Ηλίας Μυριάνθους: Σε ένα ασταθές τοπίο ο προυπολογισμός του 2025
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
19 Δεκεμβρίου 2024Η συζήτηση του κρατικού προϋπολογισμού για το 2025 γίνεται κάτω από το βάρος ασταθών γεωπολιτικών και οικονομικών προκλήσεων οι οποίες δημιουργούνται λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία, αλλά και την αβεβαιότητα που δημιουργείται από την κατάρρευση του καθεστώτος στην Συρία και του πολέμου στην Γάζα.
Το 2024 υπήρχε μια ιδιαίτερα θετική ανάπτυξη στην οικονομία με τα δημόσια οικονομικά να βελτιώνονται σημαντικά σε σχέση με το 2023. Οι διαδοχικές αναβαθμίσεις από όλους τους οίκους αξιολόγησης, της πιστοληπτικής ικανότητας της κυπριακής οικονομίας, η οποία για πρώτη φορά μετά από 13 χρόνια αξιολογείται στην επενδυτική βαθμίδα Α’, καταγράφεται ως ψήφος εμπιστοσύνης για την διαχείριση των δημόσιων οικονομικών του κράτους. Πέραν τούτου, το γεγονός ότι το 2024 ο πληθωρισμός μειώθηκε στο 2.2%, αλλά και το ότι η ανεργία έχει μειωθεί, μετά από 15 χρόνια, κάτω από το 5%, που θεωρείται ως το σημείο για την πλήρη απασχόληση, δημιουργεί συνεπακόλουθα θετικές συνθήκες για την ευημερία των πολιτών.
Παράλληλα, ο θετικός ρυθμός ανάπτυξης το 2024 στο 3.7% συνηγορεί στο γεγονός ότι αυξάνονται οι παραγωγικές δραστηριότητες στην χώρα μας και συνεπακόλουθα τα εισοδήματα. Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα το δημόσιο χρέος να καταγράψει μια σημαντική μείωση που αντίστοιχα οδηγεί σε μείωση των τόκων του καταβάλλει το κράτος για δάνεια της δημοκρατίας γεγονός που δίνει την ευχέρεια στην κυβέρνηση για μεγαλύτερο κοινωνικό μέρισμα.
Ο τουριστικός τομέας το 2024 παρουσιάζει σημαντική άνοδο σε σχέση με το 2023 και με βάση τα στοιχεία για το πρώτο ενιάμηνο τα έσοδα από τον τουρισμό σημειώνουν αύξηση 4.9% από το 2023 και σε σύγκριση με το 2019 μια αύξηση του 15.3%.Παρόλα αυτά, θεωρούμε ότι η ανάπτυξη ποιοτικών μορφών τουρισμού όπως ο ιατρικός, ο συνεδριακός, ο περιβαλλοντικός, ο θρησκευτικός και ο αθλητικός θα έχει ως αποτέλεσμα να υπάρχει προσέλκυση ποιοτικού τουρισμού υψηλών εισοδημάτων.
Ο κατασκευαστικός τομέας το 2024 κινήθηκε ανοδικά σε σχέση με το 2023 καταγράφοντας μια αύξηση του 4.7% το πρώτο εξάμηνο σε σχέση με το ίδιο εξάμηνο του 2023, παρόλα αυτά όμως, το β’ εξάμηνο του 2024 ο κατασκευαστικός τομέας αντιμετώπισε την πρόκληση της απεργία στον τομέα της παραγωγής έτοιμου σκυροδέματος, γεγονός που επιβράδυνε την ανάπτυξη του.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία τα τελευταία χρόνια δυστυχώς επέφερε μια σοβαρή αύξηση του ενεργειακού κόστους το οποίο συνεπακόλουθα οδήγησε σε σημαντικές πληθωριστικές πιέσεις και σε συνδυασμό με την αύξηση του εργατικού κόστους, την έλλειψη εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού, το ενδεχόμενο φυγής αρκετού εργατικού δυναμικού, μετά τις εξελίξεις στην Συρία, την αύξηση των επιτοκίων, αλλά και τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα νοικοκυριά για την απόκτηση κατοικίας, δημιουργούν ένα αβέβαιο περιβάλλον στον κατασκευαστικό τομέα.
Αναμφίβολα δεν αναμένουμε από τη μια στιγμή στην άλλη ριζικές αλλαγές στο αναπτυξιακό μας μοντέλο, αλλά θεωρούμε ότι μέσα από την απορρόφηση κοντυλιών από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, έχουμε την ευκαιρία να δημιουργήσουμε μια ανθεκτική οικονομία προσανατολισμένη στην πράσινη και ψηφιακή ανάπτυξη, ώστε η κυπριακή οικονομία να επεκταθεί και σε νέους καινοτόμους και υψηλής τεχνολογίας τομείς.
Τέλος, σημαντικός παράγοντας στην ποιοτική ανάπτυξη είναι και η ανθρωποκεντρική μορφή που πρέπει να χαρακτηρίζει την οικονομική πολιτική του κράτους. Οι πόροι πρέπει να έχουν κατά το δυνατόν ομοιόμορφη κατανομή στους πολίτες, είτε άμεσα, είτε έμμεσα. Αυτό θα μειώσει την φτωχοποίηση ομάδων του πληθυσμού και θα συμβάλει ουσιαστικά στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής. Η αναβάθμιση της οικονομίας από διεθνείς οίκους αξιολόγησης στην επενδυτική βαθμίδα, αναμένεται να λειτουργήσει θετικά στην ανάπτυξη της οικονομίας και το 2025. Την ίδια στιγμή όμως είναι σημαντικό να αξιοποιηθεί αυτή η εξέλιξη ώστε οι σχεδιασμοί που θα γίνουν να οδηγούν σε ουσιαστική βελτίωση της πραγματικής οικονομίας και σε βελτίωση του βιοτικού επιπέδου του λαού, κυρίως των μικρομεσαίων εισοδημάτων. Η ΕΔΕΚ με σοβαρότητα από την πρώτη στιγμή, κατάθεσε στην Κυβέρνηση και στον Υπουργό Οικονομικών σειρά προτάσεων καλύπτοντας ολόκληρο το φάσμα, οικονομικό, αναπτυξιακό, κοινωνικό, εργασιακό.
Για ακόμα μία χρονιά ο προϋπολογισμός του κράτους έχει να διαχειριστεί το πρόβλημα των ανελαστικών δαπανών που ένα μεγάλο μέρος του είναι το κρατικό μισθολόγιο του οποίου η δαπάνη περιορίζει σημαντικά τα κονδύλια για την ανάπτυξη. Εκφράζομε την ανησυχία μας για την διόγκωση του σε πραγματικούς αριθμούς, ασχέτως αν σε ποσοστό σε σχέση με το ΑΕΠ παραμένει σε διαχειρίσιμα επίπεδα. Παρόλα αυτά, θεωρούμε θετικό το γεγονός ότι στον προϋπολογισμό του 2025 οι αναπτυξιακές δαπάνες βρίσκονται στο ψηλότερο σημείο των τελευταίων ετών και οι προϋπολογισθείσες αναπτυξιακές δαπάνες που παρουσιάζει ο προϋπολογισμός του 2025, καταγράφουν αύξηση της τάξης του 2.1% σε σχέση με τον προϋπολογισμό αναπτυξιακών δαπανών του 2024. Στο παρελθόν ασκήσαμε έντονη κριτική σε όλες τις προηγούμενες Κυβερνήσεις γιατί πέραν της διαχειριστικής μορφής του προϋπολογισμού, οι αναπτυξιακές δαπάνες κάλυπταν ένα μικρό ποσοστό του, αλλά και η υλοποίησή τους κυμαινόταν σε σχετικά χαμηλά επίπεδα που δεν ξεπερνούσαν το 65%.
Σημειώνουμε ως αρνητικό το γεγονός, τη διακοπή των συμβολαίων σημαντικών αναπτυξιακών έργων μέσα στο 2024 και αυτό μας δημιουργεί ανησυχίες και ερωτηματικά με τον τρόπο που μέχρι σήμερα συνάπτονταν τα συμβόλαια εκτέλεσης αυτών των έργων, τα οποία θεωρούμε ότι αρκετοί όροι τους χρειάζονται επανεξέταση και εκσυγχρονισμό. Λυπούμε να παρατηρήσω ότι κάποιοι συνάδελφοι αντί να κάνουν αυτοκριτική και κριτική σε αυτούς που εκπόνησαν και υπόγραψαν άρον άρον τέτοια συμβόλαια, παρόλες τις επισημάνσεις της ελεγκτικής υπηρεσίας, έρχονται να κάνουν έντονη κριτική της σημερινής κυβέρνησης γιατί έχει διακόψει αυτά τα αμαρτωλά συμβόλαια που κληρονόμησε.
Αναμφίβολα, η εποικοδομητική κριτική είναι μέρος του πολιτικού λόγου που οδηγεί σε έλεγχο των κυβερνώντων από την αντιπολίτευση. Αλλά, να ακούω τις τελευταίες μέρες μια στείρα αντιπολίτευση λες και τα προβλήματα της κοινωνίας τα δημιούργησε αυτή η κυβέρνηση, νομίζω αγαπητοί συνάδελφοι αδικείται των εαυτό σας, όχι την κυβέρνηση. Εμείς ως ΕΔΕΚ εδώ και χρόνια προειδοποιούσαμε για όλες αυτές τις στρεβλώσεις που επικρατούσαν στην ανάπτυξη και στην οικονομία, αλλά και για την πάταξη της διαφθοράς που οδήγησε σε αλλεπάλληλα σκάνδαλα και διασπάθισή δημόσιου πλούτου. Τονίζαμε ότι η διαφθορά δεν μπορεί να παταχθεί με ευχολόγια και λαϊκισμούς, αλλά με συγκεκριμένες προτάσεις, δυστυχώς όμως, μιλούσαμε εις ώτα μη ακουόντων γιατί κάποιοι βολεύονταν.
Η ΕΔΕΚ έχει καταθέσει επανειλημμένα προτάσεις – και στη Βουλή και δημόσια – που θα πλήξουν στη ρίζα του το φαινόμενο της διαφθοράς, όπως: Δημοσιοποίηση σε διαδικτυακή πλατφόρμα όλων των ερευνών που γίνονται και αφορούν σκάνδαλα και φαινόμενα διαπλοκής δημοσίων λειτουργών και αξιωματούχων, και συνεχή ενημέρωση για την πορεία των ερευνών.
Καταρτισμός καταλόγου από πολιτειακούς και κρατικούς αξιωματούχους, οι οποίοι να είναι υποχρεωμένοι να δημοσιοποιούν τις ετήσιες φορολογικές δηλώσεις τους και εξελεγμένους λογαριασμούς από εγκεκριμένα λογιστικά γραφεία και όχι απλά τη δήλωση για το πόθεν έσχες. Με αυτό τον τρόπο θα φαίνεται δημόσια η πηγή και το σύνολο των εισοδημάτων τους καθώς και το σύνολο των εξόδων τους.
Παρόλα αυτά όμως, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, και ο τραπεζικός τομέας έχει καταστεί πηγή μεγιστοποίησης των κοινωνικών προβλημάτων.Πέραν από την ασυδοσία την οποία επέδειξε στο παρελθόν, δυστυχώς με πολιτική κάλυψη και την ανοχή των εποπτικών αρχών συνεχίζει στη σημερινή κρίσιμη περίοδο να επιδεικνύει κοινωνική αναλγησία. Διαχρονική θέση της ΕΔΕΚ είναι η θετική συμβολή στην ενίσχυση της οικονομίας της πατρίδας μας και η επίτευξη μακροοικονομικής σταθερότητας. Παράλληλα όμως, αυτό να αποβαίνει και προς όφελος των πολιτών, κυρίως αυτών που προέρχονται από τις ευάλωτες ομάδες, ώστε να ενισχύεται η κοινωνική συνοχή και το κράτος να μην χρειάζεται να στηρίζει πολίτες με επιδόματα.
Δυστυχώς, η ασυδοσία που επέδειξαν τα τελευταία 25 χρόνια οι τραπεζίτες, οδήγησαν σε οικονομική κρίση την πατρίδα μας και φτωχοποίησαν μεγάλο αριθμό συμπατριωτών μας. Στις πλείστες των περιπτώσεων με την ανοχή ή/και τη συναίνεση κομμάτων και πολιτειακών θεσμών.
Τρανταχτά παραδείγματα…
Το σκάνδαλο του ΧΑΚ.
Τα σκάνδαλα του τραπεζικού τομέα με τις παράλογες επενδύσεις στο εξωτερικό, την αγορά ελληνικών ομολόγων, την παραχώρηση αμφίβολων δανείων.
Η απορρόφηση των αξιογράφων.
Σκάνδαλα τα οποία οδήγησαν στο κούρεμα των καταθέσεων, στο μνημόνιο και στις εκποιήσεις.
Αντί όλα αυτά να συνετίσουν τους τραπεζίτες και να επιδείξουν πνεύμα αλληλεγγύης, προχώρησαν σε περαιτέρω οικονομική αφαίμαξη των πολιτών μέσα από τις πρακτικές που εφαρμόζουν, όπως:
Μηδενικά καταθετικά επιτόκια και πολύ ψηλά δανειστικά. Τα ψηλότερα στην ευρωζώνη.
Αδικαιολόγητες αυξήσεις των δανειστικών επιτοκίων πριν από την ανακοίνωση μείωσης από την ΕΚΤ, ώστε στη συνέχεια η μείωση να είναι μικρότερη.
Αδικαιολόγητες χρεώσεις σε συναλλαγές που πραγματοποιούν δια ζώσης οι πελάτες-τους.
Τέλη για την επικαιροποίηση των στοιχείων των πελατών, που οι ίδιες ζητούν.
Παρά τις κατ’ επανάληψη εκκλήσεις μας για μείωση των δανειστικών επιτοκίων κυρίως στα στεγαστικά δάνεια και των χρεώσεων, δεν υπήρξε καμία ανταπόκριση. Αντίθετα, ανακοινώνουν υπερκέρδη, προκλητικά για το μέγεθος της κυπριακής οικονομίας. Η ΕΔΕΚ στη βάση αυτών των δεδομένων από το 2022 πρότεινε κατ’ επανάληψη τη φορολόγηση των υπερκερδών των τραπεζών και τα χρήματα αυτά να αξιοποιηθούν για την αποζημίωση των κουρεμένων καταθετών και των κατόχων αξιογράφων. Πρόσφατα ως ΕΔΕΚ καταθέσαμε στη Βουλή πρόταση ούτως ώστε οι τράπεζες να καταβάλλουν εισφορά για την Άμυνα από τα έσοδα που έχουν από τους τόκους των καταθέσεων τους. Δυστυχώς, τα υπόλοιπα κοινοβουλευτικά κόμματα την καταψήφισαν.
Αυτός είναι και ο λόγος που η ΕΔΕΚ ψήφισε την πρόταση για έκτακτη εισφορά 5% από τα υπερκέρδη των τραπεζών για την ενίσχυση του Ταμείου Αλληλεγγύης. Δυστυχώς, η Ολομέλεια της Βουλής δεν ψήφισε την πρόταση, επιδοκιμάζοντας ακόμα μία φορά την αυθαιρεσία των τραπεζιτών και τιμωρώντας τους πολίτες και κυρίως, τους συνεπείς δανειολήπτες. Το τραγικό όμως, είναι ότι κάποιοι κινδυνολογώντας μας έλεγαν ότι θα καταρρεύσουν οι τράπεζες αν προσπαθήσουμε να ρυθμίσουμε θέματα που τα ρυθμίζει ο ανταγωνισμός. Φυσικά αυτό δεν συνέβη σε καμία χώρα που ρύθμισε τέτοια ζητήματα, ούτε είδαμε κανένα τραπεζικό σεισμό στην Ελλάδα μετά τα πρόσφατα μέτρα που εξήγγειλε για τις τράπεζες ο κύριος Μητσοτάκης.
Αλλά, αλήθεια, που είναι αυτός ο ανταγωνισμός που κάποιοι αρέσκονται να επικαλούνται και που είναι η Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού η οποία εδώ και 14 χρόνια έχει εκδώσει μόνο 19 αποφάσεις, ενώ η αντίστοιχη επιτροπή στην Ελλάδα μόνο για το 2022 έκδωσε πέραν των 40 αποφάσεων.
Ως εκ τούτου, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, ως εκπρόσωποι αυτού του λαού ας συνεννοηθούμε μεταξύ μας μακριά από λαϊκισμούς, σύνδρομα και ακρότητες και ας βρούμε τις βέλτιστες λύσεις που θα προστατεύσουν τους πολίτες μας από κάθε μονοπώλιο και από κάθε αυθαιρεσία.
Κλείνω την παρέμβαση μου αγαπητοί συνάδελφοι με αναφορά στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Επαρχία Πάφου.
Συνειδητά έχω επιλέξει να ζω σε μια απομακρυσμένη και ακριτική περιοχή. Μια περιοχή που απέχει 180 χιλιόμετρα από εδώ μια απόσταση που ήθελα πριν λίγα χρόνια δυόμιση ώρες οδήγησης για να έρθω στη Βουλή και τώρα, με την αύξηση της κυκλοφοριακής πίεσης στους δρόμους, θέλω πέραν των τριών ωρών. Εδώ να κάνω μια παρένθεση, μέρος του προβλήματος της αύξησης της κυκλοφοριακής πίεσης αποτελεί και ο λανθασμένος τρόπος λειτουργίας των σταθερών καμερών κυκλοφορίας που επιβάλλεται να επιλυθεί άμεσα. Όπως έχω πει λοιπόν, αν υπήρχε σωστό οδικό δίκτυο, θα ήθελα να έρθω στη Βουλή κατά μέσο όρο 1 ώρα και 45 λεπτά.
Είναι λοιπόν, υποχρέωση της πολιτείας, άμεσα να κινήσει όλες τις διαδικασίες που απαιτούνται για την αναβάθμιση του οδικού δικτιού στις αγροτικές και ακριτικές περιοχές, αλλά ιδιαίτερα στην υλοποίηση του δρόμου Πάφου – Πόλης Χρυσοχούς, που δυστυχώς, έπεσε και αυτό το έργο θύμα των λανθασμένων διαδικασιών και συμβολαίων.
Εδώ, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Υπουργό Συγκοινωνιών για την ευαισθησία που έχει δείξει για την άμεση προώθηση των διαδικασιών επαναπροκήρυξης των προσφορών και θέλουμε να πιστεύομε ότι θα το παρακολουθεί ώστε να μην μπλέξουμε ξανά με λανθασμένες πρακτικές και διαδικασίες που θα καθυστερήσουν το έργο και την ίδια ώρα, αναμένουμε ότι θα ξεκινήσουν και οι διαδικασίες για να ολοκληρωθεί το έργο και για το υπόλοιπο μέρος της διαδρομής.
Τα προβλήματα της Επαρχίας Πάφου, παρόλο ότι τα έχουν παρουσιάσει και οι αγαπητοί συνάδελφοι της επαρχίας μου οφείλω να τα επαναλάβω, όσο και να ακούγονται βαρετά για κάποιους. Προβλήματα που αφορούν το οδικό δίκτυο σε όλη την Επαρχία της Πάφου, προβλήματα που αφορούν το Γενικό Νοσοκομείο Πάφου και το Νοσοκομείο Πόλεως Χρυσοχούς, προβλήματα που αφορούν την Τεχνική Σχολή Πάφου και την Τεχνική Σχολή Πόλης Χρυσοχούς. Ιδιαίτερα, θα ήθελα να κάνω αναφορά για το Νοσοκομείο στην Πόλη Χρυσοχούς, ένα κτήριο που κάποιες από τις εγκαταστάσεις του είναι από τον καιρό της Αγγλοκρατίας. Αυτό από μόνο του επιβάλλει την άμεση αναβάθμιση του. Πρόσφατα έγινε εξαγγελία από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, για δαπάνη €400.000 για την αναβάθμιση και λειτουργία του ακτινολογικού τμήματος. Παρόλο ότι είναι καλοδεχούμενη οποιαδήποτε αναβάθμιση του Νοσοκομείου, εντούτοις, θέλω να εκφράσω τη δυσαρέσκεια μου γιατί το ζητούμενο δεν είναι οι μερικές αναβαθμίσεις, αλλά μια πλήρης αναβάθμιση η οποία μπορεί να γίνει με δαπάνη που δεν ξεπερνά τα 3 εκατομμύρια ευρώ.
Πέραν τούτου, σημαντικό πρόβλημα υπάρχει με τη βιωσιμότητα των μικρών περιφερειακών Δήμων, που μετά την μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης ενώθηκαν με αρκετές κοινότητες. Οφείλει λοιπόν η πολιτεία, να στηρίξει οικονομικά αυτούς τους Δήμους, αφού λόγω αυτών των συγχωνεύσεων τα λειτουργικά τους έξοδα έχουν αυξηθεί κατακόρυφα.
Όλα αυτά είναι προβλήματα απαιτούν άμεση επίλυση. Και όταν λέμε άμεση επίλυση δεν εννοούμε ότι η απλή συμπερίληψη κάποιων κονδυλίων στον Κρατικό Προϋπολογισμό επιλύει τα προβλήματα αυτά, αλλά χρειάζονται και θεσμικές ρυθμίσεις. Να θυμίσω ότι, μόνο η ΕΔΕΚ καταψήφισε αυτήν την μορφή μεταρρύθμισης στην τοπική αυτοδιοίκηση.
Σίγουρα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε ως κράτος είναι πάρα πολλά και τα προβλήματα αυτά συναρτώνται άμεσα ή έμμεσα και με τα οικονομικά μας μεγέθη. Για να γίνουν όμως όλα αυτά χρειάζονται εθνικά οράματα και πανεθνική συνεννόηση που θα χαράξουν τη δική μας αισιόδοξη πορεία μέσα στο παγκόσμιο γίγνεσθαι με επανενωμένη την Κυπριακή Δημοκρατία. Μια χώρα που όλοι οι πολίτες της θα ζουν ελευθέρα, θα μετακινούνται ελεύθερα, θα κατοικούν όπου θέλουν ελεύθερα και θα εκμεταλλεύονται την περιουσία τους ελεύθερα.
Σε μια ελεύθερη Κύπρο όπου ο κάθε πολίτης της θα απολαμβάνει τα ίδια δικαιώματα όπως και ο κάθε ευρωπαίος πολίτης μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
