Πάφος: Σάρκα και οστά πλέον παίρνει η αναβίωση των παλιών χανιών της

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Το παράδειγμα της αναβίωσης του Χανιού του Ιμπραήμ, με αφορμή την ανάληψη του χρίσματος από την Πάφο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης το 2017, κρίνεται πέντε χρόνια από τότε όχι απλώς ως επιτυχημένο, αλλά ως πυξίδα για το πώς παλιοί και αφημένοι στη λήθη χώροι μιας πόλης μπορούν να επανασυνδεθούν με την σημερινή λειτουργία της με πολύ επωφελή τρόπο. Και πλέον, οι σχεδιασμοί και διακηρύξεις του Δήμου Πάφου για την αντίστοιχη ανάσταση άλλων τέτοιων χώρων, παίρνουν το 2023 σάρκα και οστά.

Άλλα τρία χάνια, που τους δύο προηγούμενους αιώνες σηματοδοτούσαν την εμπορική ζωή στην πόλη και την διαπολιτισμική και διαφυλετική συνύπαρξη των ανθρώπων της επαρχίας, αρχίζουν σιγά-σιγά να αποκτούν και αυτά ζωή. Οι κάτοικοι της Πάφου, οι οποίοι έβλεπαν έκπληκτοι να μεταμορφώνεται μέρα με τη μέρα μπροστά τους ένας τεράστιος χώρος στην καρδιά του εμπορικού κέντρου της πόλης, από εστία εγκατάλειψης και παρακμής σε μια εντυπωσιακή κυψέλη πολιτιστικών και εμπορικών δράσεων το 2017, βλέπουν και σήμερα αντίστοιχες αλλαγές σε ένα ακόμη χώρο του παραδοσιακού παζαριού, που οι περισσότεροι ίσως και να αγνοούσαν ότι υπήρξε χάνι. Και το επόμενο διάστημα, σειρά θα πάρουν άλλα δύο χάνια για να επανεύρουν το νήμα της σύνδεσης τους με το σήμερα της πόλης, υπό νέες μορφές και λειτουργίες.

Όλα άρχισαν με το Χάνι του Ιμπραήμ, ένα χώρο που τον 19ο και μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα αποτελούσε συστατικό στοιχείο της καθημερινότητας, των εμπορικών δραστηριοτήτων και της διακίνησης των κατοίκων του νησιού και ο οποίος πάντως στους παφίτες των νεότερων γενεών δεν θύμιζε τίποτα μέχρι την Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Μια πενταετία από τότε, το Χάνι του Ιμπραήμ αποτελεί συστατικό στοιχείο της πολιτιστικής, κοινωνικής και εμπορικής ζωής της πόλης, σε βαθμό που ουδείς πλέον το θεωρεί ως «αξιοπερίεργο» στοιχείο της καθημερινότητας.

Έχοντας αυτό ως πιλότο, σήμερα η πόλη και οι άνθρωποι της βρίσκονται ενώπιον της εισόδου στην καθημερινότητα τους, τριών ακόμη ξεχασμένων χανιών της πόλης που παίρνουν σειρά για να επανέλθουν εν ζωή. Ο Δήμος Πάφου έχει ήδη θέσει σε εφαρμογή ένα φιλόδοξο σχέδιο για την αναβίωση και των άλλων τριών χανιών της πόλης, τριών χώρων που ήταν συστατικά στοιχεία της κοινωνικής και εμπορικής ζωής του παλιού Κτήματος τον περασμένο αιώνα, αλλά κυρίως της διαπολιτισμικής λειτουργίας της και της ανέφελης συμβίωσης ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων.

Το δεύτερο εξ αυτών, το Χάνι της Φελλάχογλου, από τον ομώνυμο δρόμο στον οποίο βρίσκεται, στα όρια του εμπορικού κέντρου και της παλιάς τουρκοκυπριακής συνοικίας του Μουττάλου, άρχισε ήδη να μετατρέπεται από κτιριακό απολίθωμα σε ζωντανό κύτταρο δράσεων με την εν εξελίξει ανάπλαση του. Και η προσπάθεια θα έχει και συνέχεια, αφού μπορεί οι πλείστοι να συνέδεσαν τη λέξη «χάνι» με τα δύο προαναφερθέντα, η Πάφος όμως αριθμούσε πριν 150 χρόνια τέσσερα χάνια, που είχαν όλα βαρύνουσα σημασία στην τότε καθημερινότητα της πόλης.

Το Χάνι της Φελλάχογλου αναβιώνει με μια δαπάνη 125 χιλιάδων ευρώ περίπου και θα είναι έτοιμο για να συνδεθεί εκ νέου, μετά από δεκαετίες «σιωπής» με την σύγχρονη καθημερινότητα της Πάφου, από αυτό το καλοκαίρι. Η δημοτική αρχή εκτιμά ότι το νέο αυτό έργο θα συμβάλει ακόμη περισσότερο στην ανάδειξη και τον εξωραϊσμό του ιστορικού εμπορικού κέντρου της Πάφου, προσδίδοντας ταυτόχρονα περαιτέρω  δυναμική στην εμπορική κίνηση της περιοχής.

Την εποχή της συνύπαρξης ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων, σε μια εποχή με αμιγώς αγροτική δομή για την πόλη και τους ανθρώπους της, επισημαίνει στο PafosNet ο δημοτικός σύμβουλος Πάφου, Παναγιώτης Βορκάς, τα χάνια της Πάφου αποτελούσαν χώρους καθημερινών δραστηριοτήτων και κοινωνικών συναναστροφών. Δεκαετίες ολόκληρες στη συνέχεια, μετά την ταραγμένη περίοδο της τουρκανταρσίας και στη συνέχεια την τουρκική εισβολή, οι χώροι έφθιναν μέχρι που πέρασαν στη λήθη, φυτοζωώντας μόνο χάρη στην ύπαρξη τριών-τεσσάρων βιοτεχνών στους ερημωμένους πια χώρους τους, τονίζει.

Τα χάνια της Πάφου, γνωστά μέχρι πρότινος στους πιο ηλικιωμένους από τους ανθρώπους της πόλης, ήρθαν στο προσκήνιο και έγιναν κτήμα όλων, χάρη στην Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, παρατηρεί ο κ. Βορκάς.

« Το Χάνι του Ιμπραήμ, επιλέγηκε εξ αρχής από τους επιτελείς του Οργανισμού να αποτελέσει το εμβληματικό έργο της νέας Πάφου, το έργο που θα συμβόλιζε την αναγέννηση της πόλης μέσω των έργων ανάπλασης που βρίσκονταν τότε σε εξέλιξη, αλλά και τον διαπολιτισμικό χαρακτήρα που ανέκαθεν χαρακτήριζε την Πάφο».

Ο υπεύθυνος των υποδομών του Πάφος 2017 κατά την λειτουργία της πόλης ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, αρχιτέκτονας Γιάννης Κουτσόλαμπρος, δηλώνει στο PafosNet ότι όταν η Πάφος διεκδίκησε το ρόλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, το Χάνι του Ιμπραήμ μπήκε στις προτεραιότητες του Δήμου για αναπαλαίωση και αξιοποίηση με συγχρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης.

Σκοπός του έργου, επεσήμανε, ήταν η δημιουργία μιας ατμόσφαιρας στο χώρο όπου θα ζωντανεύουν οι μνήμες του παρελθόντος και θα επαναπροσδιορίζει το χαρακτήρα του Χανιού και του ιστορικού κέντρου της πόλης και παράλληλα η επίτευξη της επιχειρηματικής αειφορίας και γενικότερα η βελτίωση ποιότητας ζωής του κόσμου της Πάφου.

Ο Παναγιώτης Βορκάς επισημαίνει την καταθλιπτική και χαοτική, όπως είπε, εικόνα που επικρατούσε στην περιοχή που βρίσκεται το υπό ανάπλαση Χάνι της Φελλάχογλου, αλλά και το Χάνι του Ιμπράημ, μόλις πριν λίγα χρόνια.

Με πολύ κόπο και πολλή θέληση, πρόσθεσε, αρχίσαμε και συνεχίζουμε το έργο της ολικής ανάπλασης της περιοχής. Με πυρήνα το Χάνι του Ιμπραήμ και πλέον με την ανάπλαση και των άλλων χανιών της πόλης, επιχειρούμε ως Τοπική Αρχή να αναδιοργανώσουμε και αναζωογονήσουμε ολόκληρο το παραδοσιακό κέντρο. Με την ολοκλήρωσή της προσπάθειας η πόλη θα έχει να επιδείξει ένα απτό πρότυπο για το πώς μια παραμελημένη και σε κατάσταση παρακμής νευραλγική περιοχή μπορεί να μεταμορφωθεί σε πνεύμονα οικονομικής και κοινωνικής ζωογόνησης και ανάκαμψης.

Στόχευση του Δήμου Πάφου, πέραν της αισθητικής διάστασης από την αναστήλωση των κτισμάτων και των μηνυμάτων που δίνονται και σήμερα για την πολυπολιτισμικότητα της πόλης, είναι να δώσει κίνητρα ώστε να υπάρξει ενδιαφέρον από νέους κυρίως δημιουργούς που θα ήθελαν να δραστηριοποιηθούν επαγγελματικά και πολιτιστικά σε χώρους όπως είναι τα χάνια, που πλέον συνδέουν τη σύγχρονη Πάφο με την ιστορία της.

Το χάνι, τουρκική λέξη που προήλθε από την περσική khan, που σημαίνει ομάδα ταξιδιωτών που διήνυαν μεγάλες αποστάσεις, φιλοξενούσε τους ταξιδιώτες των περασμένων αιώνων με τα ζώα και τις άμαξες τους, που διανυκτέρευαν στα κτίσματα και την εσωτερική του αυλή. Διέθεταν στο ισόγειο σταύλους για τα ζώα και υπνοδωμάτια στο ανώγειο, ενώ συνήθως υπήρχαν σε αυτά καφενείο, μαγειρείο, παντοπωλείο και εργαστήριο για το πετάλωμα των ζώων.

Μετά τις αιματηρές διακοινοτικές συγκρούσεις της περιόδου 1963 - 64, άρχισε η εγκατάλειψη και η ερήμωση των εγκαταστάσεων αυτών στην Πάφο, γεγονός που συνέβαλε και αυτό σε ένα βαθμό στο μαρασμό του ιστορικού κέντρου της πόλης.