζητούμε ένα καλύτερο αύριο για εμάς και τα παιδιά μας» αναφέρει χαρακτηριστικά.

Το υπό εκπόνηση Τοπικό Σχέδιο, είναι, σύμφωνα με την ΚΔΑ, το μόνο μέσο που μπορεί πραγματικά να διασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον για τον ντόπιο πληθυσμό, γι’ αυτό και η πρωτοβουλία διεκδικεί την περίληψη σε αυτό ειδικών προνοιών που θα επιτρέπουν την ήπια ανάπτυξη. Μια ανάπτυξη που θα σέβεται τη φυσική ομορφιά της περιοχής αλλά και τον άνθρωπο.                                       

Το Eco Art ήταν ένα από τα πιο φιλόδοξα προγράμματα της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης Πάφος 2017 με πολιτιστικό και οικολογικό όραμα για την Κύπρο και την Ευρώπη. Κεντρικό ρόλο στις δράσεις του προγράμματος, κατείχε η περιοχή του Ακάμα και η ανάδειξη των μοναδικών χαρακτηριστικών των κοινοτήτων του.

Με τον υπότιτλο: «Μονοπάτια σε κοινό έδαφος – Έργα επί τόπου», εικαστικοί από Κύπρο, Ελλάδα και άλλες χώρες κλήθηκαν να δημιουργήσουν έργα στις φυσικές περιοχές και τις κοινότητες του Ακάμα. Το Eco Art ανέδειξε τη σχέση μεταξύ τέχνης και φύσης, άνοιξε ένα διάλογο για κρίσιμα ζητήματα και δημιούργησε μια σημαντική κληρονομιά στη σύγχρονη Κυπριακή Τέχνη.

Σχετικό με τις δράσεις αυτές την χρονιά της λειτουργίας της Πάφου ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, είναι και ένα μόνιμο έργο στην κοινότητα των Αρόδων: Το «μονοπάτι της φύσης των ματσικόριδων», μια από τις δέκα δράσεις του Akamas Project και της υποδομής που αφήνει πίσω της η Πολιτιστική Πρωτεύουσα.

Πρόκειται για τη δημιουργία της περιπατητικής διαδρομής- κυκλικού μονοπατιού μελέτης της φύσης «Ματσικόριδο» που υλοποιήθηκε με τη συνεργασία του Τμήματος Δασών. Αφετηρία και το τέρμα της διαδρομής είναι η πλατεία της κοινότητας. Οι περιπατητές μπορούν να επιλέξουν την μικρή κυκλική διαδρομή μήκους 6 χιλιομέτρων που περνά μέσα από αμπέλια και το βιότοπο των Ματσικόριδων (Narcissus tazetta) ή την μεγάλη διαδρομή μήκους 10 χιλιομέτρων, απολαμβάνοντας την εξαιρετική θέα των φαραγγιών του Ακάμα και της θάλασσας του Ακάμα. Κατά μήκος της διαδρομής οι επισκέπτες μπορούν να παρατηρήσουν τη χλωρίδα του μονοπατιού, με τη σήμανση 25 σημαντικών ειδών της Κυπριακής χλωρίδας από το Τμήμα Δασών.

Εμπλουτιστικό στοιχείο της μοναδικότητας των κοινοτήτων της περιοχής, θεωρείται σήμερα ακόμη και ένα έργο του 19ου αιώνα, που λόγω της σημερινής συγκυρίας αποκτά ξανά κομβικό ρόλο για την διαχρονική ύπαρξη του στην Κύπρο: Ο λόγος για το πρώτο καζίνο που λειτούργησε στο νησί και ειδικότερα στην κοινότητα Κρήτου Τέρρα, το μακρινό 1870.

Με την επικαιρότητα να περιστρέφεται εσχάτως γύρω από το καζίνο θέρετρο της Λεμεσού και τα περιφερειακά καζίνο ανά την Κύπρο, ολοένα και περισσότεροι επισκέπτες της Πάφου, «ανακαλύπτουν» ξανά την μοναδική αυτή ιδιαιτερότητα μιας κοινότητας όταν το καζίνο ήταν έννοια άγνωστη στο νησί. Αυτό επιβεβαιώνουν ταξιδιωτικοί πράκτορες και ξεναγοί, αναφέροντας ότι τους τελευταίους μήνες και με αφορμή κυρίως την ένταξη στην καθημερινότητα της Κύπρου της λειτουργίας καζίνο, ήρθε «από σπόντα» στην επικαιρότητα και το θέμα της ύπαρξης καζίνο στην μικρή αυτή κοινότητα.

Η Κρήτου Τέρρα, στην οποία λειτούργησε το πρώτο καζίνο της Κύπρου από το 1870, αναφέρουν οι ίδιες πληροφορίες, επιχειρεί πλέον να εκμεταλλευθεί το γεγονός της επαναφοράς της πτυχής αυτής στην επικαιρότητα, αναδεικνύοντας την. Και αυτό, αφού η ανάπτυξη τουριστικού ρεύματος με αφορμή την δημοσιοποίηση της πρωτοποριακής εκείνης κίνησης, εκτιμάται ως ενέργεια που θα εξισορροπήσει άλλες, αρνητικές για την κοινότητα παραμέτρους που επικρατούν σήμερα.

Η κοινότητα βρίσκεται στην περιοχή Ακάμα, που προορίζεται για Εθνικό Πάρκο, τη στιγμή που οι κοινότητες στην περιοχή ξεκληρίζονται χρόνο με το χρόνο λόγω της μη προώθησης αναπτυξιακών έργων και κινήτρων από τις εκάστοτε Κυβερνήσεις ώστε να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας για τα νέα παιδιά που θα αποτελέσουν πόλο έλξης στην ύπαιθρο, υποστηρίζουν οι τοπικοί παράγοντες, θεωρώντας ότι η ανάπτυξη μιας «βιομηχανίας» τουρισμού γύρω από την ιστορική ύπαρξη καζίνο στην περιοχή θα ανοίξει νέες προοπτικές στην κοινότητα σήμερα.

Την εποχή της λειτουργίας του πρώτου καζίνο στην Κύπρο, η Κρήτου Τέρρα, τόπος καταγωγής του Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου, ήταν πόλος έλξης προσωπικοτήτων διεθνούς εμβέλειας, όπως ο Βασιλιάς της Αιγύπτου Φαρούκ.

Στεγαζόταν σε οίκημα το οποίο βρίσκεται στο κέντρο του χωριού και στο εσωτερικό του οποίου βρίσκονται σπάνιες τοιχογραφίες  με θέματα εμπνευσμένα από την ιστορία και την παράδοση. Η μια τοιχογραφία παριστάνει σκηνές από τη σύλληψη του ήρωα της ελληνικής επανάστασης, Αθανάσιου Διάκου. Στην άλλη τοιχογραφία παριστάνεται ο λαϊκός ήρωας, ο Κουταλιανός, και έγινε προς τιμή του όταν αυτός επισκέφθηκε την κοινότητα το 1896.
Το ιστορικό αυτό μνημείο βρίσκεται υπό την ευθύνη του Τμήματος  Αρχαιοτήτων.                         

Δείγμα της νέας αυτής πρακτικής, είναι η προωθούμενη κατασκευή ενός έργου στην Ίνεια που θα αναδείξει ένα στοιχείο του Ακάμα για το οποίο η ίδια η κοινότητα βρέθηκε πολλάκις στο παρελθόν «κατηγορούμενη»: Τις χελώνες.

Το πρώτο στο είδος του ανά την Κύπρο Μουσείο Χελώνων, είναι έτοιμο να δημιουργηθεί και να λειτουργήσει στην κοινότητα αυτή. Και αυτό, αφού όπως δηλώνει στο PafosNet ο κοινοτάρχης Ίνειας, Γιάγκος Τσίβικος, το απαιτούμενο κονδύλι των 400 χιλιάδων ευρώ για την δημιουργία του έχει πλέον βρεθεί και είναι πια θέμα εβδομάδων η προώθηση των εργασιών εφοδιασμού του με το εκθεσιακό υλικό, αφού το κατασκευαστικό σκέλος έχει εδώ και καιρό αποπερατωθεί.

Ο κ. Τσίβικος είπε ότι σε πρόσφατες επαφές με τα αρμόδια υπουργεία και υπηρεσίες της Δημοκρατίας, έχει οριστικοποιηθεί ότι το κοστολογηθέν για 397 χιλιάδες ευρώ μουσείο, θα χρηματοδοτηθεί οριστικά από ευρωπαικά κονδύλια μέσω των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ και πλέον όλα μπαίνουν σε τροχιά υλοποίησης.

Το Μουσείο Χελώνων θα δημιουργηθεί σε χώρο που ήδη έχει ετοιμασθεί στην αναπλασθείσα κεντρική πλατεία της Ίνειας που εγκαινιάστηκε τον Σεπτέμβριο του 2015. Όπως ανέφερε ο κ. Τσίβικος, οι χώροι είναι έτοιμοι και απομένει η χρηματοδότηση του έργου για την αγορά του ειδικού εξοπλισμού και την εσωτερική διαρρύθμιση του μουσείου.

« Αφού για δεκαετίες οι χελώνες της Λάρας ήταν η βασική αιτία για την καθήλωση της κοινότητας σε καθεστώς μη ανάπτυξης, αποφασίσθηκε τουλάχιστον να εκμεταλλευθεί η περιοχή την ύπαρξη τους και τη φήμη τους για μια εναλλακτική αξιοποίηση τους προς όφελος των ανθρώπων της περιοχής», επεσήμανε. « Ήδη οι χώροι που θα μετατραπούν στο Μουσείο Χελώνων έχουν δημιουργηθεί, στα πλαίσια της ανάπλασης του κεντρικού πλατειακού χώρου της κοινότητας που ολοκληρώθηκε και απομένει πλέον η εσωτερική διαρρύθμιση τους και η αγορά και τοποθέτηση του ειδικού εξοπλισμού.

Το μουσείο, θα αποτελείται από δύο αίθουσες 150 τετραγωνικών μέτρων, στις οποίες θα εκτίθενται οτιδήποτε στοιχεία και πληροφορίες έχουν να κάνουν με τις χελώνες και  με τη διασύνδεση τους με την Λάρα και την ευρύτερη περιοχή του Ακάμα.

Παράλληλα όμως, το Μουσείο Χελώνων θα λειτουργεί και ως εκπαιδευτικό και περιβαλλοντικό κέντρο, με σεμινάρια, διαλέξεις και άλλες δραστηριότητες εκπαιδευτικής και ενημερωτικής φύσης, που θα μπορούν να επισκέπτονται σχολεία, άλλα ιδρύματα και οργανωμένες ομάδες».

Το μοναδικό αυτό στην Κύπρο μουσείο, τονίζει ο κοινοτάρχης Ίνειας, θα δημιουργηθεί και θα λειτουργεί σε συνεργασία με τα αρμόδια υπουργεία και κρατικά τμήματα, προκειμένου να γίνεται μια επιστημονικά ορθή προβολή και εργασία, προς όφελος όλων.

Η δημιουργία του μουσειακού χώρου, ακολουθεί την αποπεράτωση των εργασιών ανάπλασης και ανάδειξης της κεντρικής πλατείας της Ίνειας. Ο Γιάγκος Τσίβικος τονίζει ότι  το έργο, συνολικού κόστους 1,3 εκ. ευρώ περίπου, συγχρηματοδοτήθηκε από κρατικά και ευρωπαικά κονδύλια και περιλαμβάνει τοπιοτέχνηση, τοποθέτηση πλακόστρωτου, δημιουργία αμφιθεάτρου, βιβλιοθήκης, γραφείου πληροφοριών και περιπτέρου.