Τοπικό Σχέδιο Ακάμα: Έντονη αντίδραση κοινοτήτων για τις χθεσινές αποφάσεις

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Το Τοπικό Σχέδιο Ακάμα συζητήθηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο χωρίς οι άμεσα επηρεαζόμενοι, δηλαδή οι κοινότητες και οι άνθρωποι τους, να έχουν ενημέρωση ούτε πριν, αλλά ούτε με την λήξη της συνεδρίασης αυτής. Αντιδρώντας έντονα στις εξελίξεις ο πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου Ίνειας, Γιάγκος Τσίβικος, κάλεσε το Υπουργικό να μην προχωρήσει σε αποφάσεις για να ικανοποιήσει, κατά την έκφραση του τον Υπουργό Περιβάλλοντος και τους οικολόγους.

« Από τα ΜΜΕ και μόνο πληροφορηθήκαμε ότι αποφασίσθηκε  να μελετηθούν κάποια αντισταθμιστικά μέτρα και να εξαγγελθούν από την κυβέρνηση», είπε. « Όλες οι κοινότητες της χερσονήσου ωστόσο, δεν επιθυμούμε την εξαγγελία του χάριν της εξαγγελίας, αφού δεν μας δίνεται απολύτως καμιά ανάπτυξη πέραν της οικιστικής.

Αναμένουμε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να μην προχωρήσει σε εξαγγελία του για να ικανοποιήσει τον κ. Καδή και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις. Δεν κατάφεραν εδώ και 33 χρόνια να βρουν λύση για μια χούφτα περίκλειστους ιδιοκτήτες και επιχειρούν να εμφανισθούν σήμερα ως έχοντες την λύση για τα αντισταθμιστικά εντός δύο μόλις εβδομάδων».

Ο κοινοτάρχης Ίνειας κατέληξε τονίζοντας ότι οι άνθρωποι του Ακάμα αναμένουν ότι ο ΥΠΕΣ, Νίκος Νουρής και άλλα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου, θα σταθούν στο πλευρό τους.

Όπως είναι γνωστό, καταλυτικό ρόλο είχε χθες η παρέμβαση του Προέδρου Αναστασιάδη κατά την συνεδρία του Υπουργικού Συμβουλίου, ως προς τη διαδικασία ολοκλήρωσης και δημοσίευσης του Τοπικού Σχεδίου για τον Ακάμα. Αφού άκουσε τους υπουργούς Εσωτερικών και Περιβάλλοντος να παρουσιάζουν τις διαφορετικές προσεγγίσεις που είχε ο καθένας γύρω από την τελική διαμόρφωση του Τοπικού Σχεδίου, ο Πρόεδρος τόνισε ότι δεν θα ήταν υπεύθυνο να αφήσει η παρούσα κυβέρνηση το θέμα αυτό ανοικτό και τις αποφάσεις στην επόμενη κυβέρνηση. Τη στιγμή μάλιστα, που και οι δύο υπουργοί συμφώνησαν ότι οι δεσμευτικοί όροι που έθεσε η Περιβαλλοντική Αρχή σε σχέση με την πρόταση που κατέθεσε το Πολεοδομικό Συμβούλιο θα πρέπει να γίνουν σεβαστοί. Έτσι, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε ότι η διαδικασία δημοσίευσης του Τοπικού Σχεδίου θα ολοκληρωθεί από την παρούσα κυβέρνηση και οι τελικές ρυθμίσεις θα πρέπει να εναρμονίζονται με τη γνωμάτευση της Περιβαλλοντικής Αρχής. 

Το δεύτερο σκέλος της απόφασης αφορούσε τις ιδιωτικές περιουσίες στην περιοχή που καλύπτει το Τοπικό Σχέδιο. Για τις περιουσίες που είχαν παλαιότερα αναπτυξιακά δικαιώματα τα οποία θα περιοριστούν με το Τοπικό Σχέδιο, οι δύο υπουργοί εξουσιοδοτήθηκαν να ετοιμάσουν πλαίσιο αντισταθμιστικών μέτρων που θα ανακοινωθεί μαζί με τη δημοσίευση του Σχεδίου. Τα μέτρα που συζητήθηκαν περιλαμβάνουν πολεοδομικές ρυθμίσεις ανάλογες με αυτές που ισχύουν και σε άλλα τοπικά σχέδια, σταδιακή απόκτηση από το Κράτος των περιουσιών των ιδιοκτητών σε περιοχές όπου υπήρχε συντελεστής δόμησης μέχρι το 1989 και δημιουργία Πράσινου Ταμείου Ακάμα ειδικά για τη διαχείριση ιδιωτικών περιουσιών, το οποίο μπορεί να δέχεται και μέρος των εσόδων από τη λειτουργία του Εθνικού Δασικού Πάρκου. Σύμφωνα με πληροφορίες του «Φ», τονίστηκε στη χθεσινή συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου ότι οι όποιες αποφάσεις πρέπει να είναι στο πλαίσιο της νομιμότητας και προς το σκοπό αυτό θα ζητηθεί η συνδρομή της Νομικής Υπηρεσίας, έτσι ώστε να μην αποτελέσει προηγούμενο για όλες τις περιοχές της Κύπρου, η ικανοποίηση αιτημάτων των ιδιοκτητών γης στον Ακάμα.

Επιπρόσθετα, συζητήθηκε και η θεσμοθέτηση ειδικού μέτρου, στο πλαίσιο του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, για αυξημένη εκταρική επιδότηση σε αγροτικές περιουσίες, η διαχείριση των οποίων θα συνάδει με τους στόχους του δικτύου Natura 2000.

Ο Νίκος Νουρής παρουσίασε αναλυτικά τα σημεία της γνωμάτευσης του Τμήματος Περιβάλλοντος, τα οποία, σύμφωνα με το Πολεοδομικό Συμβούλιο ανατρέπουν τη φιλοσοφία του Τοπικού Σχεδίου, αφού θέτουν υπερβολικούς περιορισμούς στην ανάπτυξη. Από το Πολεοδομικό Συμβούλιο αναδείχθηκαν 13 «προβληματικά» σημεία στη γνωμάτευση του Τμήματος Περιβάλλοντος. Ανάμεσα σε αυτά ήταν η κατάργηση της μεμονωμένης κατοικίας, ο περιορισμός συγκεκριμένων τουριστικών ζωνών και ο περιορισμός των περιοχών που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν εξειδικευμένες αναπτύξεις.

Ο υπουργός Περιβάλλοντος εξήγησε ότι η Περιβαλλοντική Αρχή δεν είχε επιλογή από του να θέσει τους όρους που έθεσε, αφού οι όροι αυτοί επιβαλλόταν να τεθούν με βάση τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα και τις θέσεις που υπέβαλαν οι αρμόδιες Υπηρεσίες. Ο Κώστας Καδής έκανε ιδιαίτερη αναφορά στις θέσεις που κατέθεσε η Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας, το ΕΤΕΚ που αποτελεί τον θεσμοθετημένο Τεχνικό Συμβούλιο του κράτους και οι ειδικοί μελετητές που εκπόνησαν τις περιβαλλοντικές μελέτες εκ μέρους του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως. Ο υπουργός Περιβάλλοντος παρουσίασε τις θέσεις του υπουργείου του για καθένα από τα «προβληματικά» σημεία που έθεσε το Πολεοδομικό Συμβούλιο. Πέντε από τα σημεία αυτά δεν αφορούν ουσιώδεις όρους, επομένως η άποψη του Τμήματος Περιβάλλοντος στα σημεία αυτά αποτελεί απλή εισήγηση και συνεπώς το Πολεοδομικό Συμβούλιο μπορεί να διαμορφώσει χωρίς δεσμεύσεις τη θέση που θεωρεί ότι συνάδει με τη φιλοσοφία του Τοπικού Σχεδίου. Για ορισμένα από τα υπόλοιπα σημεία, ο Κώστας Καδής παρουσίασε εισηγήσεις που θα μπορούσαν να καταστήσουν τα σημεία αυτά πιο αποδεκτά από τις τοπικές κοινότητες, χωρίς να παραβιάζουν τους όρους της γνωμάτευσης.

Πάντως, μετά και τις δύο παρουσιάσεις, όπως φάνηκε και από τις δηλώσεις των δύο υπουργών που ακολούθησαν, εξακολουθούν να υπάρχουν διαφορετικές εκτιμήσεις ως προς τις δυνατότητες ανάπτυξης που παρέχονται με βάση την γνωμάτευση του Τμήματος Περιβάλλοντος. Το μεν υπουργείο Εσωτερικών εκτιμά ότι οι όροι που θέτει η Περιβαλλοντική Αρχή για το Τοπικό Σχέδιο περιορίζουν ουσιαστικά την ανάπτυξη στην περιοχή, ενώ το υπουργείο Περιβάλλοντος θεωρεί ότι οι δυνατότητες αυτές υπάρχουν. Για να τεκμηριώσει την άποψη του υπουργείου του, ο Κώστας Καδής ανέφερε ότι οι υφιστάμενες πολεοδομικές ζώνες είναι κορεσμένες μόλις κατά 17%, ενώ με το Τοπικό Σχέδιο (συμπεριλαμβάνοντας τις τροποποιήσεις με βάση τη γνωμάτευση του Τμήματος Περιβάλλοντος) θα επεκταθούν κατά επιπρόσθετα 21%, ενώ από τις υφιστάμενες ζώνες, αρκετές θα αναβαθμιστούν. 

Με βάση τα όσα αποφασίστηκαν, τα δύο υπουργεία και το Πολεοδομικό Συμβούλιο αρχίζουν έναν αγώνα δρόμου που θα οδηγήσει στην ανακοίνωση του Τοπικού Σχεδίου πριν από το τέλος Φεβρουαρίου, μαζί με το πλαίσιο αντισταθμιστικών μέτρων για ιδιοκτήτες ιδιωτικών περιουσιών.

Η χερσόνησος του Ακάμα αποτελεί ένα σημαντικό μέρος του φυσικού πλούτου της Κύπρου και για τον λόγο αυτό η προστασία της απασχόλησε τις εκάστοτε κυβερνήσεις από το 1989. Η πρώτη δράση που αφορούσε σχεδιασμό για τη διαχείριση της περιοχής υλοποιήθηκε από την Παγκόσμια Τράπεζα τη δεκαετία του 1990 και αποτυπώθηκε στην Έκθεση με τίτλο «Σχέδιο για τη Διαχείριση της Χερσονήσου Ακάμα». Ακολούθησαν υπουργικές αποφάσεις για τη διαχείριση της περιοχής. 

Η περιοχή του Ακάμα είναι ίσως η μοναδική στην Κύπρο, όπου η ανάγκη προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος ενδυναμώθηκε με πολεοδομικές ρυθμίσεις, όπως με τη δημιουργία λευκών ζωνών για τη μη ανάπτυξη της περιοχής. 

Όσον αφορά το Τοπικό Σχέδιο Ακάμα, κεντρικοί στόχοι που τέθηκαν από το Πολεοδομικό Συμβούλιο είναι «η προώθηση της συμπαγούς ανάπτυξης με αποθάρρυνση της άναρχης ανάπτυξης, η προστασία και προβολή και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος και του τοπίου, η έξυπνη διαχείριση των πόρων με σεβασμό στο τοπίο και το περιβάλλον και η ενίσχυση της οικονομικής βάσης, με απώτερο σκοπό την ευημερία των ανθρώπων».

Μετά την εξέταση της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), η οποία υποβλήθηκε από το Υπουργείο Εσωτερικών για το Αναθεωρημένο Σχέδιο Ακάμα η Περιβαλλοντική Αρχή εξέδωσε σχετική Γνωμάτευση, στις 25/8/2022. Έκτοτε, το Πολεοδομικό Συμβούλιο δεν έχει προχωρήσει στην προσαρμογή του Τοπικού Σχεδίου στη βάση των όσων υπέδειξε με δεσμευτικούς όρους που έθεσε η Περιβαλλοντική Αρχή.