Αγρόκτημα Γερμανίνα: Η ευκαιρία της αναβίωσης χάθηκε οριστικά το 2017

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Ήταν το πρώτο εκβιομηχανισμένο αγρόκτημα της Κύπρου εξαιτίας των γερμανών ιδιοκτητών του, που έδωσαν και το όνομα έκτοτε στην τεράστια έκταση. Η ιστορική σημασία του όμως, δεν στάθηκε αρκετή για να επιτύχει την αναβίωση του που σχεδιαζόταν από το κράτος και την τοπική αρχή για χρόνια, αφού το φιλόδοξο σχέδιο των 7 εκατομμυρίων ευρώ το πρόλαβε η κατάρρευση της οικονομίας το 2013. Και πλέον, δια επίσημων χειλέων αναγνωρίζεται ότι η τελευταία ευκαιρία αναβίωσης και εκμετάλλευσης του αγροκτήματος χάθηκε οριστικά το 2017, όταν το χρίσμα της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης για την Πάφο έφερνε στην επαρχία σημαντικά ευρωπαικά κονδύλια, τα οποία ωστόσο δεν έφθασαν ποτέ στο συγκεκριμένο έργο.

Μιλώντας στο PafosNet ο Δημαρχεύων Γεροσκήπου, Κυριάκος Χατζηβασίλης, αναγνωρίζει ότι οι φιλόδοξοι και πολυέξοδοι σχεδιασμοί που ήταν σε εξέλιξη προ του 2013, δεν υπάρχει δυνατότητα να εφαρμοσθούν σήμερα, έστω και με γενναίες μειώσεις των προυπολογισμών. Η κατάρρευση της οικονομίας το 2013, τονίζει, και μετέπειτα οι συνέπειες της πανδημίας, έχουν οριστικά αφήσει στην εγκατάλειψη όλους τους σχεδιασμούς για έργα που δεν είναι άμεσης ανάγκης, όπως είναι η αναβίωσης του αγροκτήματος της Γερμανίνας.

Η τελευταία πραγματικά μεγάλη ευκαιρία για να πετυχαίναμε την ανάπλαση και αναβίωση του αγροκτήματος, τονίζει, ήταν η λειτουργία της Πάφου ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2017. Με τα χρήματα που διέθετε τότε η ΕΕ για έργα πολιτιστικής ανάπτυξης στην Πάφο, θα έπρεπε να γίνει κάτι και στην Γερμανίνα.

« Δυστυχώς όμως, για λόγους που δεν γνωρίζω, κάτι τέτοιο δεν έγινε. Και πλέον, είμαι βέβαιος ότι αυτή ήταν η τελευταία ευκαιρία για να αναγεννήσουμε το ιστορικό αυτό τμήμα του Δήμου μας. Εκτιμώ ότι στο μέλλον οποιαδήποτε ευκαιρία ανάπτυξης του αγροκτήματος θα προέλθει μόνο ως τμήμα ενός ευρύτερου μεγάλου σχεδιασμού ανάπτυξης της ευρύτερης παραλιακής μας περιοχής και όχι ως ανάπτυξη μόνο του αγροκτήματος».

Ο Δημαρχεύων Γεροσκήπου παρατηρεί ότι οι προοπτικές για την «Γερμανίνα» όχι μόνο δεν θα αναβαθμιστούν με την εφαρμογή του νέου χάρτη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης από το 2024, αλλά αντιθέτως θα καταστήσουν ακόμη πιο δυσοίωνο το μέλλον του ιστορικού για τον Δήμο και την επαρχία Πάφου γενικότερα χώρου.

Είναι προφανές και αναμενόμενο, εξηγεί, ότι οι τοπικές αρχές που θα συναποτελούν το νέο Δήμο θα αναμένουν ότι η νέα αρχή που προκύπτει από την μεταρρύθμιση θα τους κάνει έργα ανάπτυξης στα όρια τους και όχι ότι θα πρέπει να συνδράμουν αυτές οικονομικά στο να αναπτύξουμε ένα έργο που για δεκαετίες δεν τα είχαμε καταφέρει.

«Δυστυχώς, λάθη, παραλείψεις, αναβλητικότητες και κακές συγκυρίες, έθεσαν το αγρόκτημα Γερμανίνιας οριστικά στο περιθώριο της Ιστορίας του τόπου μας», τονίζει. «Στις σημερινές οικονομικές συνθήκες, μόνο τα έργα που έχουν ανταποδοτικότητα ή τουλάχιστον επηρεάζουν άμεσα την ποιότητα ζωής των ανθρώπων έχουν δυνατότητες υλοποίησης.

Και το αγρόκτημα, δεν εντάσσεται σε αυτά».

Ο Κυριάκος Χατζηβασίλης τονίζει ότι οι σωστικές εργασίες που έγιναν την προηγούμενη τριετία στους χώρους της Γερμανίνας ήταν το έσχατο όριο που μπορούσε να πλησιάσει από οικονομικής άποψης ο Δήμος Γεροσκήπου, προκειμένου να περισώσει τον σημαντικό αυτό χώρο από την πλήρη κατάρρευση.

Η σωστική αυτή προσπάθεια έφερε αποτέλεσμα, αναφέρει, αν και στο μεταξύ η αλήθεια είναι ότι μεγάλα τμήματα του αγροκτήματος είχαν ήδη καταρρεύσει ή λεηλατηθεί. Είναι όμως σημαντικό ότι σταματήσαμε αυτή την φθορά και το πλιάτσικο, επισημαίνει, ώστε να υπάρχει κάτι το οποίο όταν και αν δοθεί η ευκαιρία στο μέλλον, να μπορούμε να αξιοποιήσουμε.

« Πλέον, ο χώρος έχει περιφραχθεί, τελεί υπό την συνεχή εποπτεία και φύλαξη της δημοτικής αρχής.Τουλάχιστον, έχει πλέον εκλείψει ο κίνδυνος που δημιουργούσαν όλα τα προηγούμενα χρόνια οι ενέργειες ασυνείδητων που έμπαιναν και έκλεβαν πέτρες και άλλα υλικά, αλλά και βοσκών που οικιεοποιήθηκαν τα κτίρια για τις ανάγκες των κοπαδιών τους, προκαλώντας τεράστια καταστροφή σε ένα χώρο ιστορικά και πολιτιστικά σημαντικό για την Γεροσκήπου».

Οι σωστικές εργασίες που έγιναν μετά την προκήρυξη σχετικού διαγωνισμού από τον Δήμο Γεροσκήπου ολοκληρώθηκαν βάσει των προνοιών του συμβολαίου και έχει τουλάχιστον αποφευχθεί ο κίνδυνος της κατάρρευσης των κτισμάτων που ήταν σε κάκιστη κατάσταση.

« Πλέον, ο χώρος έχει περιφραχθεί, τελεί υπό την συνεχή εποπτεία και φύλαξη της δημοτικής αρχής», σύμφωνα με τον κ. Παλιό. « Τουλάχιστον, έχει πλέον εκλείψει ο κίνδυνος που δημιουργούσαν όλα τα προηγούμενα χρόνια οι ενέργειες ασυνείδητων που έμπαιναν και έκλεβαν πέτρες και άλλα υλικά, αλλά και βοσκών που οικιεοποιήθηκαν τα κτίρια για τις ανάγκες των κοπαδιών τους, προκαλώντας τεράστια καταστροφή σε ένα χώρο ιστορικά και πολιτιστικά σημαντικό για την Γεροσκήπου».

Πριν το ναυάγιο της οικονομίας στην Κύπρο το 2013, ο Δήμος Γεροσκήπου είχε προχωρήσει τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, με στόχο την ανάπλαση και βιώσιμη αξιοποίηση του Αγροκτήματος από πολεοδομική, αρχιτεκτονική, τεχνική και οικονομική άποψη, με έμφαση στον πολιτιστικό χαρακτήρα, που θα υλοποιείτο σε δύο φάσεις.

Στόχοι του διαγωνισμού ήταν η δημιουργία ενός ζωντανού βιώσιμου, πολυλειτουργικού χώρου με έμφαση τον πολιτισμό. Σήμερα, ο διαγωνισμός αυτός είναι ούτως ή άλλως κενό γράμμα, ενώ ο Πολιτιστικός Λειτουργός του Δήμου επισημαίνει ότι ούτως ή άλλως, ακόμη και αν επανερχόταν στο προσκήνιο η μελέτη αυτή θα έχρηζε πολλών διαφοροποιήσεων και αλλαγών με βάση τα σημερινά δεδεομένα.

«Θα πω μόνο ένα παράδειγμα», αναφέρει. « Η μελέτη εκείνη προνοούσε την δημιουργία Βοτανικού Πάρκου. Και η απορία πολλών στη Γεροσκήπου, είναι γιατί να μην είναι Θεματικό Πάρκο με επίκεντρο την θεά Αφροδίτη, η οποία είναι άρρηκτα συνδεδομένη με την περιοχή μας. Πράγμα που θα ήταν και πολύ πιο προσοδοφόρο από ένα απλό βοτανικό έργο».

Το ιστορικό αγρόκτημα «Γερμανίνα» στη Γεροσκήπου, ήταν το πρώτο αγρόκτημα στην Κύπρο στο οποίο δούλεψαν οι πρώτες μηχανές για τις γεωργικές εργασίες από τις αρχές του 1900 κιόλας. Μετά από δεκαετίες εγκατάλειψης και συνεχούς φθοράς που έφθανε στα όρια της κατάρρευσης, το 2013 ο Δήμος Γεροσκήπου παρουσίασε την μελέτη που είχε κατακυρωθεί σε ειδικούς για την ανάπλαση και εκμετάλλευση του τεράστιου χώρου. Δυστυχώς όμως, η περίοδος συνέπεσε με το οικονομικό κραχ της Κυπριακής Δημοκρατίας, με αποτέλεσμα οι όποιες επιδιώξεις να μπουν στο ντουλάπι.

Ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός, με στόχο την ανάπλαση και βιώσιμη αξιοποίηση του αγροκτήματος από πολεοδομική, αρχιτεκτονική, τεχνική και οικονομική άποψη, με έμφαση στον πολιτιστικό χαρακτήρα, θα υλοποιείτο σε δύο φάσεις. Στόχοι του διαγωνισμού ήταν η δημιουργία ενός ζωντανού βιώσιμου, πολυλειτουργικού χώρου με έμφαση τον πολιτισμό.

Η μελέτη εκείνη προνοούσε ακόμη και την δημιουργία Βοτανικού Πάρκου. Και η απορία πολλών στη Γεροσκήπου, είναι γιατί να μην γινόταν ένα Θεματικό Πάρκο με επίκεντρο την θεά Αφροδίτη, η οποία είναι άρρηκτα συνδεδομένη με την περιοχή. Πράγμα που θα ήταν και πολύ πιο προσοδοφόρο από ένα απλό βοτανικό έργο, υποστηρίζουν.

Ο κ. Χατζηβασίλης παρατηρεί ότι μπορεί ο μίνιμουμ στόχος των σωστικών εργασιών να έχει πια εκπληρωθεί, η «Γερμανίνα» όμως θα αποτελεί πάντα το πιο τρανταχτό παράδειγμα έργου που παραμένει σε επίπεδο διακηρύξεων δεκαετίες ολόκληρες και όχι μόνο την περίοδο της κατάρρευσης της οικονομίας, ή της πανδημίας.

Ακόμη πιο τρανταχτή γίνεται η ανισορροπία αυτή μεταξύ προθέσεων και πράξεων, αν σκεφτεί κανείς ότι το αγρόκτημα αποτελεί κρατική περιουσία και όχι περιουσία του Δήμου. Απλώς ο χώρος έχει ενοικιασθεί από το κράτος στη δημοτική αρχή για περίοδο 33 χρόνων, επισημαίνει.

Η «Γερμανίνα» ήταν το μεγαλύτερο και πιο εκσυγχρονισμένο αγρόκτημα στην Κύπρο, που άρχιζε από την παραλία της Γεροσκήπου και κάλυπτε όλη την εύφορη πεδιάδα. Μετά από αλλαγές ιδιοκτησίας μεταξύ πλούσιων οικογενειών της Πάφου, το αγρόκτημα πωλήθηκε στη Γερμανική οικογένεια Carl και Emilie Widmaier. Ήταν ένα ζάπλουτο ζευγάρι Γερμανών που εγκαταστάθηκαν στην Κύπρο την δεκαετία του 1920. Στο τέλος, όταν η «δυναστεία» αυτή των Γερμανών βρισκόταν προς το τέλος της, οι κληρονόμοι πούλησαν μέρος του αγροκτήματος στο κράτος για το ποσό των 350 χιλιάδων λιρών.

Το μεγαλύτερο μέρος το απαλλοτρίωσε η κυβέρνηση η οποία το μοίρασε σε κλήρους και το παραχώρησε σε ακτήμονες γεωργούς για περίοδο 35 χρόνων. Κάθε γεωργός παίρνει κλήρο έκτασης 10 –18 σκαλών. Καλλιεργούνται φιστίκια, φασόλια, πατάτες, σιτάρι, κριθάρι και δενδροφυτείες. Πάντοτε υπάρχει προσυνεννόηση με το Υπουργείο Γεωργίας.

Το τσιφλίκι μένει έκτοτε ανεκμετάλλευτο με τις εγκαταστάσεις να μετατρέπονται σε στάβλους, χωρίς κανείς να ενδιαφερθεί για την τύχη του.

Το 1995, οι αρμόδιες αρχές, αποφάσισαν όπως το  Αγρόκτημα μετατραπεί σε πρότυπο μοντέλο πνευματικής και τουριστικής κίνησης, μια απόφαση που έκτοτε παρέμεινε μόνο στα χαρτιά.