Ο J.S.Bach στο μεταίχμιο δύο κόσμων Διφωνικές επινοήσεις μιας ιδιοφυΐας

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Το τελευταίο Σάββατο του Ιουλίου του 1750 στην Λειψία της Σαξονίας, ένας από τους κορυφαίους μουσικούς όλων των εποχών άφησε την τελευταία του πνοή μετά από κώμα δέκα ημερών λόγω ισχυρού εγκεφαλικού επεισοδίου. Ο Johann Sebastian Bach φεύγει από τη ζωή έχοντας αντιμετωπίσει την κριτική και την αμφισβήτηση γεγονός που προκάλεσε μια σειρά αντιπαραθέσεων και διενέξεων ανάμεσα στους θεωρητικούς της εποχής του. Ο συνθέτης που σήμερα θεωρείται ως μία από τις μεγαλύτερες ιδιοφυΐες στην ιστορία της μουσικής, μετά το θάνατο του πέρασε στη λήθη. Το ευρύ κοινό έμελλε να τον ξεχάσει σχεδόν για έναν αιώνα μέχρι να ανακαλύψει εκ νέου την μεγαλοσύνη της μουσικής του ενοείδειας. Η διάλεξη με τον τίτλο “Ο J.S. Bach στο μεταίχμιο δύο κόσμων - Διφωνικές επινοήσεις μίας ιδιοφυΐας”, έχει ως αφετηρία δυο έργα για εκκλησιαστικό όργανο (chorale preludes) και ως πυρήνα δυο κομμάτια απο τις δίφωνες ενβανσιον και διαρθρώνεται σε δυο μέρη. Το πρώτο μέρος στοχεύει στο να μεταφέρει τους ακροατές, μέσω μιας ιστορικής αναδρομής, στην εποχή κατά την οποία γράφτηκαν οι εν λόγω συνθέσεις και να περιγράψει τον κοινωνικό και πνευματικό μετασχηματισμό που έλαβε χώρα στην κεντρική Ευρώπη το πρώτο μισό του 18ου αιώνα. Παράλληλα, θα εξεταστεί η διαδικασία κατίσχυσης των αισθητικών επιταγών των νέων καλλιτεχνικών τάσεων, του στυλ galant, της αναδυόμενης συναισθηματοκρατίας (empfindsamer stil) και του επερχόμενου πρωτορομαντισμού (Sturm und Drang) που οδήγησαν στην θεώρηση της μουσικής του J.S. Bach ως δύσκολης, στριφνής και ανέμπνευστης, απότοκη της αντιστικτικής πολυφωνικής γραφής του stile antico. Το δεύτερο μέρος έχει σαν σκοπό μέσα από την υφολογική, μορφολογική και ερμηνευτική ανάλυση των έργων να ερευνήσει τα στιλιστικά συστατικά του μπαχικού ιδιώματος, να ανιχνεύσει τις καταβολές του έργου του, και να αποκωδικοποιήσει την μοναδική αισθητική και τις διαχρονικές πανανθρώπινες άξιες που εμπεριέχονται στη μουσική κοσμοθεωρία του σύνθετη.

Βιογραφικά συντελεστών

Δημήτρης Τσούκας ALCM, MMUS, PhD London Ο Δημήτρης Τσούκας σπούδασε μουσική στην Αθήνα και στο Λονδίνο. Είναι πτυχιούχος αρμονίας, αντίστιξης, φούγκας και κλασσικής κιθάρας από το εθνικό ωδείο Αθήνας, κάτοχος του ALCM Diploma in Composition από το London College of Music and Media, Thames Valley University και του MMus in composition από το Royal Holloway University of London με διάκριση. Κερδίζοντας την υποτροφία Thomas Holloway Scholarship εκπόνησε διδακτορική διατριβή στο ίδιο πανεπιστήμιο με την οικονομική υποστήριξη του PRS Foundation. Έχει σπουδάσει μουσική τεχνολογία με τον Brian Lock και σύνθεση με τους Simon Holt, Peter Wiegold, Phil Cashian. Έχει συνθέσει μουσική για διάφορα μέσα (φωνητική, δωματίου, ορχηστρική) με έντονους επηρεασμούς από την παραδοσιακή μουσική των Βαλκανίων. Το κύριο ερευνητικό του ενδιαφέρον αφορά την σύνθεση και τη μουσική τεχνολογία στον εικοστό πρώτο αιώνα, τη μουσική για σύγχρονο χορό και σωματικό θέατρο, την ηχητική χωροταξική επίγνωση, τον ηχητικό σχεδιασμό και την κινούμενη εικόνα. Στον χώρο των ιδεών βασικός τομέας του ερευνητικού ενδιαφέροντος του είναι η μουσική και η φιλοσοφία (κυρίως μεταδομισμός, υπαρξισμός και φαινομενολογία) και η κοινωνιολογία (πολιτισμική θεωρία) όπως επίσης και το ακαδημαϊκό πεδίο της οντολογίας του θορύβου και των σπουδών θορύβου γενικότερα (εννοιολογική-οντολογική μελέτη θορύβου ως φαινόμενο, γεγονός ή σύμπτωμα). Ως συνθέτης, ενορχηστρωτής, ηχητικός σχεδιαστής, επιμελητής, εκπαιδευτής και επισκέπτης καθηγητής έχει συνεργαστεί με τους περισσότερους μεγάλους καλλιτεχνικούς οργανισμούς και ιδρύματα της Ελλάδας όπως την Ορχήστρα των Χρωμάτων, την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, την Εθνική Λυρική Σκηνή, την ΕΡΤ, το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, το Εθνικό Θέατρο, το ίδρυμα Μελίνα Μερκούρη, και έχει διδάξει μουσική θεωρία, μουσική εκτίμηση και μουσική τεχνολογία στο Μητροπολιτικό Κολέγιο, στην Κρατική Σχολή Ορχηστρικής Τέχνης, στο ΙΕΚ ΑΚΜΗ, στον ΑΚΤΟ, στο Ωδείο Μουσικοί Ορίζοντες κ.α.Άρθρα του έχουν δημοσιευτεί στο περιοδικό Δίφωνο, στο The Art Foundation, στο artmag.gr κ.α. Επίσης έχει συνεργαστεί με τις δισκογραφικές εταιρίες Universal, Cobalt music, Arco Music editions, και έχει παρουσία στην ελληνική δισκογραφία με καλλιτέχνες όπως ο Μιχάλης Χατζηγιάννης, Ηρώ, Ελεάνα Βραχάλη. Έχει διατελέσει μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Ελληνικού Κέντρου του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου. Από το 2018 ζει στην Πάφο όπου έχει ιδρύσει το κέντρο μουσικής παραγωγής, σύνθεσης και εκπαίδευσης The Music Lab.

Μαριάννα Γεωργίου Η Μαριάννα Γεωργίου γεννήθηκε το 1993 στην Πάφο. Άρχισε τα μαθήματα πιάνου σε ηλικία πέντε χρονών όπου κάτω από την καθοδήγηση της καθηγήτριας πιάνου Ivelina Ruseva, με κλασσικό προσανατολισμό, συνέχισε για τα επόμενα δώδεκα χρόνια μέχρι που στα 17 της χρόνια πήρε το πρώτο πτυχίο σολίστ πιάνου (ATCL). Παρακολούθησε επίσης μαθήματα κλασσικής κιθάρας και κλασικού τραγουδιού όπου έχει αποκτήσει δίπλωμα Grade 8 (ABRSM). Το 2011 ξεκίνησε τις σπουδές τις στο Νόττινγχαμ του Ηνωμένου Βασιλείου, όπου παρακολούθησε μαθήματα πιάνου με την Brenda May, και αποφοίτησε με υποτροφία και βαθμό First Class Honours με ειδίκευση στην εκτέλεση πιάνου. Συνέχισε την ακαδημαϊκή της καριέρα κάτω από την καθοδήγηση της ίδιας καθηγήτριας και απέκτησε Μεταπτυχιακό (ΜΑ Music Performance) επίσης στην εκτέλεση πιάνου. Κατά τη διάρκεια των σπουδών της υπήρξε μέλος διαφόρων ορχηστρικών συνόλων (Συμφωνική ορχήστρα του πανεπιστημίου, σύνολο μουσικής δωματίου, συνοδεία φωνητικών συνόλων και ορχήστρα σύγχρονης μουσικής). Επίσης, έλαβε μέρος σε διάφορες συναυλίες και masterclasses στην Κύπρο και το εξωτερικό (Masterclass - Janina Fiaklowska/Clare Hammond, Derby Arts festival όπου κέρδισε την δεύτερη θέση, Pre-Concert artist at the Royal Albert Hall of Nottingham for Czech Philarmonic). Τα τελευταία χρόνια λαμβάνει μέρος σε συναυλίες στην Κύπρο και το εξωτερικό, και διδάσκει πιάνο στο Μουσικό σχολείο της Πάφου.

Μαρία Αβραάμ Η Μαρία Αβραάμ, φλαουτίστα, πιανίστα και σύνθετης, γεννήθηκε στη Λεμεσό το 1993. Αποφοίτησε από το Μουσικό Σχολείο “Μάριος Τόκας” και από το 2015 κατέχει πτυχίο Μουσικών Σπουδών από το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου. Ως οργανοπαίκτης έχει συμπράξει με τη Συμφωνική Ορχήστρα Νέων Κύπρου, τη Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου, την Εθνική Λυρική Σκηνή και τη Συμφωνική Ορχήστρα της Πράγας. Έχει επίσης συνεργαστεί με το σύνολο μοντέρνας μουσικής CoMA London στο Ηνωμένο Βασίλειο και το σύνολο Σύγχρονης μουσικής της ΣΟΝΚ, όπου σε συνεργασία με το Κέντρο Κυπρίων Συνθετών παρουσίασε έργα σε Παγκόσμια και Παγκύπρια εκτέλεση. Έχει παρουσιαστεί επί σειρά συναυλιών σε πολλά φεστιβάλ εξ ολοκλήρου σύγχρονης μουσικής, όπως το Artos Contemporary Music Festival, το Flevares Project και το Avaton Contemporary Music Festival ανάμεσα σε άλλα. Ως συνθέτης έχει παρουσιάσει έργα της στο 7ο Διεθνές Φεστιβάλ Σύγχρονης Μουσικής του Pharos Arts Foundation (2015), στο Φεστιβάλ Σύγχρονης Μουσικής “Tampere Biennale” στη Φιλανδία (2016) και αλλού. Έχει ασχοληθεί και με την οργάνωση ακαδημαϊκών και μουσικών εκδηλώσεων, ενώ από το Σεπτέμβριο του 2015 μέχρι τον Ιούλιο του 2016, εργάστηκε στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου στη Κέρκυρα οργανώνοντας διεθνή συνέδρια και σεμινάρια όπως την «Ετήσια Συνάντηση της AEC: Annual Meeting for International Relations Coordinators 2015» και τη 1η Μεσογειακή Συνάντηση Βιολοντσέλου.