Βραβείο σε παφίτισσα νέα επιστήμονα για θεραπευτικούς στόχους κατά του καρκίνου

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Το Κυπριακό Βραβείο Έρευνας «Νέος Ερευνητής» απονέμεται σε νεαρούς άριστους επιστήμονες με μακροχρόνια ερευνητική εμπειρία, που δραστηριοποιούνται ερευνητικά στην Κύπρο και οι οποίοι έχουν να επιδείξουν πρόσφατα, σημαντικά και διεθνώς αναγνωρισμένα επιτεύγματα στον τομέα της έρευνας. Το Βραβείο έχει ως στόχο την ανάδειξη του έργου και της προσωπικότητας των διακεκριμένων αυτών επιστημόνων, οι οποίοι με την υψηλής ποιότητας και υψηλού αντίκτυπου ερευνητική τους δραστηριότητα τιμούν την Κύπρο.

Το εν λόγω βραβείο στην κατηγορία των «Επιστημών Ζωής» για το έτος 2022 απονεμήθηκε στη Δρ. Βασιλεία Ταμαμουνά, με καταγωγή από το διαμέρισμα Χρυσοχούς, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια στο Κέντρο Μελέτης Αιματολογικών και άλλων Κακοηθειών (ΚΕΜΑΚ) του Καραϊσκάκειου Ιδρύματος και Ερευνητική Συνεργάτιδα στο Πανεπιστήμιο του Cambridge.

Η Δρ. Ταμαμουνά μέλος του Κέντρου Μελέτης Αιματολογικών και άλλων Κακοηθειών από το Φεβρουάριο του 2021, στοχεύει στην ανακάλυψη θεραπευτικών στόχων κατά του καρκίνου καθιερώνοντας σημαντικές τεχνολογίες, τις οποίες και καθιστά διαθέσιμες τόσο στην τοπική όσο και στη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Μεταξύ άλλων, καθιέρωσε την τεχνολογία επεμβατικής γονιδιωματικής CRISPR-Cas9 στο Κέντρο Μελέτης Αιματολογικών και άλλων Κακοηθειών με στόχο την ανακάλυψη τρωτών σημείων του καρκίνου και την εξεύρεση νέων θεραπειών. Η έρευνά της εστιάζεται στους μηχανισμούς της καρκινογένεσης με έμφαση στην αγγειογένεση των όγκων και τη μετάσταση. Επικεντρώνεται στη μελέτη των διαδικασιών του μεταστατικού καρκίνου του μαστού στον πνεύμονα, καθώς και στο ρόλο που διαδραματίζει η κυτταρική γήρανση στην ανάπτυξη και εξέλιξη της λευχαιμίας.

Μιλώντας σήμερα στο PafosNet η Δρ. Ταμαμουνά επεσήμανε ότι ανέκαθεν ήταν γοητευμένη από τη λειτουργεία του ανθρώπινου οργανισμού, από τη σημασία της κατανόησής του, καθώς και από τις αναδυόμενες ασθένειες και τους τόσους πολλούς περιβαλλοντικούς παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά την ανθρώπινη υγεία, την ανάγκη αποσαφήνισης των βιολογικών λειτουργιών, των χημικών αντιδράσεων, και των μηχανισμών που διέπουν το ανθρώπινο σώμα.

« Επομένως, δεν θα μπορούσα να σκεφτώ καλύτερο κλάδο σπουδών από ένα πτυχίο στις Βιολογικές Επιστήμες», τονίζει. « Ξεκίνησα την εκπαίδευσή μου στον κόσμο των Βιολογικών Επιστημών (BSc), συνεχίζοντας με τις μεταπτυχιακές σπουδές στην Πειραματική Μοριακή Βιολογία (MSc) στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Το διδακτορικό μου εστιάστηκε στη Βιολογία του Καρκίνου, μια από τις κυριότερες αιτίες θανάτου παγκοσμίως, πιστεύοντας ακράδαντα ότι μόνο μέσω επιστημονικών ανακαλύψεων μπορεί να προσφερθεί μια ολιστική προσέγγιση που κυμαίνεται από την πρόληψη έως τη θεραπεία της ασθένειας αυτής».

Η Δρ. Ταμαμουνά πήρε το διδακτορικό της από το Τμήμα Βιολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου και η ερευνητική της εργασία στο Εργαστήριο Ανάπτυξης και Ομοιόστασης Δροσόφιλας αποκάλυψε για πρώτη φορά μεταγωγικά σήματα που προωθούν την παθολογική αγγειογένεση στον καρκίνο του παχέος εντέρου ανοίγοντας νέους ερευνητικούς ορίζοντες προς την κατεύθυνση αυτή. Πιο συγκεκριμένα, οι μελέτες της Δρ. Ταμαμουνά επικεντρώθηκαν στη μελέτη των σημάτων που προάγουν τη διαταραχή της εντερικής ομοιόστασης και προάγουν τη δυνατότητα ογκογένεσης.

« Μελέτησα τον ρόλο των μολυσματικών βακτηρίων, των ενεργών ριζών οξυγόνου και της υποξίας στη φλεγμονή και την καρκινογένεση του εντέρου», αναφέρει. « Χρησιμοποιώντας μικροβιολογικές, μοριακές, βιοχημικές και ανοσολογικές τεχνικές, μελέτησα πώς τα παθογόνα μικρόβια επηρεάζουν το ανοσοποιητικό σύστημα οδηγώντας σε ανοσοαπόκριση και εντερική αναγέννηση που οδηγεί σε φλεγμονή και καρκίνο».

Στη διδακτορική της διατριβή ασχολήθηκε με τη διαδικασία της νεοαγγειογένεσης, η οποία συμμετέχει ενεργά στην ανάπτυξη και μετάσταση του όγκου, παρέχοντας οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά που απαιτούνται για την ανάπτυξη και την εισβολή του όγκου. Η καταπολέμηση της παθολογικής αγγειογένεσης αποτελεί μια νέα υποσχόμενη θεραπευτική στρατηγική κατά του καρκίνου, τονίζει η ίδια, ενώ σε πρόσφατη δημοσίευση της ερεύνησε τον ρόλο της νεοαγγειογένεσης στην ανάπτυξη του καρκίνου του παχέος εντέρου:

« Σημαντικό εύρημα της έρευνας αποτελεί η αναστρεψιμότητα της δημιουργίας των αγγείων μετά από φλεγμονή του εντερικού επιθηλίου ή κατά την ογκογένεση. Έτσι, πιθανός μελλοντικός στόχος στο πεδίο της έρευνας αυτής θα ήταν η καλύτερη κατανόηση των μηχανισμών και των παραγόντων που ρυθμίζουν την πλαστικότητα των αγγείων κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης ανάκαμψης, ταυτόχρονα με την επιβράδυνση του πολλαπλασιασμού των βλαστοκυττάρων του εντερικού επιθηλίου».

Συνοπτικά, η Δρ. Ταμαμουνά έχει καθιερώσει το έντερο της Δροσόφιλας ως ένα εξαιρετικό μοντέλο συνεργασίας διαφορετικών ιστών, που ρυθμίζει τον πολλαπλασιασμό των ενήλικων βλαστοκύτταρων, την αναγέννηση του επιθηλίου και την ανάπτυξη όγκου. Αυτή η δημοσίευση θεωρείται μείζονος σημασίας στον τομέα της Αγγειογένεσης και του Καρκίνου και αποτελεί ορόσημο για νέες ερευνητικές οδούς τόσο σε έρευνες της Δροσόφιλας αλλά και άλλων οργανισμών μοντέλων. Χαρακτηριστικό είναι ότι το εξώφυλλο του Nature Cell Biology τον Μάιο του 2021, όπου δημοσιεύτηκε η μελέτη της Δρ. Ταμαμουνά, αφορούσε στην επικοινωνία μεταξύ των αγγείων που περιβάλλουν το έντερο, και του εντέρου, που είναι το θέμα της εργασίας της.

Το ερευνητικό της έργο επικεντρώνεται αυτή την περίοσο στη μελέτη των παιδικών καρκίνων και συγκεκριμένα της Οξείας Μυελογενούς Λευχαιμίας. Πρόσφατα μεταφέρθηκε στο Wellcome-MRC Cambridge Stem Cell Institute, όπου διερευνά τις μοριακές οδούς της λευχαιμογένεσης και στοχεύει στην εξεύρεση υποσχόμενων θεραπευτικών στόχων για τη θεραπεία της Οξείας Μυελογενούς Λευχαιμίας.

Η Δρ. Ταμαμουνά έχει αναπτύξει σημαντικές συνεργασίες με διεθνή ερευνητικά ιδρύματα, όπως το Huntsman Cancer Institute στη Utah των ΗΠΑ, και το Πανεπιστήμιο του Cambridge στο Ηνωμένο Βασίλειο. Επιπλέον, διαθέτει έντονη παρουσία ως ομιλήτρια σε ευρωπαϊκά και διεθνή επιστημονικά συνέδρια. Έχει συμμετάσχει στην υλοποίηση ανταγωνιστικών χρηματοδοτήσεων και έχει αποσπάσει πολλά βραβεία κατά την πανεπιστημιακή της σταδιοδρομία.

« Το ερευνητικό μου έργο στοχεύει στην πρόληψη της εμφάνισης καρκίνου, αλλά και στην εξεύρεση νέων θεραπευτικών στόχων που όχι μόνο θα βελτιώσουν το προσδόκιμο ζωής των ασθενών, αλλά επιπλέον θα συνεισφέρουν στην αποθεραπεία τους», τονίζει. « Μελλοντικές έρευνες, όπως αυτή, αναμένεται ότι θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην προώθηση των Επιστημών Ζωής στην Κύπρο».

Η βράβευση της Δρ. Ταμαμουνά είναι μεγάλη τιμή τόσο για την ίδια όσο και για το Κέντρο Μελέτης Αιματολογικών και άλλων Κακοηθειών του Καραϊσκάκειου Ιδρύματος για το οποίο εργάζεται, αναδεικνύοντας τις αρχές, το όραμα και τους στόχους ενός κέντρου με έντονη ερευνητική δραστηριότητα.