Ευαγγελία Ηλιάδου: Η νέα γενιά της Pafilia μιλά για το αύριο

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Παρά τις δυσκολίες από την πρόσφατη κρίση και τη βαθιά ύφεση που επακολούθησε αυτής, η Pafilia κατάφερε να εδραιωθεί ως µια από τις πλέον γνωστές εταιρείες στον τοµέα των µεγάλων αναπτύξεων. Με 550 µόνιµους εργαζοµένους και µε µεγάλα έργα στα σκαριά, όπως το κτήριο ONE, το κοσµοπολίτικό θέρετρο Minthis και το σύµπλεγµα τεσσάρων υψηλών κτηρίων NEO, έχει συµβάλει σηµαντικά στην ανάκαµψη του τοµέα ανάπτυξης γης. Η Εκτελεστική Διευθύντρια της Pafilia Property Developers, Ευαγγελία Ηλιάδου, µιλά στο Forbes και σκιαγραφεί την πορεία της εταιρείας τα τελευταία έτη, αλλά και τους στόχους της. Παράλληλα, εκφράζει την άποψη πως το επενδυτικό πρόγραµµα πολιτογραφήσεων έχει συνεισφέρει σηµαντικά στην ανάκαµψη της οικονοµίας του τόπου.
 

Θεωρείτε πως η Pafilia ήταν από τις εταιρείες του τοµέα ανάπτυξης γης που άντεξε στην κρίση και πλέον κοιτάζει το µέλλον χωρίς βαρίδια από το παρελθόν;

Η περίοδος της κρίσης ήταν µια πολύ δύσκολη περίοδος για την εταιρεία όπως και για κάθε άλλη εταιρεία στην Κύπρο. Η αβεβαιότητα που επικρατούσε σε συνδυασµό µε την κακή κατάσταση της οικονοµίας, δηµιούργησαν ένα ιδιαίτερα ασφυκτικό περιβάλλον και µπορώ να πω ότι βιώσαµε πρωτόγνωρες δυσκολίες.

Η Pafilia ήταν µια από τις επιχειρήσεις που άντεξαν στην κρίση. Αλλάξαµε τη στρατηγική µας και δηµιουργήσαµε ένα διαφορετικό προϊόν που µας επέτρεψε να αποταθούµε σε νέες αγορές. Αυτή τη στιγµή µπορώ να πω ότι έχουµε ξεπεράσει τις δυσκολίες που αντιµετωπίσαµε και µε όπλο τα διδάγµατα του παρελθόντος, βαδίζουµε στο µέλλον µε προσοχή, ώστε να αποφύγουµε παρόµοιες καταστάσεις.

Πού βασίζεται το επενδυτικό πλάνο της εταιρείας σας; Ποιοι είναι οι µεσοπρόθεσµοί σας στόχοι;

Βασικός µας στόχος για το 2020 είναι η ανάπτυξη του δικτύου πωλήσεων µας και η διεύρυνση του αριθµού των αγορών στις οποίες απευθυνόµαστε. Επίσης, στόχος µας είναι να καταφέρουµε να περάσουµε προς τα έξω τη σηµασία των αναπτύξεων που υλοποιούµε και τα πολλαπλασιαστικά οφέλη που επιφέρουν στην κοινωνία, στην οικονοµία και στον τουρισµό του τόπου µας. Ψηλά στις προτεραιότητές µας είναι και η υλοποίηση ενός ολοκληρωµένου προγράµµατος Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης µε κύριους άξονες το περιβάλλον, την κοινωνία και το ανθρώπινο δυναµικό.

Πόσους εργαζοµένους εργοδοτεί η εταιρεία σήµερα;

Σήµερα, η Pafilia έχει στο δυναµικό της πέραν των 550 εργαζοµένων. Προσωπικά αισθάνοµαι πολύ τυχερή για το κράµα των ανθρώπων που αποτελούν την Pafilia. Είναι το πολυτιµότερο κεφάλαιο της εταιρείας και ο κυριότερος λόγος των επιτυχιών µας όλα αυτά τα χρόνια.

Σε ποιο στάδιο βρίσκονται οι εργασίες για το µεγαλεπήβολο έργο NEO;

Το ΝΕΟ αποτελεί ένα από τα µεγαλύτερα έργα που βρίσκονται υπό υλοποίηση. Ενδεικτικό του µεγέθους του είναι ότι κατά τη διάρκεια κατασκευής του αναµένεται να δηµιουργηθούν πέραν των 1.500 θέσεων εργασίας σε ένα ευρύ φάσµα ειδικοτήτων, ενώ µε την αποπεράτωσή του άλλες 250 µόνιµες θέσεις.

Αν και βρισκόµαστε στα αρχικά στάδια, οι εργασίες προχωρούν µε εντατικούς ρυθµούς. Η κατασκευή του διαφραγµατικού τοίχου βρίσκεται σε προχωρηµένο στάδιο, καθώς επίσης και η σκυροδέτηση των πασσάλων επί του εδάφους. Οι εργασίες αυτές είναι απαραίτητες, ώστε να προετοιµαστεί ο χώρος για τις εκσκαφές των υπογείων που αναµένεται να ξεκινήσουν σε µερικούς µήνες. Το πιο σηµαντικό βέβαια είναι ότι είµαστε εντός του προγράµµατος εργασιών, κάτι που µας αφήνει ικανοποιηµένους.
 

Πώς προχωρούν οι άλλες δύο µεγάλες αναπτύξεις της Pafilia; Πότε θα παραδοθεί το ONE και σε ποιο στάδιο βρίσκονται οι πωλήσεις; Επίσης, πότε θα λειτουργήσει η πολυαναµενόµενη πλατεία στο Minthis;

Η αλήθεια είναι ότι όλοι στην εταιρεία ανυποµονούµε για την ολοκλήρωση των δύο αυτών µεγάλων έργων το ερχόµενο καλοκαίρι. Έχοντας υπόψη το πώς θα διαµορφωθεί ο χώρος της πλατείας µε τα εστιατόρια, τα µπαρ και τις γκαλερί, αλλά και τις υπηρεσίες που θα προσφέρουν το πρωτοποριακό κέντρο ευεξίας και οι 44 πολυτελείς σουίτες στους επισκέπτες, µπορώ να πω ότι το Minthis θα αποτελέσει ένα ονειρικό προορισµό.

Όσον αφορά το ONE, η πρόοδος των εργασιών νοµίζω πως είναι πλέον εµφανής. Η κατασκευή της ανωδοµής έχει ολοκληρωθεί µε επιτυχία, ενώ έχει αρχίσει να διαµορφώνεται αισθητικά η όψη του κτηρίου µε την τοποθέτηση του εξωτερικού κελύφους, των υαλοπινάκων και των µεταλλικών σκιαδιών. Οι πωλήσεις του ΟΝΕ έχουν ξεπεράσει το 95%, γεγονός που φανερώνει το αυξηµένο ενδιαφέρον των αγοραστών και την εµπιστοσύνη που δείχνουν προς την Pafilia.
Παράλληλα µε τα 3 µεγάλα έργα, πρέπει να σηµειώσω ότι η Pafilia υλοποιεί αλλά 10 εξίσου σηµαντικά έργα στη Λεµεσό και στην Πάφο.
 

Ακούγονται πολλές φωνές εναντίον των ψηλών κτηρίων. Ποια είναι η θέση σας;

Τα ψηλά κτήρια αποτελούν σωστή µορφή πολεοδοµικής ανάπτυξης που προκαλεί θετικές παρεµβάσεις στον αστικό ιστό της πόλης. Αυτό δεν είναι κάτι που λέµε εµείς. Αποτελεί εύρηµα επιστηµονικών µελετών που δείχνουν ότι τέτοιες αναπτύξεις δηµιουργούν ουσιαστική και ωφέλιµη οικονοµική δραστηριότητα, τόσο για τους επιχειρηµατίες, όσο και για τους κατοίκους της πόλης.

Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο που αυτή η µορφή ανάπτυξης άρχισε να εφαρµόζεται σε όλο και περισσότερες πόλεις ανά το παγκόσµιο. Βέβαια, οι αναπτύξεις αυτές πρέπει να γίνονται µέσα σε ένα θεσµοθετηµένο πλαίσιο που θα λαµβάνει υπόψη του όλες τις παραµέτρους του αστικού σχεδιασµού και της βιωσιµότητας της ανάπτυξης.

Πώς βλέπετε την παρούσα κατάσταση του τοµέα των ακινήτων; Από τα στοιχεία του Κτηµατολογίου παρατηρείται µία στασιµότητα στις νέες πράξεις µετά τον Μάιο.

Το 3ο τρίµηνο του 2019 παρουσίασε πτώση 35% όσον αφορά τη συνολική αξία των συναλλαγών σε σύγκριση µε την αντίστοιχη περίοδο του 2018. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι ο Μάιος παρουσίασε µια πρωτοφανή κινητικότητα καταγράφοντας πολύ υψηλά νούµερα. Στη στασιµότητα που παρουσιάζεται τους τελευταίους µήνες, έχει συµβάλει και η συζήτηση που έχει αναπτυχθεί στο εσωτερικό σε σχέση µε το πρόγραµµα.

Ανησυχείτε δηλαδή πως το επενδυτικό σχέδιο έχει πληγεί µε τα όσα δυσφηµιστικά ακούστηκαν το τελευταίο διάστηµα;

Η αλήθεια είναι ότι τα αρνητικά δηµοσιεύµατα έχουν αρχίσει εδώ και καιρό, ενώ τους τελευταίους µήνες έχουν φτάσει στην κορύφωσή τους. Και ναι, έχουν προκαλέσει ανησυχίες στο επενδυτικό κοινό οι οποίες όµως, µέχρι στιγµής, φαίνεται να είναι διαχειρίσιµες.

Είµαι της άποψης ότι η συζήτηση πρέπει να τοποθετηθεί σε άλλη βάση και πως πρέπει να διαχωρίσουµε ορισµένα θέµατα. Άλλο πράγµα το πρόγραµµα ως εργαλείο προσέλκυσης επενδύσεων και άλλο τα κριτήρια και ο τρόπος που εφαρµόζονται στο πλαίσιο του ελέγχου δέουσας επιµέλειας των επενδυτών.
Όσον αφορά τα κριτήρια και το πλαίσιο ελέγχου, θέλω να σηµειώσω πως οι αλλαγές που έγιναν πριν από µερικούς µήνες µας βρίσκουν σύµφωνους, γιατί πρώτα από όλα, ενισχύουν την αξιοπιστία του προγράµµατος. Ήταν άλλωστε ένα σηµείο που αναδείξαµε και εµείς οι ίδιοι κατά τη διάρκεια των συζητήσεων που έγιναν τον περασµένο Φεβρουάριο. Θέλω να τονίσω όµως ότι ευθύνη έχουµε και οι ίδιες οι εταιρείες. Πρέπει να είµαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί µε τις διαδικασίες επιλογής των πελατών µας και έχουµε υποχρέωση να τηρούµε το πλαίσιο και να µη λειτουργούµε µε τρόπο που να πλήττει την εικόνα του τόπου µας αλλά και το ίδιο το πρόγραµµα.
 

Σε ποιο βαθµό βοήθησε το πρόγραµµα τον τοµέα των ακινήτων και γενικότερα την οικονοµία;

Η εφαρµογή του προγράµµατος ξεκίνησε σε µια περίοδο όπου οι τράπεζες αδυνατούσαν να αντεπεξέλθουν σε χρηµατοδότηση. Μέσα από αυτό, έχουν διοχετευτεί στην οικονοµία γύρω στα 7.5 δις σε πάρα πολλούς τοµείς, συµβάλλοντας αρχικά, στη σταθεροποίησή της και στη συνέχεια, στην ανάκαµψή της.

Φυσικά, η προσέλκυση ενός τόσο σηµαντικού αριθµού επιτυχηµένων επιχειρηµατιών στην Κύπρο, δηµιουργεί τεράστιες προοπτικές για την οικονοµία µας, η οποία δεν περιορίζεται στο στενό πλαίσιο του προγράµµατος. Ήδη αρκετοί από τους επενδυτές έχουν προβεί σε επιπρόσθετες επενδύσεις πολλαπλάσιας αξίας, οι οποίες δεν συµπεριλαµβάνονται στα 7.5 δις.
Πρέπει να τονίσω όµως, ότι το πρόγραµµα δεν έχει βοηθήσει µόνο τον τοµέα των ακινήτων και δεν είναι ορθό να το αντιµετωπίζουµε ως τέτοιο. Μέσα από αυτό, οι επενδυτές έχουν τη δυνατότητα να επενδύσουν σε κυπριακές επιχειρήσεις, σε οργανισµούς εναλλακτικών επενδύσεων, σε χρηµατοοικονοµικά περιουσιακά στοιχεία κυπριακών επιχειρήσεων και οργανισµών, σε αναπτύξεις και σε ακίνητα.
Τώρα όσον αφορά τον κλάδο των ακινήτων, το πρόγραµµα έχει βοηθήσει σηµαντικά στην ανάκαµψή του. Σύµφωνα µε την έρευνα του Υπουργείου Οικονοµικών για την επίδραση του προγράµµατος στην κυπριακή οικονοµία, από το 2016 µέχρι το 2018, η απασχόληση στον τοµέα των ακινήτων αυξήθηκε κατά 8%, ενώ δηµιουργήθηκαν 2 χιλιάδες θέσεις εργασίας, µε την τάση να συνεχίζει να προδιαγράφει ανοδική πορεία και για το 2019.
Παράλληλα, η ανάπτυξη του κλάδου των ακινήτων επιδρά θετικά σε άλλους κλάδους της οικονοµίας, αναβαθµίζει τις υποδοµές και το προϊόν του τόπου µας, δηµιουργεί προστιθέµενη αξία µέσω των αναπτύξεων που υλοποιούνται ενώ αυξάνει και τα φορολογικά έσοδα του κράτους, γεγονός που δίνει τη δυνατότητα άσκησης κοινωνικής πολιτικής, αλλά και παροχής κινήτρων για ανάπτυξη σε άλλους κλάδους της οικονοµίας.
 

Η ανάκαµψη του κλάδου οφείλεται αποκλειστικά στο πρόγραµµα πολιτογραφήσεων;

Σύµφωνα µε τα στοιχεία του Κτηµατολογίου για το 2018, ποσοστό 63% αφορά πράξεις που δεν σχετίζονται µε το πρόγραµµα. Στην ανάκαµψη έχουν συµβάλει και τα κίνητρα που έχουν δοθεί όπως για παράδειγµα, η µείωση των µεταβιβαστικών τελών και η απαλλαγή από την υποχρέωση καταβολής φόρου κεφαλαιουχικών κερδών.

Είναι επίσης, αποτέλεσµα και δικών µας ενεργειών. Ως παράδειγµα µπορώ να αναφέρω τα ανοίγµατα σε νέες αγορές, την ανάπτυξη του δικτύου πωλήσεων και του δικτύου των συνεργατών µας, την ποιοτική αναβάθµιση του προσφερόµενου προϊόντος, αλλά ακόµα και τις συνεργασίες µε διεθνούς φήµης αρχιτέκτονες και µηχανικούς που προσδίδουν ποιότητα στις διάφορες αναπτύξεις.
 

Θα επηρεαστεί η κυπριακή οικονοµία σε περίπτωση διακοπής του προγράµµατος;

Πιστεύω πως η κυπριακή οικονοµία ακόµη το έχει ανάγκη. Μπορεί τα τελευταία χρόνια να βρίσκεται σε ανοδική πορεία, υπάρχουν ωστόσο σοβαρά προβλήµατα τα οποία δεν έχουν επιλυθεί και τα οποία δεν πρέπει ούτε να υποτιµούµε ούτε και να παραβλέπουµε.

Ήδη φαίνεται πως η οικονοµική ανάπτυξη άρχισε να επιβραδύνεται, µε αρκετούς αναλυτές να αποδίδουν αυτή την εξέλιξη, στο υψηλό επίπεδο του δηµόσιου και ιδιωτικού χρέους. Η Κύπρος κατέχει την πρωτιά στην ΕΕ όσον αφορά το ιδιωτικό χρέος, καθώς αυτό αγγίζει το 290% του ΑΕΠ, ενώ το ποσοστό των µη εξυπηρετούµενων δανείων ξεπερνά το 30% χωρίς να υπολογίζονται σε αυτό τα δάνεια που µεταφέρθηκαν εκτός τραπεζικού συστήµατος, τα οποία συνεχίζουν να βαραίνουν την οικονοµία ευρύτερα.
Οι τράπεζες, παρά τα υψηλά επίπεδα ρευστότητας που παρουσιάζουν, αδυνατούν να συµβάλλουν στο βαθµό που χρειάζεται για την ανάπτυξη της οικονοµίας, καθώς δεν υπάρχουν αξιόχρεοι δανειολήπτες για να αντλήσουν τα διαθέσιµα κεφάλαια, αφού τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις είναι υπερχρεωµένα.
Έτσι, αυτή τη στιγµή, η Κύπρος έχει ανάγκη από ξένες επενδύσεις για να συνεχίσει να µεγεθύνεται η οικονοµία της και το πρόγραµµα πολιτογραφήσεων παραµένει µια πολύ σηµαντική πηγή εισροής ξένων κεφαλαίων για πολλούς τοµείς της οικονοµίας. Η διακοπή του θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στην οικονοµία του τόπου και για αυτό τον λόγο δεν πρέπει να µειώνουµε τη σηµασία του. Η στοχοποίησή του δε, είναι άδικη και κρύβει κινδύνους, που αν δεν τους εκτιµήσουµε σωστά µπορεί να µας οδηγήσουν ξανά σε περιπέτειες.
 
Και µία σχετικά προσωπική ερώτηση. Πρόσφατα η πρώην Ευρωπαία Επίτροπος Ανδρούλλα Βασιλείου, σχολίασε φωτογραφία του νέου συµβουλίου του Συνδέσµου Επιχειρηµατιών Ανάπτυξης Γης, αναφέροντας πως δεν περιλαµβάνει ούτε µία γυναίκα. Πώς νιώθετε που κατέχετε µία υψηλή θέση σε µία εταιρεία ενός τοµέα που παραδοσιακά είναι ανδροκρατούµενος;

Η συµµετοχή της γυναίκας στην πολιτική, οικονοµική και κοινωνική ζωή του τόπου είναι αναγκαία και αναντικατάστατη. Πριν από µερικά χρόνια, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συµβουλίου της Ευρώπης συζήτησε για τον ρόλο της γυναίκας στην παγκόσµια οικονοµική κρίση. Ένας από τους εισηγητές του θέµατος, αναφερόµενος στην κατάρρευση της επενδυτικής τράπεζας Lehman Brothers, σηµείο που από πολλούς χαρακτηρίζεται ως η αρχή της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης, τόνισε ότι η κατάσταση θα ήταν πολύ διαφορετική αν ο κολοσσός ονοµαζόταν Lehman Sisters, θέλοντας αστειευόµενος να καταδείξει τον σηµαντικό ρόλο που η γυναίκα, λόγω της ιδιοσυγκρασίας της, µπορεί να διαδραµατίσει στους χώρους λήψης αποφάσεων και στους χώρους εργασίας.

Από την κυπριακή έκδοση του Forbes Δεκεμβρίου