Βάσος Λυσσαρίδης: Οι ιδέες δεν δολοφονούνται

ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ

Του Γιαννάκη Λ.Ομήρου

Πρώην Προέδρου της Βουλής Των Αντιπροσώπων και της ΕΔΕΚ

Συνήθιζε να λέει και το είπε, σε μια ιστορική του δήλωση μετά την απόπειρα δολοφονίας του τον Αύγουστο του 1974. «Οι ιδέες δεν δολοφονούνται». Αυτονόητο και ότι δεν πεθαίνουν. Και οι ιδέες και τα οράματα που ανέδειξε ο Βάσος Λυσσαρίδης εν ζωή, παραμένουν ζωντανά και άφθορα και μετά θάνατον.

Τρία χρόνια από την εκδημία του Βάσου Λυσσαρίδη στις 26 Απριλίου 2021. Και πρεπόντως και καθηκόντως τιμούμε την μνήμη του και κυρίως την πολυσήμαντη προσφορά του και την πλούσια αγωνιστική του διαδρομή. Τις ιδέες του, που σμιλεύτηκαν στην πολυκύμαντη πορεία του, όντας στρατευμένος στους εθνικούς, κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες. Από την εποχή των φοιτητικών του χρόνων στην Ελλάδα ως Πρόεδρος της πασπουδαστικής Επιτροπής Κυπριακού Αγώνα και Γενικός Γραμματέας της Συντονιστικής Επιτροπής Κυπριακών Σωματείων. Στην πρώτη γραμμή για την Αυτοδιάθεση – Ένωση. Συνδέοντας το θέμα της Κύπρου με το παγκόσμιο ρεύμα των αντιαποικιακών – εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων. Συμμετέχοντας αργότερα στον αγώνα της ΕΟΚΑ του 55-59, την οποία και εκπροσώπησε στη συνέχεια στη Διάσκεψη του Λονδίνου για τις συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου. Με κατάθεση σαφούς διαφωνίας, διαπιστώνοντας, ορθά, το μη βιώσιμο της λύσης αφού η Τουρκία εξασφάλιζε δικαιώματα στρατιωτικής παρουσίας, κηδεμόνευσης και επεμβάσεων.

Από το 1960 εκλέγεται συνεχώς μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων για 46 ολόκληρα χρόνια, ενώ την πενταετία 1985 – 1991 εκλέγεται Πρόεδρος του Σώματος.

Στα ταραγμένα χρόνια 1963 -64, υπερασπίζεται έμπρακτα το νόμιμο κράτος, την ενότητα και την εδαφική ακεραιότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Η επιβολή δικτατορίας στον αδελφό Ελληνικό λαό το 1967 και η δημιουργία αργότερα της ΕΟΚΑ Β συναντούν την άμεση αντίδραση του Βάσου Λυσσαρίδη.

Όταν οι ερπύστριες των τανκς ήχησαν εφιαλτικά στους δρόμους της Λευ­κωσίας το φοβερό πρωινό της 15ης Ιουλίου, με στόχο τη δημοκρατία και την εξόντωση του Μακαρίου, ο αντιστασιακός ηγέτης Βάσος Λυσσαρίδης εί­ναι και πάλι παρών. Συντονίζει τον αγώνα ενάντια στο πραξικόπημα, κα­τευθύνει αντιστασιακές ομάδες και βρίσκεται σε επικοινωνία με τον Μακά­ριο για την αντιμετώπιση της προδοσίας. Τα συνωμοτικά σχέδια ολοκλη­ρώνονται με την τουρκική εισβολή. Η Κύπρος μοιράζεται από τον Αττίλα και αιμορραγεί για 50 τώρα χρόνια.

Στη μαύρη περίοδο που ακολούθησε το πραξικόπημα, όταν ο φόβος του φασισμού κυριαρχούσε, ακόμα και με τον Αττίλα εντός των πυλών, κάποιοι κρατούσαν Θερμοπύλες. Ζητούσαν την επιστροφή του Προέδρου Μακαρίου στην Κύπρο. Η σθεναρή αντίδραση του Βάσου Λυσσαριδη στο σχέδιο Γκιου­νές, στη γνωστή σύσκεψη στο Γραφείο Δημοσίων Πληροφοριών στις 15 Αυ­γούστου 1974, όπως και το ογκούμενο λαϊκό ρεύμα για την επιστροφή του Μακαρίου, δεν άφηναν άλλα περιθώρια. Η αντίσταση έπρεπε να καμφθεί. Το λαϊκό κίνημα έπρεπε να ηττηθεί. Δεκαπέντε μέρες αργότερα, στις 30 Αυγού­στου, οι ενδεδυμένοι πατριωτικό μανδύα εφιάλτες οργάνωσαν την απόπειρα δολοφονίας κατά του Βάσου Λυσσαρίδη και δολοφόνησαν τον αγωνιστή ποιητή Δώρο Λοΐζου, Οργανωτικό Γραμματέα της Νεολαίας της ΕΔΕΚ.

Στα πέτρινα χρόνια της κατοχής και ως την τελευταία του πνοή, ο Βά­σος Λυσσαρίδης αγωνίστηκε σθεναρά για την τοποθέτηση του Κυπριακού ως θέματος εισβολής και κατοχής και παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιω­μάτων. Πρότεινε ολοκληρωμένη εθνική στρατηγική στο πλαίσιο του αγώ­να που εξήγγειλε ο Μακάριος με την επιστροφή του στην Κύπρο. Εισηγή­θηκε τη δημιουργία Λαϊκής Πολιτοφυλακής και ισχυρής αμυντικής θωρά­κισης. Το σύνθημα «Κάθε σπίτι και κάστρο, κάθε πατριώτης και στρατιώ­της», μένει στην Ιστορία. Εισηγήθηκε επίσης την πλήρη συμπόρευση με την Ελλάδα και τη διεθνοποίηση του Κυπριακού –και δίκαια συγκαταλέγεται στους μεγάλους πρωταγωνιστές αυτής της υπόθεσης–, όπως και την αξιο­ποίηση των συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων στην περιοχή μας. Θέ­σεις του που κατά καιρούς χλευάστηκαν, παρερμηνεύθηκαν και διαστρε­βλώθηκαν, αργότερα έγιναν αποδεκτές στο πλαίσιο της εθνικής στρατηγι­κής σε Κύπρο και Ελλάδα.

Όμως ο Βάσος Λυσσαρίδης δεν περιόρισε τη δράση του στο Κυπριακό και στα προβλήματα του Ελληνισμού. Πίστευε πάντα πως η αλληλεγγύη εί­ναι λειτουργία αμφίδρομη. Γι’ αυτό συνέδεσε την Κύπρο και την πολιτική του δράση με κινήματα που αγωνίζονται για εθνική και κοινωνική απελευ­θέρωση, αναδεικνυόμενος σε ηγετική φυσιογνωμία των απελευθερωτικών, αντιαποικιακών και αντιρατσιστικών κινημάτων.

Διαχρονική του παρακαταθήκη η φράση του «όσο μεγάλη προσφορά κατατίθεται για την πατρί­δα, τόσο μεγαλύτερη είναι η ευθύνη και η οφειλή προς αυτήν».

50 χρόνια μετά το διπλό έγκλημα σε βάρος της Κύπρου, με συνεχιζόμενη την τουρκική στρατιωτική κατοχή και με τις αρπακτικές αξιώσεις για «κυριαρχική ισότητα και δύο κράτη», η διαχρονική θέση του Βάσου Λυσσαρίδη ότι επιβάλλεται αγώνας και πολιτικές για να καταστούν ανέφικτοι οι τουρκικοί στόχοι για να εγκαταλείψει η Τουρκία τις επεκτατικές της βλέψεις, είναι όσο ποτέ επίκαιρη και αναγκαία.

Η μετά θάνατον φυσική του σιωπή είναι μια συνεχής κραυγή για να ανταποκρινόμαστε στο κάλεσμα της ιστορίας «ως αγρυπνούντες και γρηγορούντες».

Σήμερα, τρία χρόνια μετά τον θάνατο του, ο Βάσος Λυσσαρίδης εξακολουθεί να εμπνέει, να φρονηματίζει και να καθοδηγεί. Κυρίως με τις ιδέες και τα ιδανικά που κατέλειπε. Γιατί όπως χαρακτηριστικά ανέφερε μετά την εναντίον του δολοφονική απόπειρα: «οι ιδέες, δεν δολοφονούνται». Και ούτε βεβαίως πεθαίνουν μετά από φυσικό θάνατο.