Τηγανοκίνηση και άλλες οικολογικές δράσεις, στην καθημερινότητα των μαθητών της Πάφου

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Η λειτουργία της Πάφου ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2017, είχε πέραν των ευνόητων και γνωστών πια πλεονεκτημάτων, ένα ακόμη σημαντικό όφελος για το αύριο αυτής της πόλης: Το Πάφος 2017 συνέτεινε στο να δημιουργηθεί και έκτοτε να αναπτύσσεται διαρκώς μια «πράσινη» κουλτούρα μεταξύ των νέων ανθρώπων και κυρίως στους σχολικούς χώρους, σε βαθμό που σύμφωνα με τους εκπροσώπους των οργανωμένων φορέων της εκπαίδευσης, πλέον τα σχολεία στην Πάφο έχουν αναγάγει την περιβαλλοντική πτυχή της λειτουργίας τους σε καθημερινή δράση.

Η εκπαιδευτική χρονιά που αρχίζει σε μερικές εβδομάδες, ανέφεραν οι εκπρόσωποι των οργανωμένων γονέων, αναμένεται να αποτελέσει μια «πράσινη» σεζόν για την εκπαίδευση στην Πάφο, αφού οι δράσεις που έχουν αρχίσει εδώ και μια διετία θα φθάσουν στο αποκορύφωμα τους φέτος λόγω των πολλών ευρωπαικών ή εθνικών προγραμμάτων στα οποία ήδη τα εκπαιδευτήρια της Πάφου μετέχουν.

Η πρώτη πράσινη δράση σε οργανωμένη και μόνιμη βάση στα σχολεία, ήρθε από το 2011 με την τηγανοκίνηση: Τη νέα περιβαλλοντική έννοια που εδώ και λίγο καιρό απασχολεί περιβαλλοντικές ομάδες, κοινωνικά σύνολα και σχολεία στην Κύπρο. Πρόκειται για μια καινοτόμο δράση, με περιβαλλοντική και κοινωνική λειτουργία, η οποία ανακυκλώνοντας ένα προβληματικό απόβλητο όπως είναι το χρησιμοποιημένο μαγειρικό λάδι, εξασφαλίζει σημαντικά έσοδα για την κάθε σχολική μονάδα με τη συμμετοχή των ίδιων των μαθητών και της τοπικής κοινωνίας. Ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που υλοποιείται από τον Μη Κερδοσκοπικό Οργανισμό Κέντρο Μελετών και Έρευνας Ακτή, σε συνεργασία με το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού.

Μιλώντας στο PafosNet για την αλλιώτικη αυτή εκπαιδευτική δράση, ο δρ Μιχάλης Λοϊζίδης, πρόεδρος του ΔΣ της Ακτής και εμπνευστής της Τηγανοκίνησης, τόνισε ότι η δράση αυτή με τις πολλαπλές καινοτομίες που εισάγει, έχει σημαντική απήχηση τόσο στην Κύπρο, όσο και στο εξωτερικό με διεθνείς αναγνωρίσεις. Ο ερευνητικός εκδοτικός οίκος Elsevier έχει ανακηρύξει για το 2016 την Τηγανοκίνηση ως μια εκ των 50 καλύτερων παγκόσμια καλών πρακτικών Πράσινης Χημείας, ενώ το πρόγραμμα έχει παρουσιαστεί σε διεθνή συνέδρια με μεγάλη επιτυχία.

« Η Τηγανοκίνηση εφαρμόστηκε πιλοτικά σε δημοτικά σχολεία και γυμνάσια από τον Σεπτέμβριο του 2011 μέχρι το τέλος της σχολικής χρονιάς 2012», αναφέρει ο δρ. Λοιζίδης. « Σήμερα, περισσότερα από 350 σχολεία, δηλαδή το 70% των σχολείων της Κύπρου και 200 επιχειρήσεις από όλη την Κύπρο συμμετέχουν στο πρόγραμμα, ενισχύοντας την προσπάθεια για αειφόρο αναβάθμιση των σχολικών μονάδων και προώθηση καινοτόμων εκπαιδευτικών δράσεων.

Στόχος της Τηγανοκίνησης είναι η ενίσχυση του αειφόρου σχολείου μέσα από την αξιοποίηση ενός ρυπογόνου αποβλήτου, του χρησιμοποιημένου μαγειρικού ελαίου, και η καλλιέργεια μιας ευρύτερα περιβαλλοντικής κουλτούρας και συνείδησης στην κοινωνία».

Το πρόγραμμα, αναλύει ο Μιχάλης Λοιζίδης, αποσκοπεί στην ενίσχυση των βιωματικών δράσεων εντός της σχολικής μονάδας, στο σύνολο των 17 στόχων για την αειφορία που έχει καθορίσει ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών και αποτελεί κεντρική στρατηγική του Υπουργείου Παιδείας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εξάλειψη της πείνας, του ρατσισμού, προστασία του περιβάλλοντος, θέματα ασφάλειας, υγείας, καλής ποιότητας ζωής, αποτελούν μερικούς μόνο από τους στόχους της πολύ συγκεκριμένης στρατηγικής αυτής, τονίζει.

« Σε κάθε σχολείο που συμμετέχει στο πρόγραμμα τοποθετείται το ειδικό βαρέλι της Τηγανοκίνησης. Τα παιδιά μια συγκεκριμένη μέρα τη βδομάδα μεταφέρουν τα χρησιμοποιημένα λάδια από το σπίτι τους, στο σχολείο. Οι μαθητές, οι εκπαιδευτές, οι γονείς και γενικά ο κάθε ενεργός πολίτης καλείται να συλλέξει το χρησιμοποιημένο μαγειρικό λάδι από το σπίτι, την δουλειά ή την επιχείρησή του και να το μεταφέρει στο σχολείο της περιοχής του. Το λάδι  που συλλέγεται μπορεί να προέρχεται από το τηγάνισμα, το ψήσιμο στο φούρνο, τη σαλάτα, κονσέρβες τόνου, διατήρησης ελιών κλπ.

Το βαρέλι της Τηγανοκίνησης βρίσκεται σε χώρο με ελεγχόμενη πρόσβαση, που καθορίζεται από το σχολείο. Ότι μαζέψουν πωλείται και τα χρήματα πάνε πίσω στο κάθε σχολείο, μέσω ειδικού λογαριασμού του Υπουργείου Παιδείας».

Ο εμπνευστής της πρωτοβουλίας επισημαίνει ιδιαίτερα ότι μπορεί να βοηθήσει όλη η κοινωνία στην ενίσχυση των σχολείων σε αυτή τους την προσπάθεια, αφού πολίτες, ταβέρνες, επιχειρηματίες ή ιδιώτες, μπορούν να «δωρίσουν» τα χρησιμοποιημένα λάδια τους ή μέρος αυτών, στο σχολείο της γειτονιάς τους ή στο γενικό ταμείο που διαιρείται εξ ίσου σε όλα τα σχολεία.

Οι επιχειρήσεις που παράγουν μεγάλες ποσότητες λαδιού μπορούν να συμβάλουν στο πρόγραμμα ενισχύοντας το κοινωνικό προφίλ τους, τονίζει ο δρ. Λοιζίδης: Η Ακτή τοποθετεί βαρέλι της Τηγανοκίνησης στην επιχείρηση που συμμετέχει, το λάδι συλλέγεται επί τόπου και πιστώνεται η ποσότητα σε σχολείο της επιλογής της κάθε επιχείρησης, το οποίο ενημερώνεται για τους υποστηρικτές του. Παράλληλα υπάρχει σημαντική προώθηση στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης καθώς και σε συμβατικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.

« Με αυτό τον τρόπο», αναφέρει, « η Τηγανοκίνηση ενισχύει την κοινωνική προσφορά, την κοινωνική συμμετοχή και την ευαισθητοποίηση, έχοντας μάλιστα ως εργαλείο ένα βλαβερό απόβλητο. Ταυτόχρονα, παρέχεται ενημέρωση και εκπαίδευση σε περιβαλλοντικά θέματα και τεχνολογίες, ενώ μέσα από πρακτικά εργαλεία βιωματικής εκπαίδευσης, οι μαθητές εκτίθενται διαρκώς σε απτές μορφές αειφορίας».

Τα έσοδα από την Τηγανοκίνηση, τονίζει στο PafosNet ο Μιχάλης Λοιζίδης, επενδύονται από τα σχολεία στην αγορά εκπαιδευτικών και τεχνολογικών εργαλείων που ενισχύουν τις υποδομές των σχολικών μονάδων και τις βιωματικές τους δράσεις. Για παράδειγμα, επισημαίνει, το σχολείο μπορεί να εγκαταστήσει τεχνολογίες εξοικονόμησης, επεξεργασίας, ανακύκλωσης νερού, εξοικονόμησης ενέργειας, βελτίωσης της διαχείρισης αποβλήτων, κλπ.

« Ταυτόχρονα, ενισχύονται οι μη τυπικές δράσεις εκπαίδευσης με τη  λειτουργία της εκπαιδευτικής μονάδας της Ακτής και με την εργοδότηση ανέργων επιστημόνων», επεσήμανε. « Δημιουργείται συνεπώς μια τεράστια κυκλική οικονομία, καινοτόμος και αποδοτική. Μέχρι στιγμής, έχουν συλλεχθεί πάρα πολλοί τόνοι λάδι που αντιστοιχούν σε εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ, κέρδος για τα σχολεία, τα οποία στα σχέδια αξιοποίησής τους περιλαμβάνουν εγκατάσταση, συντήρηση και χρήση των φωτοβολταϊκών ως εκπαιδευτικά εργαλεία, την αγορά και λειτουργία συστήματος κομποστοποίησης-παραγωγής εδαφοβελτιωτικού, την εγκατάσταση κάδων ανακύκλωσης, τη λειτουργία βοτανόκηπου με αρωματικά φυτά, την εγκατάσταση τεχνολογιών εξοικονόμησης νερού και ενέργειας και πολλά άλλα».

Από το 2018, τέσσερα βαρέλια της Τηγανοκίνησης, έχουν τοποθετηθεί και στα δύο «Πράσινα Σημεία» της Πάφου.

Στο «Πράσινο Σημείο» Μουτάλλου, τοποθετήθηκαν δύο βαρέλια συλλογής χρησιμοποιημένων μαγειρικών λαδιών, για τους δημότες των γύρω περιοχών, με αποδέκτη των εσόδων από την πώληση των τηγανέλαιων, το 10ο Δημοτικό Πάφου.

Στο «Πράσινο Σημείο» Κολώνης, τοποθετήθηκαν άλλα δύο βαρέλια συλλογής τηγανελαίου, με αποδέκτη των εσόδων από την πώληση των χρησιμοποιημένων μαγειρικών λαδιών, το Β' Δημοτικό Γεροσκήπου.

Συνολικά 38 δημοτικά σχολεία και νηπιαγωγεία της Πάφου, μετείχαν τα τελευταία χρόνια σε πρόγραμμα φύτευσης 28 συγκεκριμένων σημείων της πόλης και επαρχίας Πάφου, στα πλαίσια του προγράμματος «Σχολεία Εν Δράσει» που δημιουργήθηκε στα πλαίσια τότε της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης.

Το πρόγραμμα σχεδίασαν οι δάσκαλοι Μαρία Χατζησοφοκλέους, Ντία Γερμανού και Φοίβος Τρύφωνος, οι οποίοι δεν έκρυψαν την ικανοποίησή τους για την μεγάλη επιτυχία που σημείωσε η καμπάνια.

Από την πλευρά του εκ μέρους των οργανωμένων γονέων, ο υπεύθυνος τότε της Κοινωνικής Συμμετοχής της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, Ματθαίος Ιεροκηπιώτης, τόνισε ότι πρόκειται για μια εξαιρετική πρωτοβουλία δασκάλων και μαθητών , η οποία στέλνει ένα δυνατό μήνυμα, όπως είπε, για μια πράσινη πόλη και καθαρό φυσικό  περιβάλλον.  

Στα ίδια πλαίσια, το Κυπριακό Ίδρυμα Προστασίας του Περιβάλλοντος Terra Cypria, προωθεί τα τελευταία χρόνια εκπαιδευτικές ημερίδες για την βιοποικιλότητα.

Σε αυτές συμμετείχαν ως τώρα πέραν των 500 παιδιών δημοτικών σχολείων της επαρχίας Πάφου, που έχουν την ευκαιρία να ενημερωθούν από τους διάφορους φορείς όπως το Τμήμα Περιβάλλοντος, το Τμήμα Δασών, ο Ερπετολογικός Σύνδεσμος Κύπρου, το Κυπριακό Κέντρο Μελισσοκομίας και από την Κυπριακή ομάδα μελέτης πεταλούδων για το έργο και την σημασία των διαφόρων ειδών και της βιοποικιλότητας της Κύπρου.

Οι μαθητές επίσης μελετούν διάφορα εκθέματα και λαμβάνουν μέρος σε διαδραστικές δραστηριότητες με τους διάφορους φορείς. Στην όλη διοργάνωση εμπλέκονται και φοιτήτριες του τμήματος Παιδαγωγικής του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου.

Το Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικών Μελετών πρωτοξεκίνησε την λειτουργία του το 1995 και αποτελεί το πρώτο κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και ενημέρωσης της Κύπρου. Ιδρύθηκε από το Κυπριακό Ίδρυμα Προστασίας του Περιβάλλοντος-Terra Cypria, ένα Μη Κυβερνητικό και μη κερδοσκοπικό Οργανισμό και έκτοτε προσφέρει  εκπαίδευση στον τομέα των περιβαλλοντικών επιστημών σε σχολεία και πανεπιστήμια, τόσο από την Κύπρο όσο και από το εξωτερικό. Εδρεύει στο χωριό Κρήτου Τέρρα της Επαρχίας Πάφου, πολύ κοντά στο οικοσύστημα της χερσονήσου του Ακάμα, βοηθώντας στην κοινωνικοικονομική αναβίωση του χωριού.

Οι εκδηλώσεις με οικολογικό περιεχόμενο στα εκπαιδευτήρια της Πάφου, θεσμοθετήθηκαν τα τελευταία χρόνια και σε περιόδους ιδιαίτερης σημειολογικής αναφοράς για τα παιδιά, όπως είναι κυρίως οι περίοδοι των εορτών. Με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού για πράσινα και οικολογικά Χριστούγεννα, τα Οικολογικά Σχολεία Πάφου προχωρούν σε σταθερή βάση πλέον σε σχετικές δράσεις καθεχρονικά.

Μαθητές των γυμνασίων τα οποία συμμετέχουν στο Πρόγραμμα «Οικολογικά Σχολεία», κατασκευάζουν πλέον στο λιμανάκι ή στο εμπορικό κέντρο της Πάφου οικολογικά χριστουγεννιάτικα στολίδια, τα οποία διανέμουν σε περαστικούς μαζί με φυλλάδιο συμβουλών για πράσινα Χριστούγεννα.

Με την καθοδήγηση και υποστήριξη των δασκάλων τους, τα παιδιά παρουσιάζουν πρωτότυπα και ευφάνταστα οικολογικά χριστουγεννιάτικα στολίδια, θέλοντας με τον τρόπο αυτό να δείξουν εμπράκτως την ανάγκη για ενίσχυση της οικολογικής μας συνείδησης.