Πρωτοποριακό έργο με συντονιστή το ΤΕΠΑΚ μας εισάγει στην έννοια του Συμμετοχικού Προϋπολογισμού

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

To ερευνητικό έργο DEMOTEC χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα Horizon 2020 με συντονιστή το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου(ΤΕΠΑΚ) και υπεύθυνη την Επίκουρη Καθηγήτρια του Τμήματος Δημόσιας Επικοινωνίας, Λία Σπυρίδου. Το έργο έχει διάρκεια τρία χρόνια και συνολικό προϋπολογισμό € 2.827.546.

Τι είναι ακριβώς ο συμμετοχικός προϋπολογισμός και πού εφαρμόζεται;

Στην «α-πολιτική» εποχή που διάγουμε, οι πολίτες απουσιάζουν από τις πολιτικές διαδικασίες, η συμμετοχή στις εκλογές είναι χαμηλή και η αίσθηση της διαφθοράς υψηλή, γεγονός που έχει προκαλέσει σημαντικό ρήγμα στην εμπιστοσύνη μεταξύ θεσμών, κυβερνήσεων και πολιτών. Σε αυτό το πνεύμα γεννήθηκε η έννοια του συμμετοχικού προϋπολογισμού (ΣΠ), ως μηχανισμού ενδυνάμωσης της διαφάνειας και της συμμετοχής, και κατ’ επέκταση της δημοκρατίας. Η έννοια είναι σχετικά καινούργια, καθώς τον Ιούλιο του 2021 σε ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προτείνεται η θέσπιση του για πιλοτικά έργα, ώστε οι πολίτες να μπορούν να έχουν λόγο για τη δαπάνη ενός μέρους του προϋπολογισμού της ΕΕ. Πρόκειται για μια δημοκρατική καινοτομία που φέρνει σε επαφή τους πολίτες και τις τοπικές αρχές ώστε οι πολίτες να συναποφασίζουν για ένα μέρος των δημόσιων δαπανών μέσω δημόσιας διαβούλευσης και ψηφοφορίας. Οι συμμετοχικές διαδικασίες κατάρτισης προϋπολογισμού διαδίδονται ολοένα και περισσότερο, ειδικά στην Ευρώπη, η οποία φιλοξενεί το 39% των παγκόσμιων εφαρμογών ΣΠ. Ο θεσμός του ΣΠ εφαρμόζεται αναλόγως της εθνικής νομοθεσίας. Για παράδειγμα εφαρμόζεται μερικώς ή πιλοτικά στη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ισπανία όπου οι πολίτες συναποφασίζουν για έργα-επενδύσεις στις πόλεις τους. Στην Πολωνία, από το 2019 ο ΣΠ έχει καταστεί υποχρεωτικός για μεγάλα αστικά κέντρα.

Ποια είναι τα οφέλη του ΣΠ;

Τα οφέλη που προκύπτουν από τον ΣΠ είναι πολλαπλά για τη συμμετοχή των πολιτών στα κοινά και την ενδυνάμωση μιας κοινότητας, σε ό,τι αφορά τον εκδημοκρατισμό στη χάραξη πολιτικής, στη διαφάνεια κατά τη λήψη αποφάσεων και στη δίκαιη κατανομή των δημοσίων προϋπολογισμών σύμφωνα με τις ανάγκες των πολιτών. Η έρευνα πλαισίου που έγινε στην αρχή του έργου δείχνει ότι οι πολίτες συνδέουν τον ΣΠ με δημοκρατικές αξίες (λογοδοσία, διαφάνεια, υπευθυνότητα, αποτελεσματικότητα). Τέλος, έρευνες στην ΕΕ δείχνουν ότι οι πολίτες ιεραρχούν ψηλά τον στόχο για τις πράσινες πόλεις και τη βιωσιμότητα, συνεπώς ο ΣΠ μπορεί να επιταχύνει την πράσινη μετάβαση της Ευρώπης.

Ποιος είναι ο στόχος του έργου;

Το έργο διερευνά πώς και σε ποιο βαθμό η δημοκρατική καινοτομία του συμμετοχικού προϋπολογισμού (ΣΠ) μπορεί να οδηγήσει σε ευρύτερη και πιο ενημερωμένη συμμετοχή των πολιτών στη χάραξη πολιτικής. Μεταξύ άλλων περιλαμβάνει τη διεξαγωγή πειραμάτων σε επτά χώρες με στόχο την εξαγωγή συμπερασμάτων για το ποιες συνθήκες ευνοούν τη συμμετοχή των πολιτών. Είναι καλύτερα η ψηφοφορία να λαμβάνει χώρα online ή διά ζώσης; Οι πολίτες επιθυμούν μια διαδικασία ευρείας διαβούλευσης ή όχι; Στόχος του έργου είναι η παραγωγή θεωρητικών και εμπειρικών ευρημάτων σχετικά με τον ΣΠ και τη συμμετοχή των πολιτών. Τα ευρήματα θα μετουσιωθούν σε εισηγήσεις πολιτικής σε τοπικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Ποιοι συμμετέχουν στην κοινοπραξία;

Συντονιστής του έργου είναι το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, με κύριους εταίρους το Πανεπιστήμιο του Strathclyde (ΗΒ), το Πανεπιστήμιο Erasmus Rotterdam (Ολλανδία), το Πολυτεχνείο Wrocławska (Πολωνία), το Πανεπιστήμιο Babeș-Bolya (Ρουμανία), το δίκτυο ΕURACTIV Media (Βέλγιο) και την ΜΚΟ Democratic Society AISBL (Βέλγιο). Η διεθνής διεπιστημονική κοινοπραξία δίνει μεγάλη έμφαση στη συν-δημιουργία δημοκρατικής καινοτομίας και γνώσης και την εμπλοκή πολιτικών, αξιωματούχων, δημοσιογράφων και του ευρύτερου κοινού.

Το έργο στηρίζεται σε μια διεπιστημονική μεθοδολογική προσέγγιση, η οποία περιλαμβάνει εφαρμογή καινοτόμων ερευνητικών μεθόδων, όπως πειράματα, υπολογιστική ανάλυση μεγάλων δεδομένων, δημοσκόπηση σε 10 χώρες, ανάλυση πλαισίου και ανάλυση λόγου, καθώς επίσης περιπτωσιολογικές μελέτες σε επτά πόλεις: Κύπρο, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ολλανδία, Πολωνία, Ρουμανία και Σκωτία.

Περισσότερες πληροφορίες για τον συμμετοχικό προϋπολογισμό μπορείτε να δείτε στο βίντεο https://www.youtube.com/watch?v=pR8sRe_MfIk ή στον ιστότοπο του προγράμματος  https://demotec-project.eu/