Αρχέγονα Βλαστικά Κύτταρα

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Παναγιώτης Α. Βορκάς

Γενετιστής

Τα αρχέγονα βλαστικά κύτταρα είναι κύτταρα σε αρχικό στάδιο διαφοροποίησης με την δυνατότητα εξέλιξης σε διάφορα άλλα είδη κυττάρων. Πρόκειται δηλαδή για πρόγονα κύτταρα χωρίς συγκεκριμένη ταυτότητα με την ικανότητα να γίνουν διάφορα κύτταρα του ανθρώπινου σώματος, αποκτώντας έτσι συγκεκριμένη ταυτότητα.

Τα αρχέγονα κύτταρα με την μεγαλύτερη δυνατότητα και ευελιξία διαφοροποίησης και εξέλιξης είναι τα εμβρυονικά βλαστικά κύτταρα. Κύτταρα δηλαδή που βρίσκονται στον άνθρωπο στα αρχικά στάδια ανάπτυξης ενός εμβρύου. Αυτά τα κύτταρα τα οποία χαρακτηρίζονται και ως “παντοδύναμα”, pluripotent στην Αγγλική ορολογία, έχουν την ικανότητα να εξελιχθούν σε κύτταρα οποιουδήποτε ιστού και οργάνου του ανθρώπινου σώματος. Τα εμβρυονικά βλαστικά κύτταρα μπορούν να απομονωθούν από έμβρυα και γι’αυτό τον λόγο η διαθεσιμότητά τους για έρευνα και μελέτες είναι περιορισμένη και ελεγχόμενη σε παγκόσμιο επίπεδο.

Βλαστικά κύτταρα που έχουν προχωρήσει στην εξέλιξή τους αλλά που εξακολουθούν να έχουν κάποιο περιθώριο διαφοροποίησης είναι τα μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα και τα αιμοποιητικά βλαστικά κύτταρα. Αυτοί οι πληθυσμοί βλαστικών κυττάρων δεν μπορούν να εξελιχθούν σε οποιοδήποτε ιστό του ανθρώπινου σώματος, όπως ισχύει με τα εμβρυονικά βλαστικά κύτταρα, αλλά διατηρούν τη δυνατότητα εξέλιξης σε κάποια είδη κυττάρων του ανθρώπινου σώματος.  Η απομόνωση αυτού του είδους των βλαστικών κυττάρων είναι πολύ πιο εύκολη και εφικτή αφού μπορούν να εντοπιστούν σε μεγάλους αριθμούς, τα μεν μεσεχγυματικά βλαστικά κύτταρα στον λιπώδη ιστό και τον ομφάλιο λώρο, τα δε αιμοποιητικά βλαστικά κύτταρα στο αίμα του ομφάλιου λώρου και του πλακούντα ενός νεογέννητου.

Η εύκολη πρόσβαση σε αυτά τα είδη κυττάρων έχει οδηγήσει την τελευταία περίπου δεκαετία και στην προσφορά υπηρεσιών που αφορούν τη συλλογή και μακροχρόνια φύλαξη αυτών των κυττάρων με στόχο αριθμό υφιστάμενων κλινικών εφαρμογών αλλά ακόμη περισσότερο την πιθανή μελλοντική τους αξιοποίηση σε κλινικές θεραπείες για σειρά ασθενειών.

Οι δυνατότητες του τομέα των βλαστικών κυττάρων είναι μεγάλες και οι προσδοκίες για το μέλλον ακόμη μεγαλύτερες. Γι’αυτό τον λόγο η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα επενδύει χρόνο και χρήματα στην εξέλιξη του τομέα και την διερεύνηση των δυνατοτήτων και εφαρμογών που μπορεί τα ανθρώπινα βλαστικά κύτταρα να έχουν στα χρόνια που ακολουθούν.