Βανδαλισμοί σε σχολεία: Η κτηριολογική διάταξη δεν είναι άσχετη με αυτούς, υποστηρίζει μελέτη

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Έντονη είναι η συζήτηση τον τελευταίο καιρό για τους βανδαλισμούς στα σχολεία της Κύπρου. Έχει γίνει δε γνωστό ότι τους τελευταίους 16 μήνες καταγράφηκαν πάνω από 250 τέτοια περιστατικά και ως εκ τούτου το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας πρόσφατα αναφέρθηκε σε δύο πυλώνες μέσα από τους οποίους θα ανταποκριθεί στο θέμα: Αντιμετώπιση της βίας σε πολλαπλά επίπεδα  ατομικό, οικογενειακό, σχολικό και κοινωνικό και εφαρμογή μέτρων ασφαλείας στις σχολικές μονάδες: Τοποθέτηση κλειστών κυκλωμάτων ασφαλείας, συναγερμού, φρουρών ασφαλείας, επιπλέον φωτισμού και κιγκλιδωμάτων.

Μιλώντας σήμερα στο PafosNet για το κοινωνικό αυτό πρόβλημα, η λέκτορας στο Τμήμα Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφος, δρ. Χρυστάλα Ψαθίτη, επισημαίνει ότι εύλογα δημιουργείται το ερώτημα αν πρέπει να δούμε τα σχολεία μας ως άλλες φυλακές, δηλαδή ολόκληρα αστικά τετράγωνα έτοιμα για επιτήρηση:

« Ποιο το όραμα μας για την εκπαίδευση  όταν το σχολικό κτίριο που προωθούμε στην Κύπρο έχει αυτά τα χαρακτηριστικά; Μπορεί άραγε κατανοώντας σε βάθος τον τρόπο λειτουργίας του σχολικού κτιρίου σε σχέση με την ανθρώπινη δραστηριότητα μέσα σ’ αυτό να μπορέσουμε με περισσότερη ακρίβεια να αναδείξουμε τους παράγοντες εκείνους που πρέπει να λάβουμε υπόψη για να αντιμετωπίσουμε αυτό το ζήτημα;».

Η δρ. Ψαθίτη υποστηρίζει ότι για να αποφύγουμε τέτοιες ενέργειες θα πρέπει να κατανοήσουμε το πρόβλημα στην βάση του και όχι επιφανειακά. Αναφερόμενη στα συμπεράσματα της διδακτορικής της διατριβής προσπαθεί να αναδείξει σημαντικές παραμέτρους του σχεδιασμού των σχολείων στην Κύπρο που φαίνεται να διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στις στάσεις των μαθητών και καθηγητών απέναντι στο σχολείο τους και έτσι μπορούν να ενημερώσουν ουσιαστικά την συζήτηση που αφορά τους βανδαλισμούς στα σχολεία.

« Η έρευνα ασχολήθηκε με τα 10 πιο σύγχρονα γυμνάσια που κτίστηκαν στην Κύπρο μετά το 2000, βρίσκονται σε διαφορετικές πόλεις του νησιού και σχεδιάστηκαν από διαφορετικούς αρχιτέκτονες κάτω απο την εποπτεία των Τεχνικών Υπηρεσιών του Υπουργείου» εξηγεί η ακαδημαικός. « Η σημασία της έρευνας αυτής έγκειται στη συσχέτιση μεταξύ της χωρικής διαμόρφωσης των σχολικών μονάδων και των αντιλήψεων των χρηστών, μαθητών και καθηγητών, έχοντας ως αφετηρία την ανάλυση και κατανόηση του σχολικού κτιρίου μέσα από την μεθοδολογία του συντακτικού του χώρου (space syntax).

Πιο συγκεκριμένα, η έρευνα εξέτασε καταπόσο η χωρική διαμόρφωση των σχολικών μονάδων αλλά και άλλοι παράγοντες μπορεί να σχετίζονται με τον βαθμό στον οποίο οι καθηγητές θεωρούν ότι τα σχολείο τους αντιμετωπίζει θέματα με τον έλεγχο και πόσο θετική είναι η στάση των μαθητών προς το σχολείο τους».

Οι δύο αυτοί παράγοντες, υποστηρίζει, μπορούν αφενός να καταδείξουν ποια χαρακτηριστικά της σχολικής μονάδας πρέπει να εξετάσουμε για να καταλάβουμε γιατί κάποια σχολεία αντιμετωπίζουν περισσότερα θέματα με τον έλεγχο από ότι άλλα και αφετέρου για να βρούμε τους μηχανισμούς εκείνους μέσα από τους οποίους θα κάνουμε τους μαθητές να αγαπήσουν τα σχολεία τους, να τα νιώσουν δικά τους και να ταυτιστούν μ’ αυτά.

Η έρευνα, αναλύει η δρ. Ψαθίτη, κατέδειξε ότι 59% των απαντήσεων των εκπαιδευτικών στο κατά πόσο το σχολείο τους αντιμετωπίζει προβλήματα με τον έλεγχο μπορεί να εξηγηθεί εξετάζοντας την πυκνότητα του σχολικού κτιρίου στο ισόγειο και την αίσθηση ελέγχου που προκύπτει από την χωρική διαμόρφωση της κτιριακή δομής.

« Επιπλέον, σε μια άλλη διερεύνηση το 53% των απαντήσεων των εκπαιδευτικών στο πιο πάνω ερώτημα μπορεί να εξηγηθεί από τη διεπαφή του σχολείου με τον δρόμο και από τις δυνατότητες κίνησης που προσφέρει η κτιριακή δομή του σχολείου. Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι παράγοντες όπως η πυκνότητα του σχολικού κτιρίου στο ισόγειο, η διεπαφή του με το δρόμο, οι δυνατότητες κίνησης που επιτρέπει η χωρική διαμόρφωση του σχολείου, αλλά και οι δυνατότητες εποπτείας που προσφέρει η χωρική διαμόρφωση αποτελούν παράγοντες καθοριστικής σημασίας για την ουσιαστική αντιμετώπιση τέτοιων θεμάτων».

Ωστόσο, περισσότερο σημαντική θα έλεγε κανείς είναι η στάση που έχουν οι μαθητές προς το σχολείο τους αφού έρευνες έχουν καταδείξει ότι η θετική στάση των μαθητών προς το σχολείο τους σχετίζεται τόσο με την επίδοση τους όσο και στη συμπεριφορά τους. Η λέκτορας του Νεάπολις Πάφου εξηγεί ειδικότερα ότι η συγκεκριμένη έρευνα έδειξε ότι 45% των απαντήσεων των μαθητών αναφορικά με το πόσο θετική είναι η στάση τους προς το σχολείο τους μπορεί να εξηγηθεί λαμβάνοντας υπόψη  το οπτικό βάθος των τάξεων τους μέσα στην σχολική μονάδα, το πόσο συναντιούνται με τους φίλους τους, την αντίληψη που έχουν οι ίδιοι για το πόσο καλά τα πηγαίνουν στο σχολείο και από το φύλο τους.

Γίνεται λοιπόν κατανοητό, τονίζει, ότι η χωροθέτηση των αιθουσών μέσα σε μια σχολική μονάδα, όσο δευτερευούσης σημασίας και αν φαίνεται, μπορεί εν δυνάμει να καθορίσει και τις στάσεις των μαθητών προς το σχολείο τους. 

« Επομένως, αν θέλουμε να δημιουργήσουμε σχολεία που να έχουν ένα γενικότερο θετικό κλίμα, με λιγότερα προβλήματα ελέγχου και που να χαρακτηρίζονται από μια ισχυρή σχολική κοινότητα όπου οι μαθητές έχουν μια θετική στάση προς το σχολείο τους θα πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε την χωρική δομή τους», επισημαίνει. « Αντί λοιπόν να καταφεύγουμε σε εύκολες λύσεις που θα μετατρέψουν τα σχολεία μας, τους κατεξοχήν χώρους έκφρασης και ελευθερίας, σε απόρθητα φρούρια ας κατανοήσουμε την δύναμη του χώρου και ας αναλογιστούμε γιατί τα σχολικά κτίρια στην Κύπρο έχουν αλλάξει ελάχιστα τα τελευταία 60 χρόνια παρά τις διαδοχικές κοινωνικο-οικονομικές αλλαγές».