Δρ. Περικλής Ζαβρίδης: Το φαινόμενο του καρκινικού πόνου απασχολεί όλο και περισσότερους

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Ο πόνος είναι συνήθως ο πρωταρχικός λόγος για την επίσκεψη ενός ατόμου στο γιατρό προς αναζήτηση του προβλήματος. Έτσι και για κάθε ασθενή που διαγιγνώσκεται με καρκίνο, ο πόνος αποτελεί το σύμπτωμα που γίνεται η αιτία να φανερωθεί η ύπαρξη ή η επιδείνωση του καρκίνου. Αυτό επισημαίνει μιλώντας σήμερα στο PafosNet ο δρ. Περικλής Ζαβρίδης, Επιστημονικός υπεύθυνος του Nicosia Pain Clinic & του Ιατρείου Πόνου του German Oncology Center, ο οποίος τονίζει ότι σήμερα, ένας μεγάλος αριθμός ασθενών βιώνει τον καρκινικό πόνο. Συγκεκριμένα, το 64% των ασθενών με καρκίνο αναφέρουν πόνο σε όλες τις φάσεις της ασθένειας, εξηγεί, ενώ το 59% των ασθενών αναφέρουν πόνο κατά τη διάρκεια της θεραπείας τους. Ακόμη και μετά τη θεραπεία, ένα 33% των ασθενών αναφέρουν πόνο.

« Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θεωρεί την ανακούφιση από τον πόνο ως επιτακτική ανθρωπιστική ανάγκη», αναφέρει ο κ. Ζαβρίδης. « Οι πολλές επιλογές αναλγητικών φαρμάκων και οι επεμβατικές θεραπείες, σε συνδυασμό με τις ογκολογικές θεραπείες, μπορούν να παρέχουν σημαντική ανακούφιση και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των ασθενών.

Ωστόσο, υπολογίζεται ότι μόνο το 10-15% περίπου όσων πονούν λαμβάνει επαρκή αντιμετώπιση του πόνου, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό έχει φτωχή αντιμετώπιση και ειδικά στο τελευταίο στάδιο της ζωής του.

Σε αρκετές περιπτώσεις, η αντιμετώπιση του καρκινικού πόνου γίνεται αποκλειστικά με φαρμακευτική αγωγή από τον ογκολόγο του ασθενούς, ενώ οι ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές και οι εναλλακτικές τεχνικές καθυστερούν ή παραλείπονται. Ως αποτέλεσμα, οι ασθενείς δεν λαμβάνουν μια ολιστική αντιμετώπιση που θα συμβάλει πιο δραστικά στην ανακούφιση από τον πόνο».

Ως προς τα αίτια και τους τύπους του καρκινικού πόνου ο ειδικός αναισθησιολόγος, αλγολόγος αναφέρει ότι αυτός μπορεί να είναι οφείλεται σε άμεση διήθηση ιστών και οργάνων από τον όγκο, σε παρενέργειες των διαγνωστικών ή θεραπευτικών επεμβάσεων όπως βιοψία, ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία, ή σε πόνο ανεξάρτητο από τη νόσο και τις θεραπείες της, π.χ οσφυαλγία, κεφαλαλγία.

Ο πόνος μπορεί να είναι τυπικός σωματικός, πχ κάκωση ιστών, σπλαχνικός, νευροπαθητικός, πχ κάκωση κεντρικού ή περιφερικού νευρικού συστήματος ή συνδυασμός των πιο πάνω, δηλαδή μικτός πόνος, τονίζει.

« Ο νευροπαθητικός πόνος είναι μια από τις πιο συχνές μορφές χρόνιου πόνου και προέρχεται από οργανική βλάβη ή δυσλειτουργία του νευρικού ιστού», σύμφωνα με τον δρα Ζαβρίδη. « Το είδος αυτό του πόνου πολλές φορές εμφανίζεται σε καρκινοπαθείς και μπορεί να σχετίζεται με τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα, την ακτινοβολία, ακόμη και με τις χειρουργικές επεμβάσεις που υποβάλλεται ο ασθενής.

Τα συχνότερα νευροπαθητικά σύνδρομα πόνου εμφανίζονται κυρίως μετά από χειρουργικές επεμβάσεις όπως το σύνδρομο πόνου μετά από μαστεκτομή, δηλαδή πόνος μέλους φάντασμα, το σύνδρομο πόνου μετά από θωρακοτομή, επώδυνη πολυνευροπάθεια ή μετακτινική ίνωση του βραχιόνιου ή του οσφυοϊερού ή άλλων πλεγμάτων».

Ο παροξυσμικός πόνος, αναφέρει ο Περικλής Ζαβρίδης, χαρακτηρίζεται από παροδική έξαρση του πόνου, που εμφανίζεται ακόμη και σε ασθενείς με σταθερό ελεγχόμενο πόνο. Οι κυριότερες αιτίες είναι η επίδραση του όγκου, η αντινεοπλασματική θεραπεία και η παρουσία συννοσηροτήτων.

« Τα χαρακτηριστικά του παροξυσμικού πόνου είναι τα πολλαπλά επεισόδια μέσα στην ημέρα, με ταχεία έναρξη και μέση χρονική διάρκεια 30 λεπτών, δεδομένου ότι ο ασθενής λαμβάνει επαρκή αγωγή για τον σταθερό καρκινικό πόνο του», επισημαίνει. « Το είδος αυτό του πόνου εμφανίζεται περίπου στο 40% – 80% των ασθενών με καρκινικό πόνο, με σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής τους.

Δυστυχώς, ακόμη και σήμερα που γνωρίζουμε την ύπαρξη του, τα 2/3 των ασθενών δεν έχουν ικανοποιητικό έλεγχο του παροξυσμικού τους πόνου».

Βασικές αρχές και στόχοι της θεραπείας, τονίζει, είναι όλοι οι επαγγελματίες υγείας, και ιδιαίτερα στον χώρο της ογκολογίας, να αναγνωρίζουν και να έχουν σαν προτεραιότητα την ανάγκη των ασθενών για ανακούφιση από τον πόνο, αλλά και την προσφορά ποιότητας στην ζωή τους.

Ο καρκινικός πόνος είναι σύνθετος και εξελισσόμενος, και επομένως χρειάζεται αφοσίωση με συνεχή εκτίμηση για να είναι αποτελεσματική η αντιμετώπιση του, επισημαίνει. Οι ασθενείς με καρκίνο θα πρέπει να αποτείνονται στα ιατρεία χρόνιου πόνου για μια ολιστική αντιμετώπιση του πόνου τους.

« Βασική αρχή της θεραπείας του καρκινικού πόνου είναι η καλή και σε βάθος γνώση της παθοφυσιολογίας του πόνου, η γνώση της φαρμακολογίας των αναλγητικών φαρμάκων, καθώς και η γνώση όλων των τρόπων και μεθόδων αντιμετώπισης του καρκινικού πόνου.

Το 1986, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) καθιέρωσε την τριών επιπέδων κλίμακα σαν διεθνή οδηγία για την διαχείριση του καρκινικού πόνου. Αυτή η κλίμακα δείχνει ότι προσφέρει ικανοποιητική αναλγησία στο 90% των καρκινοπαθών και σε περισσότερο από 75% των ασθενών τελικού σταδίου. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, η κλίμακα φαίνεται πως παρουσιάζει κάποιες ελλείψεις, όπως στην περίπτωση του οστικού πόνου από μεταστάσεις. Έτσι, δημιουργήθηκε ένα 4ο επίπεδο στη κλίμακα που περιλαμβάνει τις ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές».

 Ο δρ. Ζαβρίδης, τονίζει στο PafosNet ότι στόχοι και αρχές αντιμετώπισης του καρκινικού πόνου είναι η αναγνώριση και άμεση αξιολόγηση του πόνου, η ανίχνευση των ψυχολογικών και πνευματικών επιδράσεων στην αντίληψη του πόνου, η εξατομίκευση της αναλγητικής αγωγής ανάλογα με τις ανάγκες και την ανοχή του ασθενούς, η μεγιστοποίηση της ανεξαρτησίας και της ποιότητας ζωής του ασθενούς, η παροχή υποστήριξης και ενθάρρυνσης των μελών της οικογένειας και η τακτική επαναξιολόγηση των αποτελεσμάτων.

« Ο καρκινικός πόνος αντιμετωπίζεται με τη λήψη κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής», τονίζει, « με ελάχιστες επεμβατικές τεχνικές ή με συνδυασμό και των δύο. Τα αναλγητικά φάρμακα διατίθενται σε ποικίλες μορφές και είναι η παρακεταμόλη και ΜΣΑΦ, τα ήπια οπιοειδή (τραμαδόλη, κωδεΐνη), τα ισχυρά οπιοειδή (μορφίνη, φεντανύλη, μεθαδόνη), τα αντιεπιληπτικά- αντικαταθλιπτικά και τα κορτικοστεροειδή».

Οι ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές για αντιμετώπιση του καρκινικού πόνου, καταλήγει ο δρ. Ζαβρίδης, αφορούν σε αποκλεισμός νεύρων, νευρόλυση με ραδιοσυχνότητες (RF) νεύρων, συμπαθητικών γαγγλίων και πλεγμάτων, αποκλεισμός συμπαθητικών πλεγμάτων (αστεροειδές γάγγλιο, κοιλιακό πλέγμα κ.α.) με αλκοόλη ή φαινόλη, επισκληρίδιος έγχυση φαρμάκων ή συνεχή υπαραχνοειδή έγχυση φαρμάκων με αντλία (εμφυτεύσιμη), ενώ οι επικουρικές θεραπείες είναι οι βελονισμός, TENS, φυσικοθεραπεία και διατροφή.